1. Oyanma və ləngimənin q ü v v ə s i (beyin qabığı hüceyrələrinin iş qabiliyyətini, onların dözümlülüyünü müəyyən edir).
2. Onların m ü v a z i n ə t dərəcəsi (oyanma qüvvəsinin ləngimə qüvvəsinə müvafiqlik dərəcəsi və ya onların tarazlığı).
3. Oyanma və ləngimənin mütəhərrikliyi(onların bir-birini əvəzetmə sürəti).
Sinir sisteminin xassəlori bir-birilə qarşılıqlı əlaqədədir. Onlar bir-birilə özünəməxsus surətde uzlaşır və s i n i rs i s t e m i t i p i n i (və ya ali sinir fəaliyyəti tipini) müəyyən edir.
İ. P. Pavlov belə hesab edirdi ki, sinir sisteminin üç xassəsi əsasında 24 tip müəyyən edilə bilər. O, bu cəhəti nəzərə alaraq müəyyən etdiyi 4 tipi ali sinir fəaliyyətinin ə s a s t i p l ə r i adlandırırdı.
Temperament tipi sinir sistemi ilə şərtlənir. Bu eksperimental surətdə sübut olunmuş qanunauyğunluqdur.
Müasir psixologiyada temperamentin əsas formal - dinamik xarakteristikası kimi aşağıdakı xassələrinə xüsusi diqqət yetirilir: ümumi aktivlik - temperamentin strukturunda xüsusilə böyük əhəmiyyətə malikdir. Onun mahiyyətini insanın özünü ifadə etmək, xarici aləmi səmərəli surətdə mənimsəmək və dəyişmək meyli təşkil edir. Temp, ritm, sürət, intensivlik, plastiklik, dözümlülük ve s. ümumi aktivliyin əsas göstəriciləridir. Süstlük, ətalətlilik və passiv seyrçilikdən tutmuş yüksək enerjilik və daimi coşğunluğa qədər ümumi aktivlik müxtəlif temperamentli adamlarda müxtəlif dərəcədə özünü göstərir. Emosionallıq — insanın affekt və əhvallarının bütün zənginliyi öz əksini teraperamentin bu mühüm xassəsində tapır. Temperamentin digər xassələrinə nisbətən emosionallıq daha mürəkəb xarakter daşıyır və özünün çoxcəhətli strukturu ilə fərqlənir. Müxtəlif hiss və emosiyalann, o cümlədən affektlərin ve əhvalların əmələgəlmə, cərəyanetmə və kəsilməsi xüsusiyyətlə-rini xarakterize edən xassə və keyfiyyətlərin hamısı emosionallıqla bağlıdır. Onun əsas cəhətləri kimi mütəəssirlik, impulsivlik ve emosional labilliyi fərqləndirirlər.
Psixoloji ədəbiyyatda aşağıdakı temperament tipləri təsvir olunmuşdur.
