Yer: Van, Rescate Otel program ve özetler programme and abstracts

Summary
       There is no single definition of morality valid for all times and places .
As is known, Immanuel Kant, regarded as a major figure and the turning point for 
moral principles in the Western philosophy.
     Under this assumption, the principle of Kant's moral action determines not the 
moral content but the emphasis in the moral proposition.It's not a secret that Kant 
quoted this proposition 
in question, from Spinoza.On the other hand, prominent thinker of the Frankfurt 
School, Walter Benjamin ,transferred the same philosophical impact from Kant, to 
the left-wing political philosophy.
     "Action, that is comply with the norms of morality, is not enough! Principle of 
action,should also be made for moral norms !"
      This study will draw attention to the connection of ethics with religion.
In this respect, Spinoza's Jewish and Kant's "Christian" cleric personalities does not 
surprise people.
     Interestingly,even though these moral criteria entered in Western Philosophy in 
17-18 Century; feeding from hadiths of Hz. Muhammad all that exists in teachings 
and practice of Eastern Philosophy since time immemorial.
“Deeds are according to intentions!"
      I must admit ,it was Chalabi Hamdullah from Bektashi dargah who first warned 
me about it.During the defense of Shariah court in Tokat 1832, Chalabi, passed the 
same measures referring of course not from Kant; but Haci Bektas-i Veli.
     Today, we say that morality determined by the time and place but also in all 
religions, thoughts, countries, and at times there is a generally accepted principles 
of morality!
     "Morally good it is not enough that it should conform the need to be done for 
good!" 
the kadi asker of Rumelia in 1762. He produced five significant works in the field 
of  medicine:  1)  "Ziyki  Sadr  Risalesi"  –  Chest  Diseases,  2)  "Evcaul  Mefasil"  – 
Extremity Diseases, 3) "Risâle-i Mesane" – Bladder Diseases, 4) "Risâle-i Beyani 
Cedvar"  – Antidotes  and  Herbal  Drugs,  Medicinal  Plants  and  5)  "Bahname"  – 
Formulae. 
   Prof. Dr. Süheyl Ünver wrote a work titled “Hekimbaşı ve Talik Üstadı Kâtibzâde 
Mehmet Refi Efendi Hayatı ve Eserleri (Chief Physician and Master of Talik Writ-
ing Kâtibzâde Mehmet Refi Effendi: Biography and Works)”. This study focuses on 
the comparison of Kâtibzâde Mehmet Refi’s medical knowledge and practices with 
current knowledge and practices on the basis of the information provided in Süheyl 
Ünver’s work.  
        
96

Doktor Mehmet Kâtibzâde Refi Efendi ve Tıp Eserleri
Doctor Mehmet Kâtibzâde Refi and His Medical Works
Nilüfer DEMİRSOY
Arş.Gör.Dr.Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik 
Anabilim Dalı
e-mail: [e-mail]
[e-mail]
Özet
   Kâtibzâde Mehmet Refi Efendi 1682–1769 yılları arasında yaşamıştır. Osmanlı 
İmparatorluğu'nun  39.  Hekimbaşıdır.   Ayrıca,  tıp  sanatının  yanında  hattatlıktada 
büyük bir ün kazanmıştır.  Babası Mustafa Efendinin, Divan-ı Hümayun çavuşları 
katiplerinden  olmasından  dolayı    "  Katipzade  "  ünvanıyla  tanınmıştır.    Teoloji 
eğitimin  ilk  yılında  sonra,  Tıp  eğitimi  almaya  başlamıştır.  Hayatının  ve 
çalışmalarının tüm dikkatlice  incelendiğinde, üç önemli alan ortaya çıkmaktadır; 
Din , Tıp ve Hat Sanatı .
  Tıp eğitimi tamamladığında, 1714 yılında Saray hekimi olarak göreve başlamış ve  
1757  de  hekim  başı  ,  1758’de  İstanbul  Kadısı,  1762’de  Rumeli  Kadıaskeri 
olmuştur.  Bugüne  kadar  ,  tıp  alanında  vermiş  olduğu  5  adet  önemli  eser 
bulunmaktadır.  Bunlar 1) "Ziyki Sadr Risalesi " -  Göğüs Hastalıkları, 2) " Evcaı 
Mefasil " - Ekstremite Hastalıkları,  3) " risâlei mesane " - İdrar Kesesi Hastalıkları, 
4) " risâlei Beyani Cedvar " - Antidotlar ve Bitkisel ilaçlar, Tıbbi Bitkiler ve 5 ) " 
Bahname "- formüller
      Prof.Dr.Süheyl  Ünver  "  Hekimbaşı  ve  Talik  Üstadı  Kâtibzâde  Mehmet  Refi 
Efendi Hayatı ve Eserleri e " başlıklı eseri yazmıştır . Çalışmamız bugünkü tıbbi 
bilgi  ve  uygulamalar  çerçevesinde  bu  eser  esas  alınarak  karşılaştırmalar 
yapılmasına dayanmaktadır. 
Summary
   Kâtibzâde Mehmet Refi Effendi lived between 11682 and 1769. He was the 39th 
chief physician of the Ottoman State. In addition to the art of medicine, he earned 
reputation  for  his  success  in  calligraphy.  He  received  the  title  of  “Katipzade" 
because  his  father  Mustafa  Effendi  was  one  of  the  clerks  (katip)  of  the  Divan-ı 
Hümayun  (Ottoman  Imperial  Council).  Following  the  first  year  of  his  study  in 
theology, he started studying medicine. His biography and works provide us with 
three fields in which he was interested: religion, medicine and calligraphy. 
    Completing his study in medicine, he started working as a physician in the palace 
in 1714, and became the chief physician in 1757, the kadi of Istanbul in 1758, and 
Tıp’ta ve Genelde Ahlâki Olmanın Ortak Ölçütü Var mı?
Nazım BERATLI 
- Dr.Girne Amerikan Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Fakültesi. Hemşirelik 
Okulu. Öğretim Görevlisi.
e-mail:[e-mail]
Özet
 
Bütün zamanlar ve mekânlar için geçerli bir tek ahlâk tanımı yoktur denilir.  
 
Bilindiği gibi batı felsefesi, İmmanuel Kant’ı özellikle ahlâk konusunda, 
bir dönüm noktası olarak kabul eder. Bu kabulün altında, Kant’ın eylemin şeklinin 
değil, içeriğinin ahlâki olması ile ilgili önermesi yatır. Kant’ın söz konusu öner-
meyi,  Spinoza’dan  aktardığı,  bir  sır  değil.  Öte  yandan,  Frankfurt  Okulu 
düşünürlerinden Walther Benjamin’in de İmmanel Kant’tan aktararak, aynı öner-
meyi,  sol  felsefeye  de  aktardığını  biliyoruz:  “  Eylemin  ahlâk  normuna  uyması, 
yetmez! Ahlâk normu için yapılmış olması da gerekir!”
 
Bu çalışma, ahlâk felsefenin dinlerle bağlantısına dikkat çekecektir.
 
Bu  bakımdan,  Spinoza’nın  Musevi,  Kant’ın  ise  “  İsevi”  din  adamları 
olmaları, insanı şaşırtmıyor.
 
İlgi  çekici  olan,  Batı  Felsefesi’ne  17-18.  Yy’larda  giren  bu  ahlâki 
ölçütünün, Hz. Muhammet’in hadisleri arasından beşleyerek, doğu felsefesinde çok 
daha eskiden beri var olmasıdır.  “Ameller, niyetlere göredir!”
 
İtiraf etmeliyim ki bu konuda beni uyaran, Bektaşi postnişini Hamdullah 
Çelebi  olmuştur.  1832’de  Tokat  Şer’i  mahkemesindeki  savunması  esnasında, 
Çelebi  aynı  ölçüyü,  elbette  Kant’tan  değil,  Hacı  Bektaş-ı  Veli’den  aktararak 
söylemiştir. 
 
Günümüzde ahlâkın zaman ve zemine göre belirlendiğini söylüyoruz ama 
bütün dinler, düşünceler, ülkeler ve zamanlarda genel kabul gören bir ahlâk ilkesi de 
vardır!
 
“Ahlâki  olan,  iyi  olandır! Ama  bu  yetmez,  iyi  için  de  yapılmış  olması 
gerekir!”
Summary
       There is no single definition of morality valid for all times and places .
As is known, Immanuel Kant, regarded as a major figure and the turning point for 
moral principles in the Western philosophy.
     Under this assumption, the principle of Kant's moral action determines not the 
moral content but the emphasis in the moral proposition.It's not a secret that Kant 
quoted this proposition 
in question, from Spinoza.On the other hand, prominent thinker of the Frankfurt 
School, Walter Benjamin ,transferred the same philosophical impact from Kant, to 
the left-wing political philosophy.
     "Action, that is comply with the norms of morality, is not enough! Principle of 
action,should also be made for moral norms !"
      This study will draw attention to the connection of ethics with religion.
In this respect, Spinoza's Jewish and Kant's "Christian" cleric personalities does not 
surprise people.
     Interestingly,even though these moral criteria entered in Western Philosophy in 
17-18 Century; feeding from hadiths of Hz. Muhammad all that exists in teachings 
and practice of Eastern Philosophy since time immemorial.
“Deeds are according to intentions!"
      I must admit ,it was Chalabi Hamdullah from Bektashi dargah who first warned 
me about it.During the defense of Shariah court in Tokat 1832, Chalabi, passed the 
same measures referring of course not from Kant; but Haci Bektas-i Veli.
     Today, we say that morality determined by the time and place but also in all 
religions, thoughts, countries, and at times there is a generally accepted principles 
of morality!
     "Morally good it is not enough that it should conform the need to be done for 
good!" 
the kadi asker of Rumelia in 1762. He produced five significant works in the field 
of  medicine:  1)  "Ziyki  Sadr  Risalesi"  –  Chest  Diseases,  2)  "Evcaul  Mefasil"  – 
Extremity Diseases, 3) "Risâle-i Mesane" – Bladder Diseases, 4) "Risâle-i Beyani 
Cedvar"  – Antidotes  and  Herbal  Drugs,  Medicinal  Plants  and  5)  "Bahname"  – 
Formulae. 
   Prof. Dr. Süheyl Ünver wrote a work titled “Hekimbaşı ve Talik Üstadı Kâtibzâde 
Mehmet Refi Efendi Hayatı ve Eserleri (Chief Physician and Master of Talik Writ-
ing Kâtibzâde Mehmet Refi Effendi: Biography and Works)”. This study focuses on 
the comparison of Kâtibzâde Mehmet Refi’s medical knowledge and practices with 
current knowledge and practices on the basis of the information provided in Süheyl 
Ünver’s work.  
        
9 7

Tıp’ta ve Genelde Ahlâki Olmanın Ortak Ölçütü Var mı?
Nazım BERATLI 
- Dr.Girne Amerikan Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Fakültesi. Hemşirelik 
Okulu. Öğretim Görevlisi.
e-mail:[e-mail]
Özet
 
Bütün zamanlar ve mekânlar için geçerli bir tek ahlâk tanımı yoktur denilir.  
 
Bilindiği gibi batı felsefesi, İmmanuel Kant’ı özellikle ahlâk konusunda, 
bir dönüm noktası olarak kabul eder. Bu kabulün altında, Kant’ın eylemin şeklinin 
değil, içeriğinin ahlâki olması ile ilgili önermesi yatır. Kant’ın söz konusu öner-
meyi,  Spinoza’dan  aktardığı,  bir  sır  değil.  Öte  yandan,  Frankfurt  Okulu 
düşünürlerinden Walther Benjamin’in de İmmanel Kant’tan aktararak, aynı öner-
meyi,  sol  felsefeye  de  aktardığını  biliyoruz:  “  Eylemin  ahlâk  normuna  uyması, 
yetmez! Ahlâk normu için yapılmış olması da gerekir!”
 
Bu çalışma, ahlâk felsefenin dinlerle bağlantısına dikkat çekecektir.
 
Bu  bakımdan,  Spinoza’nın  Musevi,  Kant’ın  ise  “  İsevi”  din  adamları 
olmaları, insanı şaşırtmıyor.
 
İlgi  çekici  olan,  Batı  Felsefesi’ne  17-18.  Yy’larda  giren  bu  ahlâki 
ölçütünün, Hz. Muhammet’in hadisleri arasından beşleyerek, doğu felsefesinde çok 
daha eskiden beri var olmasıdır.  “Ameller, niyetlere göredir!”
 
İtiraf etmeliyim ki bu konuda beni uyaran, Bektaşi postnişini Hamdullah 
Çelebi  olmuştur.  1832’de  Tokat  Şer’i  mahkemesindeki  savunması  esnasında, 
Çelebi  aynı  ölçüyü,  elbette  Kant’tan  değil,  Hacı  Bektaş-ı  Veli’den  aktararak 
söylemiştir. 
 
Günümüzde ahlâkın zaman ve zemine göre belirlendiğini söylüyoruz ama 
bütün dinler, düşünceler, ülkeler ve zamanlarda genel kabul gören bir ahlâk ilkesi de 
vardır!
 
“Ahlâki  olan,  iyi  olandır! Ama  bu  yetmez,  iyi  için  de  yapılmış  olması 
gerekir!”
Summary
       There is no single definition of morality valid for all times and places .
As is known, Immanuel Kant, regarded as a major figure and the turning point for 
moral principles in the Western philosophy.
     Under this assumption, the principle of Kant's moral action determines not the 
moral content but the emphasis in the moral proposition.It's not a secret that Kant 
quoted this proposition 
in question, from Spinoza.On the other hand, prominent thinker of the Frankfurt 
School, Walter Benjamin ,transferred the same philosophical impact from Kant, to 
the left-wing political philosophy.
     "Action, that is comply with the norms of morality, is not enough! Principle of 
action,should also be made for moral norms !"
      This study will draw attention to the connection of ethics with religion.
In this respect, Spinoza's Jewish and Kant's "Christian" cleric personalities does not 
surprise people.
     Interestingly,even though these moral criteria entered in Western Philosophy in 
17-18 Century; feeding from hadiths of Hz. Muhammad all that exists in teachings 
and practice of Eastern Philosophy since time immemorial.
“Deeds are according to intentions!"
      I must admit ,it was Chalabi Hamdullah from Bektashi dargah who first warned 
me about it.During the defense of Shariah court in Tokat 1832, Chalabi, passed the 
same measures referring of course not from Kant; but Haci Bektas-i Veli.
     Today, we say that morality determined by the time and place but also in all 
religions, thoughts, countries, and at times there is a generally accepted principles 
of morality!
     "Morally good it is not enough that it should conform the need to be done for 
good!" 
Dünya Tabipler Birliği Helsinki Bildirgesi’nin Geçmişten 
Günümüze Değişimi
Revisions to the World Medical Association Declaration of 
Helsinki from Past to Present
Nilüfer DEMİRSOY
Arş.Grv.Dr.Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve 
Etik Anabilim Dalı
e-mail: [e-mail]
[e-mail]
Özet
    Bugün tıp pratiği içinde birçok tanısal, tedavi edici ve profilaktik etkili uygulama-
lar yapılmaktadır. Uygulamaların zararlı etkileri bilinmektedir. Bu durum özellikle 
biomedikal araştırmalar için çok önemlidir. İnsan gönüllüler üzerinde yapılan biyo-
medikal  araştırmalar  için  hekimlere  yol  gösterici  öneriler  sunan,  tüm  tıbbi 
araştırmalardaki temel ilkeleri tıbbi bakımla birleştirip tıbbi araştırmalara ilişkin ek 
ilkeleri tanımlayan; 1964 yılında Finlandiya’da kabul edilen Dünya Tabipler Birliği 
Helsinki Bildirgesi- İnsan gönüllüler Üzerinde Yapılan Tıbbi Araştırmalarda Etik 
İlkeler  -  araştırma  etiği  açısından  tarihsel  olarak  önemli  bir  belge  özelliği 
taşımaktadır.  Bildirge  spesifik  olarak  klinik  araştırmalara  odaklıdır.  Nüremberg 
Kodlarında  kullanılan  “İnsan  Deneyi”  kavramı  tıbbi  uygulamalarda  klinik 
araştırmalar olarak ele alınmıştır. Bu çalışmada Helsinki Bildirgesinin ilk versiyo-
nundan  itibaren  geçirmiş  olduğu  tüm  değişikliklerin  önemli  noktalarına  vurgu 
yaparak, son 2013  versiyonu klinik araştırmaların yapılması ve denetlenmesi konu-
sundaki katkılarının değerlendirmesi amaçlanmıştır.  
Bildirgede;  1975  yılında  yapılan  ilk  büyük  revizyonunda  etik  komiteler/gözetim 
onam  kavramı  genişletilmiş,  yayın  etiği  kavramı  dile  getirilmiştir.  1983/1989 
yıllarında  yapılan  revizyonlar  nispeten  daha  küçük  olmuştur.  1996  yılında 
kanıtlanmış  tanı  ve  tedavi  yöntemlerinin  bulunmadığı  çalışmalarda  plasebo 
dışlanmamalı  ifadesi  yer  almış,  2000  yılında  5  ek  madde  yayınlanmıştır.  2002 
yılında  sadece  bir  dip  not,  eklenmiş  ve  plasebo  şarta  bağlanmıştır.  2004  yılında 
araştırmaların sonuçlarında geliştirilen olanaklara erişimin araştırma öncesi nasıl 
olacağının belirlenmesi gerekmektedir. 2008 yılında eklenen dip not kanıtlanmış 
tanı ve tedavi yöntemlerinin bulunmadığı çalışmalarda plasebonun dışlanmaması 
ifadesini getirmiştir.
Son  olarak  2013  versiyonu  ise  12  ana  başlık  ve  37  maddeden  oluşmaktadır.  En 
büyük değişiklik ve revizyona sahip bu versiyonun Etik kurullarının her türlü çıkar 
çatışmasından özenle uzak kalması, Etik kurul üyelerinin değerlendirme yapmak 
için gerekli yetkinliğe sahip olması ve araştırmanın bitiminde etik kurula bir rapor
98

sunulması koşulları Bildirge’de doğrudan yer bulmuştur.
Anahtar Sözcükler: Helsinki Deklerasyonu, Denemeler, Bilim Etiği
Summary
    Today medical practice involves a great many of diagnostic, curative and prophy-
lactic interventions. The harmful effects of practices are known. This is of particular 
importance in biomedical research. The World Medical Association Declaration of 
Helsinki – Ethical Principles for Medical Research Involving Human Subjects is a 
historically  important  document  in  terms  of  research  ethics.  The  Declaration, 
adopted in Helsinki, Finland in 1964, provides guiding principles for physicians 
with respect to biomedical research involving human subjects and combines funda-
mental principles in all medical research with medical care to offer supplementary 
principles related to medical research. The declaration specifically focuses on clini-
cal research. The concept of “human experiment” used in the Nuremberg Code is 
known as clinical research in medical practices. The purpose of this study is to high-
light the main points of all revisions made to the Declaration of Helsinki since the 
adoption  of  its  first  version  and  to  evaluate  the  contributions  of  the  final  2013 
version to the performance and control of clinical research.  
   The first significant revision to the Declaration in 1975 elaborated on the concepts 
of ethics committees and consent and introduced the concept of publication ethics. 
The  revisions  made  in  1988/1989  were  relatively  smaller.  The  1996  revision 
involved the statement that the use of placebo should not be excluded in studies 
where no proven diagnostic or therapeutic method exists, and five more articles 
were added in 2000. In 2002, only a footnote was added, and certain requirements 
were introduced for the use of placebo. The 2004 revision stipulated that post-trial 
access to research results should be identified before the research is carried out. The 
footnote added in 2008 required that the use of placebo should not be excluded in 
studies where no proven diagnosis and treatment methods exist.
   Finally, the 2013 version of the Declaration consists of 12 main parts and 37 
articles.  This  version,  obtained  as  result  of  most  significant  amendments  and 
revisions to the Declaration, lays down that the members of ethics committee must 
be independent from any conflicts of interest and be qualified enough to evaluate 
the  research  protocols  submitted.  It  is  also  set  forth  that  a  final  report  must  be 
submitted to the ethics board at the end of a study.
Key Words: Declaration of Helsinki, human experiment,
 
99

Geçmişten Günümüze Hastahane Binalarının Mimari 
Açıdan İncelenmesi 
Examination of the Development of Hospital Building in 
Terms of Architecture from Past to Present
Yaşar Subaşı DİREK
Yrd. Doç. Dr. YYÜ Müh-Mim. Fak. Mimarlık Bölümü VAN/TÜRKİYE
e-mail: [e-mail] 
Özet
   Kişinin bedenen, ruhen ve sosyal yönden tam bir iyi olma hali, sağlık olarak 
tanımlanır. İnsanın sağlıklı olma hali ise pek çok etmene bağlıdır. Bunların başta 
gelenleri kişisel ve çevresel etmenlerdir. Sağlığımıza etki eden Çevresel Etmenler 
çok çeşitlidir. Bunlar; sosyal, kültürel ve ekonomik etmenler; psikolojik, fiziksel, 
kimyasal,  biyolojik  etmenler  olarak  sınıflandırılabilir  ve  her  biri  farklı  bilim 
dallarının konusudur. Ancak tüm bu bilim dallarının dışında yapılı çevre var ki, tüm 
insanları etkiler. Bu yapılı çevrenin oluşumunda gösterilecek hassasiyet ve önem, 
kişinin sağlıklı olmasını etkileyen en önemli etkenlerden biridir. 
  Geçmişten günümüze insanın kendini korumak amacıyla doğal çevre içinde, ikinci 
bir  çevre,  yani  yapılı  çevre  oluşturması  da  mimari  olarak  tanımlanır.  Mimarinin 
amaçlarından  önde  geleni,  insanların  kullanıcı  gereksinimine  uygun,  sağlam, 
fonksiyonel  ve  estetik  mekanlar  yaratmaktır,  yani  mekan  oluşturma  sanatıdır. 
İnsanın  iyi  olma  halini  etkileyen  fiziki  etken  ve  çevrelerin  başında  mekan, 
dolayısıyla mimari oluşum gelir. İnsan ne iş yaparsa yapsın veya nerede yaşarsa 
yaşasın, mutlaka fiziki ve sosyal gereksinimlerini karşılamak için mekana ihtiyaç 
duyar. Mekanların bir araya gelmesi binaları oluşturur. Binaların İşlevi, genellikle 
insanın sağlıklı kalmasını sağlamak, bazen de sağlık hizmeti vermek de olabilir. 
Sağlık hizmeti verilen binalar da çeşitlilik gösterir. Bu binaların başında hastane 
binaları gelir. Her dönem ve süreçte farklılık gösteren hastane binalarının tasarımı 
ve yapımı özellik olarak çeşitlilik gösterir.
   Sağlık hizmeti alımında binalar son derece önemlidir. Bu nedenle bu çalışmada 
sağlık  binaları  olan  hastaneler  ele  alınmaktadır.  Hastane  binalarının  geçmişten 
günümüze  gelişimini  mimari  açıdan  incelenmesi,  bu  çalışmanın  temel  amacıdır.  
Dünyadaki ve ülkemizdeki hastanelerin gelişimi, bu gelişimi etkileyen faktörlerle 
birlikte  irdelenecektir.  Hastane  mimarisinde  yer  alan  öğeler  vurgulanacaktır. 
Geçmiş  ve  günümüzdeki  hastane  mimarisi  kıyaslanarak  ve  yine  hastanelerdeki 
kullanıcı  gereksinmesinden  yola  çıkılarak  genel  bir  değerlendirme  ile  çalışma 
sonuçlandırılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Hastane Mimarisi, Sağlık Mekanları
1898 Tarihinde Yayınlanan “Nevsal-i Afiyet” Kitabındaki 
“Hipnotizma – Manyetizma”  Başlıklı Yazı Bağlamında 
Hipnoz Tedavisinin Değerlendirilmesi
The Evaluation of Hypnosis Treatment,  Contextual of 
"Hypnotism and Magnetism" Topic in "Nevsal-i Afiyet" 
Book Which was Published in 1898
Mesut ERSOY*,  Eray Serdar YURDAKUL*,  Fatih NAMAL*
* Gülhane Askeri Tıp Akademisi
Tıp Tarihi ve Deontoloji Anabilim Dalı 
Etlik / ANKARA
[e-mail]
Özet
    Hipnoz  terimi,  Yunan  mitolojisinde  uyku  tanrısı  olarak  bilinen  Hypnosis’ten 
gelmektedir. Hipnoz, telkin yoluyla diğer bir kişinin bilinç ve farkındalık, vücut, 
hisler,  duygular,  düşünceler,  hafıza  veya  davranışlarında  değişiklik  elde  etmek 
üzere tasarlanmış veya bu sonucu ortaya çıkaran eylem veya prosedürlerden oluşan 
uygulama yöntemidir. Hipnotizma günümüzde genellikle alternatif ve tamamlayıcı 
tıp yöntemi olarak sporadik vakalarda kullanılmaktadır. Ancak, tarihte bir çok antik 
medeniyette şifacılar, medyumlar, kahinler tarafından özellikle insanları etkilemek, 
transa  geçmek  veya  kötü  ruhları  kovmak  amacıyla  kullanılmıştır.  Hipnotizmayı, 
bilimsel olarak tıbba tanıtan, Avusturyalı hekim Frans Anton Mesmer’dir ( 1734 – 
1815). Hipnotizma, Frans Anton Mesmer’in 1765 yılında yayınladığı “Yıldızların 
ve  Seyyarelerin  İnsan  Vücuduna  Fizyolojik  Etkileri’’  başlıklı  doktora  tezinden 
sonra tekrar popüler hale gelmiştir. Bu çalışmada hipnotizmanın tarihsel gelişimi ve 
1898  tarihinde  yayınlanan  “Nevsal-i Afiyet”  kitabındaki  “Hipnotizma  -  Many-
etizma”  başlıklı  yazının  tercümesi  kapsamında  hipnotizma  konusu 
değerlendirilmiştir.