Xadislarning insonni ma'naviy komillik sari yetaklovchi omil sifatidagi o‘rni
Yüklə 0,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
qachon bemor birodarining ziyoratiga borsa, mo u erdan qaytib kelgunicha jannat
bog‘larida sayr silib yurgan bo‘ladi" (Imom Muslim rivoyati). Bemorning ziyoratiga borishning ham o‘ziga xos odoblari bor. Masalan, bemor ko‘rgani borgan odam uning haqqiga shifo so‘rab duo qiladi, sog‘ayib qolganini aytib ko‘nglini ko‘taradi, yonida ko‘p o‘tirmaydi, oldida taom emaydi. 3. Musulmonning ikkinchi birodari zimmasidagi haqlaridan yana biri — yaqini yoki tanishlaridan birining vafot etganini eshitganda, uning janozasida qatnashishdir. Albatta, janoza namozida mayyitning haqqiga Allohdan mag‘firat so‘rab duo qilinadi. Alloh taolo ko‘pchilikning duosini ijobat qilib, mayyitning gunohlarini mag‘firat aylash haqida Payg‘ambarimizdan quyidagi hadis vorid bo‘lgan: "Biror musulmon vafot etib, uning janozasida Allohga biron-bir narsani sherik qilmagan qirq nafar kishi qatnashsa, Alloh taolo ularning mayyit haqqiga 41
qilgan duolarini ijobat aylaydi (Imom Muslim rivoyati). Bundan tashqari, janozada qatnashishning savobi haqida ham hadis rivoyat qilingan bo‘lib, unda: “Janoza namoziga qatnashgan kishiga bir qiyrot savob, dafnda ham qatnashganga
(Imom Buxoriy rivoyati) 4. Musulmon kishi bir birodari tomonidan biron-bir xayrli ziyofatga, xususan, nikoh to‘yiga chaqirilsa borishi shartdir. Darhaqiqat, nikoh to‘yi ko‘pchilik bilan o‘tadigan ziyofat bo‘lib, tuy egasi uni o‘z xursandchiligini yaqinlari bilan baham ko‘rish maqsadida tashkil qiladi. Taklifiga javoban to‘yga tashrif buyurish bilan uning xursandchiligiga xursandchilik qo‘shgan bo‘ladi. Qolaversa, yoshlarning haqqiga Allohdan baxt-saodat va baraka tilab duo qiladi. Shuning uchun ham ziyofatga chaqirilgan kishi hatto o‘sha kuni nafl ro‘za tutgan bo‘lsa-da, lekin unga borishi, taom emagan taqdirda ham birodarining haqqiga duo qilib o‘tirishi quyidagi hadisi sharifda alohida ta’kidlangan: “Qay biringiz ziyofatga
rivoyati). 5. Islomda mumin-musulmonlarning bir-birlariga nisbatan hurmat va burchlari shu darajada yuqori qo‘yilganki, hatto aksa urganda ham uning haqqiga Allohdan rahmat tilab duo qilish birodarlik burchi hisoblanadi. Bu xususda "Esnash — shaytondan, aksa urish — Rahmondan" mazmunidagi hadis mavjud bo‘lib, aksa urgan kishi "alhamdu lilloh", ya’ni Allohga hamd bo‘lsin desa, uni eshitgan kishi "yarhamukalloh", ya’ni senga Allohning rahmati bo‘lsin deb javob qaytarishi vojib. Agar ko‘pchilik odamlardan iborat jamoa turgan bo‘lsa, ulardan bir nafari mazkur iborani aytsa ham etarli bo‘ladi. Mazkur haq-huquqlarga rioya qilish bilan mo‘min-musulmonlar o‘rtasida mehr-oqibat, o‘zaro hurmat va samimiylik hislari yanada ziyoda bo‘ladi, ulkan savoblarga erishiladi.
20 Abu Abdulloh Muhammad Ibn Ismoil al-Buxoriy Al-Jomi' as-sahih (Ishonarli to‘plam). 4 jildli. –T.: Qomuslar bosh tahririyati, 1995-1999. –B.39. 42
Har bir banda musulmonchilik haqqini bajarish bilan birga, Parvardigor oldidagi bandalik burchini ham ado etmog‘i lozim. Ya’ni Alloh taolo bizni bu dunyoda behisob ne’matlar bilan siylagan ekan, buning shukrini bajo keltirmog‘imiz, bu ne’matlarni bizga in’om etilgan omonat deb bilmog‘imiz darkor. Ne’matlarning shukri ikki yo‘l bilan ado etiladi: biri — shu ne’matga etkazgan Haq subhonahu va taologa hamdu sano aytish, ikkinchisi — berilgan ne’matlarni isrof qilmay, ulardan ehtiyoj darajasida foydalanish. Alloh taolo Qur’oni karimda bu haqda: "...Qasamki agar (bergan ne’matlarimga) shukur qilsangiz, albatta, (ularni yanada) ziyoda qilurman. Bordi-yu, noshukurchilik qilsangiz, albatta azobim (ham) juda qattiqdir", deya ogohlantiradi ("Ibrohim", 7). Ma’lumki, bugun kundalik hayotimizni xonadonlarimizdagi bebaho gaz, suv va elektr kommunal xizmati kabi ne’matlarsiz tasavvur eta olmaymiz. Bularning naqadar qadrli va beminnat ne’mat ekanligini, uyimizda bir kun chiroq yoki gaz bo‘lmai qolganida yanada teranroq anglab etamiz. Taassufki, ba’zi fuqarolarimiz mazkur ne’matlarning qadriga etmay, go‘yo bular tuganmas boylik, cheksiz xazinadek keragidan ortiqcha sarflab, isrof qiladilar. Isrof qilish bilan birga, foydalanilgan bunday xizmatlar uchun o‘z vaqtida haqqini ham to‘lamaydilar. Albatta, bunday ishlar musulmonchilikka ham, insoniylikka ham to‘g‘ri kelmaydi. Zotan, Payg‘ambarimiz alayhissalom: "Bizlarni aldagan, omonatga xiyonat qilgan bizlardan emas", deb marhamat qilganlar. Payg‘ambarimiz hadislarida qo‘shlar bilan totuv yashamoqlik haqida bong uriladi. Mana bir hadisda «Qo‘shnilaringizga muruvvat qilingiz», - dedilar
Yüklə 0,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|