Yer: Van, Rescate Otel program ve özetler programme and abstracts

Summary
Head spinning developments in the field of sciences have been witnessed at the 
twenty-first century, as in all areas. Especially in the medical field, these develop-
ments have been in progress and have been increased with each passing day. Scien-
tists who research on from the most important diseases to plastic surgery, i.e. on 
almost every field of medicine have to act according to the concept of ethics. In 
order for the ethic which may vary from society to society to guide scientists, some 
principles are determined. General accepted ethical principles are to be benefit, not 
to be harm, to be respectful for life etc. It is acknowledged by the Islamic Law that 
such principles should be taken into consideration in the health field as well as in all 
areas of life.
In addition that these principles are admitted by Islam, we want to emphasize the 
importance of a principle that clinicians should take into consideration, in terms of 
that most of patients want to live according to religion in our county. The principle 
which Islamic Law insists on and moreover considers as a part of the health policy 
is compatibility between prayers with medical intervention. In other words, medical 
instruments used in treatment should not be an obstacle for performing religious 
services.  Shafi'i jurists have drawn attention to this principle when they adjudicate 
on medical treatment of their times such as bone, teeth, hair etc. transplantations. 
This principle relates to many medical interventions such as organ, hair, and stem 
cell transplantation. In this context, it is important that which objects are considered 
as clean or unclean in the nature in terms of religious orders. In this paper, we would 
like to explain the perspective of Islamic Law concerning medical interventions.
Full papers in preparing the firstly Holy Quran and the hadith related to medicine in 
the general principles shall be utilized. On the other hand, the classical fiqh litera-
ture as well as the recent period of Islamic jurists specialized work in this area will 
be the main source of this statement. Due to the subject concerning of medicine and 
Jurisprudence will be benefited from the contemporary legal system and present 
data.
111

1898 Tarihinde Yayınlanan “Nevsal-i Afiyet” Kitabındaki 
“Hipnotizma – Manyetizma”  Başlıklı Yazı Bağlamında 
Hipnoz Tedavisinin Değerlendirilmesi
The Evaluation of Hypnosis Treatment,  Contextual of 
"Hypnotism and Magnetism" Topic in "Nevsal-i Afiyet" 
Book Which was Published in 1898
Mesut ERSOY*,  Eray Serdar YURDAKUL*,  Fatih NAMAL*
* Gülhane Askeri Tıp Akademisi
Tıp Tarihi ve Deontoloji Anabilim Dalı 
Etlik / ANKARA
[e-mail]
Özet
    Hipnoz  terimi,  Yunan  mitolojisinde  uyku  tanrısı  olarak  bilinen  Hypnosis’ten 
gelmektedir. Hipnoz, telkin yoluyla diğer bir kişinin bilinç ve farkındalık, vücut, 
hisler,  duygular,  düşünceler,  hafıza  veya  davranışlarında  değişiklik  elde  etmek 
üzere tasarlanmış veya bu sonucu ortaya çıkaran eylem veya prosedürlerden oluşan 
uygulama yöntemidir. Hipnotizma günümüzde genellikle alternatif ve tamamlayıcı 
tıp yöntemi olarak sporadik vakalarda kullanılmaktadır. Ancak, tarihte bir çok antik 
medeniyette şifacılar, medyumlar, kahinler tarafından özellikle insanları etkilemek, 
transa  geçmek  veya  kötü  ruhları  kovmak  amacıyla  kullanılmıştır.  Hipnotizmayı, 
bilimsel olarak tıbba tanıtan, Avusturyalı hekim Frans Anton Mesmer’dir ( 1734 – 
1815). Hipnotizma, Frans Anton Mesmer’in 1765 yılında yayınladığı “Yıldızların 
ve  Seyyarelerin  İnsan  Vücuduna  Fizyolojik  Etkileri’’  başlıklı  doktora  tezinden 
sonra tekrar popüler hale gelmiştir. Bu çalışmada hipnotizmanın tarihsel gelişimi ve 
1898  tarihinde  yayınlanan  “Nevsal-i Afiyet”  kitabındaki  “Hipnotizma  -  Many-
etizma”  başlıklı  yazının  tercümesi  kapsamında  hipnotizma  konusu 
değerlendirilmiştir. 
Anahtar Kelimeler: Hipnoz, Mesmer, Nevsal-i Afiyet.
Summary
   The term of “hipnoz”, comes from “hypnosis” in ancient Greek mithology which 
is  known  as  the  god  of  sleep.  Hypnosis  is  another  person's  consciousness  and 
awareness  through  inculcate,  body,  feelings,  emotions,  thoughts,  memories  or 
changes  in  behavior  designed  to  achieve  this  result  or  action  or  procedure  that 
reveals the method of application. Hypnotism is usually used in sporadic cases as a 
method  of  alternative  and  complementary  medicine.  However,    historically,  in  
many  ancient  civilizations,  hypnosis  is  used  by  healers,  mediums  and  priests, 
particularly to influence people, go into trance or ward off evil spirits. Hypnotism 
was introduced by the Austrian physician Frans Anton Mesmer to medicine as a 
scientifically  (1734  –  1815).  Hypnotism  has  become  populer  after  the  doctoral 
thesis, "Upon the Influence of the Stars on the Human Body", published in 1765, by 
Frans Anton Mesmer. In this study we evaluated that the historical development of 
hypnotism  and  translations  of  "hypnotism  and  magnetism"  topic  in  "Nevsal-i 
Afiyet" book which was published in 1898. 
Key Words: Hypnosis, Mesmer, Nevsal-i Afiyet.
İslam Hukukuna Göre Tıbbî Müdahale ile İbadet İlişkisi
According to Islamic Law Relationship Between Prayers 
with Medical Intervention
Yusuf EŞİT
Arş. Görv. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Temel İslam Bilimleri İslam 
Hukuk Anabilim Dalı. Mail: [e-mail]
Özet
Yirmi  birinci  yüzyıl  her  alanda  olduğu  gibi  bilim  alanında  da  baş  döndüren 
gelişmelere  sahne  olmaktadır.  Bu  gelişmeler  içerisinde  özellikle  tıp  alanında 
kaydedilen  gelişmeler,  yapılan  çalışmalar  her  geçen  gün  artmaktadır.  Bu 
gelişmelere  paralel  olarak  bilim  insanlarının  çalışmalarında  etik  ilkelere  uygun 
hareket edip etmedikleri de yeni den sorgulanır hale gelmiştir. Toplumdan topluma 
bazı farklılıklar olsa da genel kabul gören bu ilkeler yarar sağlama, zarar vermeme, 
yaşama ve inanca saygı v.b. ilkelerdir. Bu tür ilkelerin sağlık alanında olduğu gibi 
hayatın her alanında da göz önünde bulundurulması gereken ilkeler olduğu İslam 
Hukukunca benimsenmiştir.
Bu ilkelerin İslam dinince genel kabulünün yanında biz, özellikle İslam Hukuku 
açısından  klinisyenlerin  ve  akademik  çalışma  yapanların,  ülkemiz  hasta 
portföyünün çoğunluğunun dine uygun yaşama isteğini de göz önünde bulundu-
rarak  çalışma  yaparken  dikkat  etmeleri  gereken  bir  ilkeye  değinmek  istiyoruz. 
İslam Hukukunun üzerinde ısrarla durduğu, hatta sağlık politikasının bir parçasını 
olmasını istediği bu ilke tıbbî müdahale ile ibadetler arasındaki uyumluluk ilkesidir. 
Başka bir ifadeyle, tedavide uygulanacak nesnelerin bireyin ibadetini eda etmesine 
engel olmama önceliği taşımalıdır. Özellikle Şâfiî hukukçular kendi zamanlarında 
uygulanan kemik nakli, diş ve saç eklemlemesi gibi tedavilerde bu ilkeye dikkat 
çekmiştir. Onların belirlediği bu ilke organ nakli, kök hücre, saç ekimi gibi birçok 
tıbbi müdahaleyi de ilgilendirmektedir. Bu bağlamda neyin ibadetlere engel olup 
olmadığı kullanılan terim itibariyle insan bedeni başta olmak üzere doğada neyin 
necis olup olmadığı ve necis sayılan nesnelerin kullanım şartları önem arz etmekte-
dir.  Tebliğimizde  İslam  Hukukun  tıbbi  tasarrufları  ilgilendiren  bu  bakış  açısını 
ortaya koymak istiyoruz.
Bildiri tam metni hazırlanırken öncelikle Kur'an-ı Kerim ve hadis-i şeriflerde tıpla 
ilgili  yer  alan  genel  ilkelerden  yararlanılacaktır.  Öte  yandan  klasik  fıkıh 
literatürünün yanı sıra son dönem İslam hukukçularının bu alana özel çalışmaları bu 
bildirinin başlıca kaynakları olacaktır. Konunun tıp ve hukuk ilmini ilgilendirmesi 
hasebiyle  tıp  literatüründen  ve  günümüz  hukuk  sistemlerinin  verilerinden  de 
faydalanılacaktır. 
Summary
Head spinning developments in the field of sciences have been witnessed at the 
twenty-first century, as in all areas. Especially in the medical field, these develop-
ments have been in progress and have been increased with each passing day. Scien-
tists who research on from the most important diseases to plastic surgery, i.e. on 
almost every field of medicine have to act according to the concept of ethics. In 
order for the ethic which may vary from society to society to guide scientists, some 
principles are determined. General accepted ethical principles are to be benefit, not 
to be harm, to be respectful for life etc. It is acknowledged by the Islamic Law that 
such principles should be taken into consideration in the health field as well as in all 
areas of life.
In addition that these principles are admitted by Islam, we want to emphasize the 
importance of a principle that clinicians should take into consideration, in terms of 
that most of patients want to live according to religion in our county. The principle 
which Islamic Law insists on and moreover considers as a part of the health policy 
is compatibility between prayers with medical intervention. In other words, medical 
instruments used in treatment should not be an obstacle for performing religious 
services.  Shafi'i jurists have drawn attention to this principle when they adjudicate 
on medical treatment of their times such as bone, teeth, hair etc. transplantations. 
This principle relates to many medical interventions such as organ, hair, and stem 
cell transplantation. In this context, it is important that which objects are considered 
as clean or unclean in the nature in terms of religious orders. In this paper, we would 
like to explain the perspective of Islamic Law concerning medical interventions.
Full papers in preparing the firstly Holy Quran and the hadith related to medicine in 
the general principles shall be utilized. On the other hand, the classical fiqh litera-
ture as well as the recent period of Islamic jurists specialized work in this area will 
be the main source of this statement. Due to the subject concerning of medicine and 
Jurisprudence will be benefited from the contemporary legal system and present 
data.
112

1898 Tarihinde Yayınlanan “Nevsal-i Afiyet” Kitabındaki 
“Hipnotizma – Manyetizma”  Başlıklı Yazı Bağlamında 
Hipnoz Tedavisinin Değerlendirilmesi
The Evaluation of Hypnosis Treatment,  Contextual of 
"Hypnotism and Magnetism" Topic in "Nevsal-i Afiyet" 
Book Which was Published in 1898
Mesut ERSOY*,  Eray Serdar YURDAKUL*,  Fatih NAMAL*
* Gülhane Askeri Tıp Akademisi
Tıp Tarihi ve Deontoloji Anabilim Dalı 
Etlik / ANKARA
[e-mail]
Özet
    Hipnoz  terimi,  Yunan  mitolojisinde  uyku  tanrısı  olarak  bilinen  Hypnosis’ten 
gelmektedir. Hipnoz, telkin yoluyla diğer bir kişinin bilinç ve farkındalık, vücut, 
hisler,  duygular,  düşünceler,  hafıza  veya  davranışlarında  değişiklik  elde  etmek 
üzere tasarlanmış veya bu sonucu ortaya çıkaran eylem veya prosedürlerden oluşan 
uygulama yöntemidir. Hipnotizma günümüzde genellikle alternatif ve tamamlayıcı 
tıp yöntemi olarak sporadik vakalarda kullanılmaktadır. Ancak, tarihte bir çok antik 
medeniyette şifacılar, medyumlar, kahinler tarafından özellikle insanları etkilemek, 
transa  geçmek  veya  kötü  ruhları  kovmak  amacıyla  kullanılmıştır.  Hipnotizmayı, 
bilimsel olarak tıbba tanıtan, Avusturyalı hekim Frans Anton Mesmer’dir ( 1734 – 
1815). Hipnotizma, Frans Anton Mesmer’in 1765 yılında yayınladığı “Yıldızların 
ve  Seyyarelerin  İnsan  Vücuduna  Fizyolojik  Etkileri’’  başlıklı  doktora  tezinden 
sonra tekrar popüler hale gelmiştir. Bu çalışmada hipnotizmanın tarihsel gelişimi ve 
1898  tarihinde  yayınlanan  “Nevsal-i Afiyet”  kitabındaki  “Hipnotizma  -  Many-
etizma”  başlıklı  yazının  tercümesi  kapsamında  hipnotizma  konusu 
değerlendirilmiştir. 
Anahtar Kelimeler: Hipnoz, Mesmer, Nevsal-i Afiyet.
Summary
   The term of “hipnoz”, comes from “hypnosis” in ancient Greek mithology which 
is  known  as  the  god  of  sleep.  Hypnosis  is  another  person's  consciousness  and 
awareness  through  inculcate,  body,  feelings,  emotions,  thoughts,  memories  or 
changes  in  behavior  designed  to  achieve  this  result  or  action  or  procedure  that 
reveals the method of application. Hypnotism is usually used in sporadic cases as a 
method  of  alternative  and  complementary  medicine.  However,    historically,  in  
many  ancient  civilizations,  hypnosis  is  used  by  healers,  mediums  and  priests, 
particularly to influence people, go into trance or ward off evil spirits. Hypnotism 
was introduced by the Austrian physician Frans Anton Mesmer to medicine as a 
scientifically  (1734  –  1815).  Hypnotism  has  become  populer  after  the  doctoral 
thesis, "Upon the Influence of the Stars on the Human Body", published in 1765, by 
Frans Anton Mesmer. In this study we evaluated that the historical development of 
hypnotism  and  translations  of  "hypnotism  and  magnetism"  topic  in  "Nevsal-i 
Afiyet" book which was published in 1898. 
Key Words: Hypnosis, Mesmer, Nevsal-i Afiyet.
Edirne Selimiye Yazma Eser Kütüphanesi’nde Bulunan Tıp 
Yazmalarından Bir Örnek: Zahire-i Harzemşahî
An Example of Medical Manuscripts in the Edirne Selimiye 
Manuscript Library: Zahire-i Harzemşahî
Nilifer GÖKÇE 
Öğr.Gör ,Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim 
Dalı/Edirne -  [e-mail]
Özet
Zahire-i Harzemşahî’nin Edirne Selimiye Yazma Eser Kütüphanesi’nde, eski 1671,  
yeni 4721 numarada kayıtlı nüshası  Abdullah b. Ahmed b. Ali tarafından kopya 
edilmiştir. Kopya ediliş tarihi yazılı değildir.
Eser,  Farsça olarak kaleme alınmıştır.  Yazarı, XII. yüzyılda yaşamış olan Ahmed 
b. Mehmed b. Hüseyin b. İsmail el- Cürcânî’dir (…..Ölümü: H.531/M.1137).  47,5 
x 33.5cm. boyutlarındadır. Kahverengi mor arası ince deri bir cilt ile kaplıdır. Kitap 
344 yaprak olup, son iki yaprağı boş ve numarasızdır.  Kitabın ilk yaprağının üst 
kenarında 22x 7 cm.lik bir süsleme bandı içinde “Kitab-al Zahire-i Harzemşahî” 
yazılıdır.
Zahire-i Harzemşahî, kendi içinde on kitap halinde düzenlenmiştir. Bu kitaplardan 
birincisinde tıbbın tarifi, faydaları anlatıldıktan sonra, anatomiden bahsedilmekte-
dir. Diğer sekiz kitap, doğrudan doğruya hastalık ve sağlıkla ilgilidir. Onuncu kitap 
ilaçlara  ayrılmıştır.  Her    kitap,  yine  kendi  içinde  makalelere,  makalelerde 
konularına göre bölümlere  ayrılmıştır.
Anahtar  Kelime  :  Curcani,  Zahire,  Zahire-i  Harzemşahî  ,  Edirne,  Tıp, 
Hastalık 
Summary
The  copy  of  Zahire-i  Harzemşahî,  which  is  newly  registered  with  identification 
number 4721 (previously registered with identification number 1671), in the Edirne 
Selimiye Manuscript Library was reproduced by Abdullah b. Ahmed b. Ali. The 
reproduction date is not known.
The book was written in Persian. Its author is Ahmed b. Mehmed b. Hüseyin b. 
İsmail el- Cürcânî, who lived in the XII. Century (Dead: B.C.531/A.D.1137). Size 
of the book is 47.5 x 33.5cm. It is covered with a brown-purple thin leather. The 
book has 344 sheets and the last two sheets are blank and unnumbered. "Kitab-al 
Zahire-i Harzemşahî" is written in a 22x 7cm decorative band at the upper edge of 
the first sheet of the book.
Zahire-i Harzemşahî itself consists of ten volumes. In the first of these volumes, 
after the definition and the benefits of the medicine are explained, anatomy is men-
tioned. The other eight volumes are directly related to disease and health. The tenth 
book is devoted to drugs. Each volume in-itself consists of articles; each article is 
divided into sections by their subject. 
Keywords:  Curcani, Zahire, Zahire-i Harzemşahî Edirne, Medicine, Diseases
113

1898 Tarihinde Yayınlanan “Nevsal-i Afiyet” Kitabındaki 
“Hipnotizma – Manyetizma”  Başlıklı Yazı Bağlamında 
Hipnoz Tedavisinin Değerlendirilmesi
The Evaluation of Hypnosis Treatment,  Contextual of 
"Hypnotism and Magnetism" Topic in "Nevsal-i Afiyet" 
Book Which was Published in 1898
Mesut ERSOY*,  Eray Serdar YURDAKUL*,  Fatih NAMAL*
* Gülhane Askeri Tıp Akademisi
Tıp Tarihi ve Deontoloji Anabilim Dalı 
Etlik / ANKARA
[e-mail]
Özet
    Hipnoz  terimi,  Yunan  mitolojisinde  uyku  tanrısı  olarak  bilinen  Hypnosis’ten 
gelmektedir. Hipnoz, telkin yoluyla diğer bir kişinin bilinç ve farkındalık, vücut, 
hisler,  duygular,  düşünceler,  hafıza  veya  davranışlarında  değişiklik  elde  etmek 
üzere tasarlanmış veya bu sonucu ortaya çıkaran eylem veya prosedürlerden oluşan 
uygulama yöntemidir. Hipnotizma günümüzde genellikle alternatif ve tamamlayıcı 
tıp yöntemi olarak sporadik vakalarda kullanılmaktadır. Ancak, tarihte bir çok antik 
medeniyette şifacılar, medyumlar, kahinler tarafından özellikle insanları etkilemek, 
transa  geçmek  veya  kötü  ruhları  kovmak  amacıyla  kullanılmıştır.  Hipnotizmayı, 
bilimsel olarak tıbba tanıtan, Avusturyalı hekim Frans Anton Mesmer’dir ( 1734 – 
1815). Hipnotizma, Frans Anton Mesmer’in 1765 yılında yayınladığı “Yıldızların 
ve  Seyyarelerin  İnsan  Vücuduna  Fizyolojik  Etkileri’’  başlıklı  doktora  tezinden 
sonra tekrar popüler hale gelmiştir. Bu çalışmada hipnotizmanın tarihsel gelişimi ve 
1898  tarihinde  yayınlanan  “Nevsal-i Afiyet”  kitabındaki  “Hipnotizma  -  Many-
etizma”  başlıklı  yazının  tercümesi  kapsamında  hipnotizma  konusu 
değerlendirilmiştir. 
Anahtar Kelimeler: Hipnoz, Mesmer, Nevsal-i Afiyet.
Summary
   The term of “hipnoz”, comes from “hypnosis” in ancient Greek mithology which 
is  known  as  the  god  of  sleep.  Hypnosis  is  another  person's  consciousness  and 
awareness  through  inculcate,  body,  feelings,  emotions,  thoughts,  memories  or 
changes  in  behavior  designed  to  achieve  this  result  or  action  or  procedure  that 
reveals the method of application. Hypnotism is usually used in sporadic cases as a 
method  of  alternative  and  complementary  medicine.  However,    historically,  in  
many  ancient  civilizations,  hypnosis  is  used  by  healers,  mediums  and  priests, 
particularly to influence people, go into trance or ward off evil spirits. Hypnotism 
was introduced by the Austrian physician Frans Anton Mesmer to medicine as a 
scientifically  (1734  –  1815).  Hypnotism  has  become  populer  after  the  doctoral 
thesis, "Upon the Influence of the Stars on the Human Body", published in 1765, by 
Frans Anton Mesmer. In this study we evaluated that the historical development of 
hypnotism  and  translations  of  "hypnotism  and  magnetism"  topic  in  "Nevsal-i 
Afiyet" book which was published in 1898. 
Key Words: Hypnosis, Mesmer, Nevsal-i Afiyet.
Edirne Selimiye Yazma Eser Kütüphanesi’nde Bulunan Tıp 
Yazmalarından Bir Örnek: Zahire-i Harzemşahî
An Example of Medical Manuscripts in the Edirne Selimiye 
Manuscript Library: Zahire-i Harzemşahî
Nilifer GÖKÇE 
Öğr.Gör ,Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim 
Dalı/Edirne -  [e-mail]
Özet
Zahire-i Harzemşahî’nin Edirne Selimiye Yazma Eser Kütüphanesi’nde, eski 1671,  
yeni 4721 numarada kayıtlı nüshası  Abdullah b. Ahmed b. Ali tarafından kopya 
edilmiştir. Kopya ediliş tarihi yazılı değildir.
Eser,  Farsça olarak kaleme alınmıştır.  Yazarı, XII. yüzyılda yaşamış olan Ahmed 
b. Mehmed b. Hüseyin b. İsmail el- Cürcânî’dir (…..Ölümü: H.531/M.1137).  47,5 
x 33.5cm. boyutlarındadır. Kahverengi mor arası ince deri bir cilt ile kaplıdır. Kitap 
344 yaprak olup, son iki yaprağı boş ve numarasızdır.  Kitabın ilk yaprağının üst 
kenarında 22x 7 cm.lik bir süsleme bandı içinde “Kitab-al Zahire-i Harzemşahî” 
yazılıdır.
Zahire-i Harzemşahî, kendi içinde on kitap halinde düzenlenmiştir. Bu kitaplardan 
birincisinde tıbbın tarifi, faydaları anlatıldıktan sonra, anatomiden bahsedilmekte-
dir. Diğer sekiz kitap, doğrudan doğruya hastalık ve sağlıkla ilgilidir. Onuncu kitap 
ilaçlara  ayrılmıştır.  Her    kitap,  yine  kendi  içinde  makalelere,  makalelerde 
konularına göre bölümlere  ayrılmıştır.
Anahtar  Kelime  :  Curcani,  Zahire,  Zahire-i  Harzemşahî  ,  Edirne,  Tıp, 
Hastalık 
Summary
The  copy  of  Zahire-i  Harzemşahî,  which  is  newly  registered  with  identification 
number 4721 (previously registered with identification number 1671), in the Edirne 
Selimiye Manuscript Library was reproduced by Abdullah b. Ahmed b. Ali. The 
reproduction date is not known.
The book was written in Persian. Its author is Ahmed b. Mehmed b. Hüseyin b. 
İsmail el- Cürcânî, who lived in the XII. Century (Dead: B.C.531/A.D.1137). Size 
of the book is 47.5 x 33.5cm. It is covered with a brown-purple thin leather. The 
book has 344 sheets and the last two sheets are blank and unnumbered. "Kitab-al 
Zahire-i Harzemşahî" is written in a 22x 7cm decorative band at the upper edge of 
the first sheet of the book.
Zahire-i Harzemşahî itself consists of ten volumes. In the first of these volumes, 
after the definition and the benefits of the medicine are explained, anatomy is men-
tioned. The other eight volumes are directly related to disease and health. The tenth 
book is devoted to drugs. Each volume in-itself consists of articles; each article is 
divided into sections by their subject. 
Keywords:  Curcani, Zahire, Zahire-i Harzemşahî Edirne, Medicine, Diseases
114

1898 Tarihinde Yayınlanan “Nevsal-i Afiyet” Kitabındaki 
“Hipnotizma – Manyetizma”  Başlıklı Yazı Bağlamında 
Hipnoz Tedavisinin Değerlendirilmesi
The Evaluation of Hypnosis Treatment,  Contextual of 
"Hypnotism and Magnetism" Topic in "Nevsal-i Afiyet" 
Book Which was Published in 1898
Mesut ERSOY*,  Eray Serdar YURDAKUL*,  Fatih NAMAL*
* Gülhane Askeri Tıp Akademisi
Tıp Tarihi ve Deontoloji Anabilim Dalı 
Etlik / ANKARA
[e-mail]
Özet
    Hipnoz  terimi,  Yunan  mitolojisinde  uyku  tanrısı  olarak  bilinen  Hypnosis’ten 
gelmektedir. Hipnoz, telkin yoluyla diğer bir kişinin bilinç ve farkındalık, vücut, 
hisler,  duygular,  düşünceler,  hafıza  veya  davranışlarında  değişiklik  elde  etmek 
üzere tasarlanmış veya bu sonucu ortaya çıkaran eylem veya prosedürlerden oluşan 
uygulama yöntemidir. Hipnotizma günümüzde genellikle alternatif ve tamamlayıcı 
tıp yöntemi olarak sporadik vakalarda kullanılmaktadır. Ancak, tarihte bir çok antik 
medeniyette şifacılar, medyumlar, kahinler tarafından özellikle insanları etkilemek, 
transa  geçmek  veya  kötü  ruhları  kovmak  amacıyla  kullanılmıştır.  Hipnotizmayı, 
bilimsel olarak tıbba tanıtan, Avusturyalı hekim Frans Anton Mesmer’dir ( 1734 – 
1815). Hipnotizma, Frans Anton Mesmer’in 1765 yılında yayınladığı “Yıldızların 
ve  Seyyarelerin  İnsan  Vücuduna  Fizyolojik  Etkileri’’  başlıklı  doktora  tezinden 
sonra tekrar popüler hale gelmiştir. Bu çalışmada hipnotizmanın tarihsel gelişimi ve 
1898  tarihinde  yayınlanan  “Nevsal-i Afiyet”  kitabındaki  “Hipnotizma  -  Many-
etizma”  başlıklı  yazının  tercümesi  kapsamında  hipnotizma  konusu 
değerlendirilmiştir.