Xalqaro moliya munosabatlari, bozoridagi investorlar va ularning mamlakat taraqqiyotidagi roli

---

` 
32 
 
 
 
XALQARO MOLIYA MUNOSABATLARI, BOZORIDAGI INVESTORLAR VA 
ULARNING MAMLAKAT TARAQQIYOTIDAGI ROLI
Ahmad Temirov Javli o‘g‘li 
Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti,
Xalqaro iqtisodiyot va menejment fakulteti
1-bosqich talabasi 
https://doi.org/10.5281/zenodo.8069094
Annotatsiya:
Mazkur maqola xalqaro moliya munosabatlari haqida ma’lumotlar va ularning 
o‘zaro aloqalarini tushuntiradi. Maqolada xorijiy investitsiyalar, xalqaro savdo, valuta-kredit 
operatsiyalari, moliyaviy resurslar taqsimlanishi, moliyaviy institutlar bilan hamkorlik va 
boshqalar kabi mavzular yoritilgan. 
Kalit so‘zlar:
lizing, korporatsiya, to‘lov balansi, transmilliy korporatsiyalar, iqtisodiy 
integratsiya, rentabel, valuta pariteti. 
Jahon iqtisodiyotining rivojlanish jarayoni xalqaro moliya munosabatlarining rivojlanish 
evolutsiyasi bilan uzviy bog‘liqdir. Xalqaro moliya munosabatlari jahon xo'jaligining 
shakllanishi jarayonida alohida o‘rin tutadi. Xalqaro moliya munosabatlari asta-sekin jahon 
xo‘jaligining tarkibiy elementiga aylana bordi. Hozirgi vaqtda xalqaro moliya munosabatlarini 
jahon xo‘jaligining rivojlanishi natijasida shakllangan mustaqil iqtisodiy tizim sifatida 
baholash mumkin. Jahon xo‘jaligi bozor iqtisodiyotining obyektiv qonuniyatlariga 
bo‘ysunuvchi xalqaro moliya munosabatlari orqali o‘zaro bog'liq milliy iqtisodiyotlar yig‘indisi 
sifatidagi global iqtisodiy tizimdir. 
Xalqaro moliya - xalqaro moliyaviy resurslar majmuasini va ularning harakatlanishini 
ifodalovchi tushuncha hisoblanadi. Xalqaro moliya munosabatlari muayyan maqsadlarni 
amalga oshirish uchun xalqaro darajada shakllantirilgan moliyaviy resurslarni taqsimlash va 
ulardan foydalanish jarayonidagi iqtisodiy munosabatlarni ifodalaydi. Shu o‘rinda ushbu 
munosabatlari o‘ziga xalqaro valuta munosabatlari, xalqaro kredit, investitsiya, savdo, soliq, 
lizing munosabatlari hamda mamlakatlar to‘lov balansini boshqarish, xalqaro moliya 
tashkilotlari bilan aloqalar kabi bir qancha ichki va tashqi aloqalarni qamrab oladi.
Xalqaro moliya munosabatlari rivojlanishida kapitalning xalqaro harakati, ayniqsa, to‘g‘ridan 
to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar shaklida u yoki bu mamlakatga kirib borishi, shuningdek, xalqaro 
savdoning mahsulotlar, turli xizmatlar ko‘rsatish, texnologiyalar sohasidagi rivoji ijobiy omil 
sifatida ta’sir ko‘rsatmoqda. Jahon savdosining o‘sishi, ishlab chiqarishning ixtisoslashuvi va 
kengayishi, xalqaro kapital harakatining rivoji, chegaralararo tovarlar, xizmatlar hamda ishchi 
kuchi migratsiyasi xalqaro moliya munosabatlarining rivojlanishiga, shuningdek, jahon moliya 
bozorlarining taraqqiy etishiga hamda transmilliy korporatsiyalar faoliyatining kengayishiga, 
xalqaro moliyaviy faoliyatning boshqa jabhalarini jadallashuviga imkon yaratdi. 
Globallashuv jarayoni - jahon savdosining o‘sishi, ishlab chiqarishning ixtisoslashuvi va 
kengayishi, kapitalning xalqaro oqimi rivojlanishi, xizmatlar va mahsulotlarning xalqaro 
harakati xalqaro moliyaning rivojlanishiga zamin yaratdi. Mazkur holat xalqaro moliyaviy 
korporatsiyalarining, jahon moliya bozorlarining yuzaga kelishiga va davlatlararo iqtisodiy 
munosabatlarning faoliyatning boshqa jihatlari murakkablashuviga olib keldi.
Xalqaro moliya doimiy o‘zgaruvchan xalqaro pul tizimlarining holati va rivojlanishini, alohida 
mamlakatlar to‘lov balansining o‘zgarishini, xalqaro moliya bozorlari, xalqaro moliyaviy 

---

`