Xalq og‚zaki poetik 4420. qxd
Yüklə 461,77 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Versiyalik og‘zaki ijodda variantlilikdan kengroq
tushuncha hisoblanadi. Agar variantlilikda obrazlar tavsifi, voqealar tizimi, bayon usuli boshqacharoq ko‘rinishga ega bo‘lsa, versiyada asarlarning nomi ham, voqealarning rivo- 18 ji ham keskin farqlanadi. Jumladan, folklorshunoslikda «Alpomish» dostonining to‘rtta versiyasi qayd etilgan bo‘lib, ular: qo‘ng‘irot, o‘g‘iz, qipchoq, oltoy versiyalari nomi bilan yuritiladi. Bu versiyalar faqat ayrim umumiy voqealar bayoni bilangina «Alpomish» dostonini eslatadi, xolos. Shuningdek, «Tohir va Zuhra» dostonining qozoq xalqida «Qo‘zi Ko‘rpesh va Bayan Suluv» versiyasi mavjud. Anonimlik. Anonimlik deganda, asar yaratuvchisi nomining noma’lum ekanligi nazarda tutiladi. Biz og‘zaki- lik haqida fikr yuritganimizda, ko‘pchilik yurtdoshlarimiz og‘zaki ijod namunalarini yaratishlarida o‘z nomlarining yashirin qolishini ma’qul ko‘rishlarini aytib o‘tdik. Bu yurt- doshlarimiz o‘z ijodlarini xalq og‘zaki ijodi an’anasida yaratganliklari uchun ham (an’anaviylikning matnda namoyon bo‘lishi haqidagi fikrlarga qarang) o‘z ismlarini baralla aytishga iymangan bo‘lishlari mumkin. Ammo yozma ijod namunasi muallifining nomi yo‘qolganligi bilan og‘zaki ijoddagi anonimlikning farqi bor. Bunday vaziyatda masalani mavjud asarning yaratilishi an’anasiga qarab bel- gilash mumkin. Agar asar og‘zaki ijod an’anasi bilan yaratilgan bo‘lsa, anonimlik oddiy holat hisoblanadi. Agar asar yozma ijod an’anasida yaratilgan bo‘lsa, tasodif hisoblanadi. Masalan, «Farhod va Shirin», «Gul va Navro‘z» kabi dostonlarini yozgan shoirlar nomi ma’lum bo‘lmasa ham an’anaviylik jihatdan ularni og‘zaki ijod namunasiga mansub deb bilish to‘g‘ri bo‘lmaydi. Shunday qilib, anonimlik xalq og‘zaki ijodida xalq vakillarining o‘z xalqiga xolis, beminnat xizmat qilishi namunasi sifatida qadrlanadi. Yüklə 461,77 Kb. Dostları ilə paylaş:
|