Xalqaro statistik qiyosiy taqqoslashlar
Yüklə 123,36 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
_______________________________________________________________________________________
“O‘zbekiston statistika axborotnomasi” ilmiy-elektron jurnal 2023/1(15) 10 statmirror.uz Diskret choraklarga asoslangan YaIM hisob-kitoblarini amaliyotga joriy etish orqali choraklik milliy hisoblarni takomillashtirish maqsadida “Iqtisodiy statistika ko‘rsatkichlarini diskret choraklar asosida shakllantirish tartibi” ishlab chiqildi va Davlat statistika qo‘mitasining 2021-yil 31-martdagi 9-sonli qarori bilan tasdiqlandi 5 . Ushbu uslubiy nizom asosida iqtisodiy faoliyat turlari kesimida YaIMning diskret choraklar bo‘yicha hisob-kitoblari amalga oshirildi, 2017-yildan dinamik qatorlar shakllantirildi va Statistika agentligining rasmiy veb-saytida e’lon qilindi. “Resurslar va ishlatilish” jadvallarini tuzish tajribasi takomillashtirildi. Korxonalarning ishlab chiqarish va sotish xarajatlari tarkibini o‘rganish maqsadida 23 turdagi savolnomalar ishlab chiqildi hamda 2020-yilning may- avgust oylarida respublikaning barcha hududlarida jami 31 961 ta xo‘jalik yurituvchi subyektlar (nomoliyaviy korxonalar, banklar va sug‘urta tashkilotlari, nodavlat notijorat tashkilotlar v.b.)ni qamrab olgan holda tanlanma kuzatuvlar o‘tkazildi. Kuzatuv natijalariga ko‘ra aniqlangan “Xarajatlar-ishlab chiqarish”ning yangilangan koeffitsiyentlari asosida 2019-2020- yillar uchun “Resurslar va ishlatilish” jadvallari shakllantirildi hamda foydalanuvchilarga taqdim etildi. 2020-2021-yillar davomida XVJ va Osiyo taraqqiyot banki (OTB)ning milliy hisoblar statistikasi bo‘yicha texnik ko‘mak missiyalari doirasida “Resurslar va ishlatilish” jadvallarini tuzish tajribasi takomillashtirildi hamda buning natijasida mazkur jadvallar amaldagi 81 ta tarmoq va 81 ta mahsulotlar kesimidan 143 ta tarmoq va 143 ta mahsulotlar kesimiga yetkazildi. Xalqaro tajribani o‘rganish hamda “Resurslar va ishlatilish” jadvallarini tuzish amaliyotini takomillashtirish maqsadida “Tovarlar va xizmatlar resurslari va ishlatilishi jadvallarini tuzish bo‘yicha uslubiy nizom” ishlab chiqildi hamda Davlat statistika qo‘mitasining 2021-yil 16-dekabrdagi 56-sonli qarori bilan tasdiqlandi 6 . Statistik ko‘rsatkichlar hisob-kitoblariga xalqaro tasniflagichlar joriy etildi. YaIMni Yakuniy iste’mol usulida hisoblashda davlat boshqaruvi organlarining yakuniy iste’mol xarajatlari “Davlat boshqaruvi organlari funsiyalarining tasnifi” bo‘yicha shakllantirildi. Yakuniy iste’mol usulida hisoblanadigan YaIM tarkibida uy xo‘jaliklarining yakuniy iste’mol xarajatlari ko‘rsatkichi “Maqsadlar bo‘yicha individual iste’mol tasnifi” asosida shakllantirildi. Kapital bilan operatsiyalar hisobi “Asosiy fondlar tasniflagichi”ni joriy qilish orqali takomillashtirildi. Aktivlarning turlari bo‘yicha tasniflash yo‘lga qo‘yildi. Uy-joy egalari tomonidan o‘z iste’moli uchun ishlab chiqarilgan yashash xizmatlarini baholash “MHT-2008” xalqaro uslubiyotiga moslashtirildi. Uy-joy egalari tomonidan o‘z iste’moli uchun ishlab chiqarilgan yashash xizmatlarini |