Xələfli A. A
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dördelektrodlu üsul.
|
İkielektrodlu üsul.
Bu üsul elektrodlar arasında potensiallar fərqi məlum olan nümunədən keçən cərəyan şiddətini ölçməyə əsaslanıb. Süxurun müqavimətindən asılı olaraq cərəyan şiddətini ölçmək üçün ampermetrdən, milliampermetrdən, mikroampermetrdən, qalvanometrdən və elektrometrdən istifadə olunur. Nümunələr düzbucaqlı, kub, paralelipiped, silindr formada düzəldilir. Ölçmələrin dəqiqliyinə səthi cərəyanlar təsir edə bilər. Buna görə də hansı üsuldan istifadə olunmasına baxmayaraq mühafizə üzündən (həlqəsindən)istifadə olunmalıdır. Bu həlqə ölçmə elektrodundan 2 mm aralıda yerləşməlidir. Mühafizə həlqəsi ya polad, ya da mis teldən düzəldilir (Şəkil 1). Şəkil 1 . Qalvanometrin vasitəsi ilə dielektrikin həcmi müqavimətinin ölçülməsi üçün iki elektrodlu üsulun sxemi. C elektrodlar C mühavizə üzüyü. Kiçik müqavimətli mineralı şəkildəki sxemdən istifadə edərək ölçmək olar. Birinci sxemdə voltmetrin müqaviməti ölsçülən nümunənin müqavimətindən böyük olan hal üçün ikinci sxem ampermetrin müqaviməti ölçülən nümunənin müqavimətindən kiçik olan halda istifadə olunur. downloaded from KitabYurdu.org 24 Dördelektrodlu üsul. Bu üsulla müqavimətin ölçülməsi süxurun iki nöqtəsi arasındakı potensiallar fərqinin ölçülməsinə əsaslanıb, yaxud iki qidalandırıcı elektrod arasındakı ekvipotensial sahənin ölçülməsinə əsaslanıb. Bu üsul elektrodla nümunə arasında olan polyarizasiyanı nəzərə almır, (elektrodla nümunə arasında yüksək gərginlikli polyarizasiyanın qiymətini ölçmür) nümunənin həqiqi müqavimətini ölçür. Şəkil 2 a,b-də dörd elektrodlu qurğunun iki əsas sxemi verilmişdir. A və B elektrodlarının qidalandırıcı MN elektrodları vasitəsilə potensiallar fərqi ölçülür. Elektrodlar simdən düzəldilir, nümunəni tam əhatə edir və qidalandırıcı elektroddan 10 mm və daha çox məsafədə yerləşməlidir. Sxemdə nümunədən axan cərəyanın qiymətini bilərək MN elektrodlarında gərginlik düşgüsünü ölçməklə xüsusi müqaviməti aşağıdakı formula ilə təyin edirik. downloaded from KitabYurdu.org 25 Şəkil 2 (a,b).Xüsusi elektrik müqavimətini ölçmək üçün dörd elektrodlu qurğu . l S I ΔV ρ S-nümunənin en kəsiyinin sahəsi, l-ölçmə elektrodları arasında məsafədir. İkinci sxem çöldə təcili ölçmə aparmaq üçündür. Burada elektrodlar bir xətt üzrə simmetrik yerləşdirilir. Bu halda xüsusi elektrik müqaviməti aşağıdakı formula ilə təyin edilir l l L 4 π I ΔV ρ 2 2 burada L–qidalandırıcı elektrodlar arasında məsafədir, L-MN - elektrodları arasındakı məsafədir. Dörd elektrodlu üsulla böyük müqavimətli süxurları ölçdükdə böyük xəta ola bilər, bu səthi keçiriciliyin hesabına olur. Bu mühafizə həlqəsinin vasitəsilə aradan götürülür. Süxurların xüsusi müqavimətini sabit və dəyişən cərəyanla iki və dörd elektrodlu üsulla ölçdükdə xüsusi müqavimətin qiymətində fərqlər əmələ gəlir. Dörd elektrodlu üsulla ölçülən müqavimət aralıq vəziyyətdə də olur. Bu üsulla ölçdükdə elektrodla nümunə arasında yaranan effekt ölçmədə iştirak etmir. Dəyişən cərəyandan istifadə edərək xüsusi müqavimətin ölçülməsi zamanı cərəyanın tezliyi artdıqca elektrodla nümunə arasında olan effekt və həcmi polyarizasiya azalır, buna görə də bu halda sabit cərəyana nisbətən kiçikdir. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|