O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta

Oldinga umbaloq oshish. O'rgatish texnikasi. Cho'qqayib I'tirgan holatdan oyoqlarni to'g'rilab borib, qo'llar oldinga qo'yi- adi, bosh engashtiriladi, ko'kraklarni yerga tekkizib to'ntarila borib I'ujanak bo'linadi, oldinga dumalab bo'lingach, cho'qqayib nyanish holatiga kelib, tik turiladi.
O'rganuvchining tayyorligini tekshirish. O'rganuvchi quyida- iilarni bilishi shart:

1. 
   qo'llarini oldinga uzatganda oyoqlarni to'liq to'g'rilashni;
   
2. 
   yelkalarini oldinga yo'naltirganda boshni ko'krakka ingashtirishni;
   
3. 
   boshidan oshib to'ntarilishda qo'llari bilan boldirlari o'rta- idan ushlab, g'ujanak bo'lishni;
   
4. 
   g'ujanak bo'lib orqaga dumalashni bajarishni.
   

O'quv topshiriqlarining turkumlari

Topshiriq haqidagi
ma'lumotlar

Bajariladigan vazifalar

Nazorat topshiriqlari

1. 
   
   1. 
      Boshni engashtirish va aylantirish
      
   2. 
      Panjalar yordamida aylantirish mashqlari
      

3.04irib-turishlar

2. 
   

Cho'qqayib tayanish

Oldinga, orqaga, chapga,
o'ngga
Qo'l panjalarini chalishtirish

III—IV Oldinga dumalash

Oyoqlarni kerib, sekin va tez bajarish (oyoq kaftida)
Oyoqlar kerilgan, tana og'ir­ligi qo'llarga tushgan, boshni oldinga engashtirib, g'ujanakbo'lish
Chalqancha yotgan holatdan bukilib o'tirib, g'ujanak bo'lish yoki cho'qqayib tayanish holatiga o'tish

Topshiriqlarning talabalar tomonidan tez bajarilishi

Shuning o'zi

Shuning o'zi

Akrobatika mashqlari— fazoda har xil tezlikda harakatlanishda mo'ljal olishni takomillashtirishning samarali vositalaridan biri. Shunga ko'ra, ular hozirgi davrda fazogirlarni, shuningdek, har xil ixtisosli sportchilarni tayyorlashda keng qo'llanilmoqda. Bu mashq­lar yordamida kuch, egiluvchanlik, jasorat va qat'iylik xususiyatlari tarbiyalanadi va rivojlantiriladi, muvozanat saqlash funksiyasi takomillashti riladi.
Turli guruh mashqlari ketma-ketligi to'g'ri tuzilganda to'g'ri qaddi-qomat shakllantiriladi, bu esa maktab yoshidagi bolalar bilan o'tiladigan mashg'ulotlarda juda muhimdir.
Akrobatika mashqlari uch guruhga bo'linadi:

1. 
   Akrobatik sakrashlar. Bu qisman yoki boshdan oshib aylanish mashqlari (dumalashlar, umbaloq oshishlar, to'ntarilishlar, sal- tolar)dan iborat. Ular akrobatika poyandozida, shuningdek, maxsus jihozlarda yoki sheriklar yordamida bajariladi.
   
2. 
   Muvozanat saqlash mashqlariga ko'kraklarda, bilaklarda, boshda va qo'llarda tik turish holatida muvozanat saqlash va boshqalar kiradi. Sherigini yoki mashq bajaruvchi guruh (3, 4, 5 va undan ortiq kishilar)ni muvozanat holiga keltirish.
   
3. 
   Irg'itish harakatlari. Talabalar sherigining boldiridan, soni- dan, panjalaridan, tovonidan va h.k. joylaridan ushlab irg'itgandan keyin poyandozga yoki sherigining yelkasiga kelib tushishi bilan bog'liq mashqlardan iborat.
   

14.2. Akrobatika mashqlarini o'rgatish
Ma'lumki, akrobatika mashqlarini muayyan usuli izchillikda o'rgatish yaxshi samara beradi. Harakat malakalari tezroq va deyarli xatosiz shakllanadi.
Jismoniy tarbiya fanining hoziigi tajribasida umumiy qabul qilin- gan o'rgatish usullari orasida algoritm topshiriqlar katta ahamiyat kasb etib bormoqda. Bu usul ta'lim dasturini tarkibiy qismlaridan biridir.
Algoritmik topshiriqlar o'quv materialini o'quv topshiriqlari qismlariga ajratishni nazarda tutadi, ularni izchillik bilan bajarish esa o'rganayotgan mashqning o'zlashtirilishiga olib keladi.
Algoritmik topshiriqlar uch xil topshiriqlar (kadrlar)ning bayon etilishini talab qiladi:
• ma'lumot beruvchi topshiriqlar — talaba bajarishi zarur bo'l­gan mashqlar (harakatlar);

Topshiriq haqidagi

ma'lumotlar

Bajariladigan vazifalar

Nazorat topshiriqlari

I

1. 
   Boshni engashtirish- lar, qo'lni aylantirib, doira yasash
   
2. 
   Prujinasimon engashishlar
   

3. Oyoqlarni tushirib, bosh orqasiga oyoq uchlarini tekkizish

II

O'tirish

Til—IV
Orqaga dumalash

V
. Qo'llar bilan belga tayanish

2. Orqaga dumalash

3. Ko'krakda tik turish

VI
Ko'kraklarda tik turish

Ohista oldinga va orqaga engashishlar, ko'kraklarni birlashtirib qo'llarni aylan­tirib, doira yasash. Oyoq­larni kerib, juft turib va o'tirgan holatda panjalarni va kaftlarni polga tekkizib engashishlar
Chalqancha yotgan holdan bukilib, birin-ketin va birdaniga tekkizish

O'tirgan holatdan oldinga engashib, qo'llarni oyoq uchiga tekkizish
O'tirgan holatdan bukilib, yotish holatiga o'tish, qo'l­larni polga qo'yib, tosni iloji boricha yuqoriroq ko'tarish (sekinvatez bajariladi)
Asosiy tik turish yoki o'tir­gan holatda kaftlar bilan beldan ushlab, tirsaklar orqaga yo'naltiriladi. O'tirgan holatdan bukilib orqaga dumalab, qo'llar bilan beldan ushlanadi. O'tirgan holatdan bukilib orqaga dumalab, gavdani to'g'rilab ko'kraklarda tik turish. Awal yon tomonda turib, yordam ko'rsatiladi
Shuning o'zi, lekin qo'l­larni orqaga uzatib, qo'llar bilan beldan ushlamasdan bajarish

Katta ko'lamda qo'llarni aylantirib, doira yasash

Oyoq uchlarini
polga tekkizish

Qo'llarni oyoq uchiga tekkizish

Qo'llarni to'g'ri tutib, 3—4 marta bajarish

Tez bajariladigan topshiriqlar talabini bajarish

Yordam beruvchi talabini bajarish

Baho olish uchun ko'krakda tik turish

V	Oyoqlarni kerib, tik turib
l.Umbaloq oshib,	tayanish holatidan boshni
oyoqlarni kerib	polga tekkizmasdan um­
o'tirish	baloq oshish.
2.Shuning o'zi	Shuning o'zi, lekin g'ujanak
	bo'lib o'tirish holatiga kelish
3.Shuning o'zi	Shuning o'zi, lekin ko'k-
	raklar polga tegishi bilan
	g'ujanak bo'lish.
4.Oldinga umbaloq	Qo'llarni oldinga uzatib	Oyoqlarni to'g'rilab
oshish	cho'qqayib tayanishdan	ko'kraklar to'shakka
	oyoqlarni to'g'rilab va bukib	tegishi bilan g'ujanak
	oldinga umbaloq oshish.	bo'lish
5.Shuning o'zi	Oyoqlarni kerib cho'qqayib
	tayanish holatidan oldinga
	umbaloq oshish
VI
Oldinga umbaloq	Oyoqlarni kerib (tor qo'yib)	To'xtamasdan
oshish	tik turish holatidan cho'q­	ikki marta bajarish
	qayib tayanish, oldinga um­
	baloq oshish va d.h.ga
	qaytish