XƏZƏr universiteti humanitar və sosial elmlər faküLTƏSİ



Yüklə 1,24 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/6
tarix01.01.2017
ölçüsü1,24 Mb.
#4279
1   2   3   4   5   6

 

        Bəli 

          Xeyr 

1.Uşağınız  başqa  uşaqlarla 

    maraqlanırmı? 

        36.8% 



 

         39.2% 

2.Uşağınız simvolik oyunlar oynayırmı?          59.2% 

          40.8% 

3.Uşağınız  sizinlə  oyun  oynamağı 

    sevirmi? 

 

        55.2% 



 

          44.8% 

3.Uşağınız  bir  şey  istəmək  üçün  işarə 

barmağından istifadə edirmi? 

        59.3% 

          40.7% 

4.Konsultasiya əsasında uşaq sizinlə göz     

təması qurdumu? 

 

        51.3% 



 

          48.7% 



     

      1.CHAT  testinin  ümümi  nəticələrinə  əsasən  36.8%  (n=28)  uşaqda  digər 

uşaqlarla  maraqlanma  halının  müşahidə  edildiyi  davranışlar  müəyyən  edilmişdir, 

39.2% (n=48) uşaqlarda isə bu hal müşahidə edilmir.  

Əsas  qrupda  (n=36)  və  kontrol  qrupda(n=40)  uşaqlarla  maraqlanma  halının 

müşahidə edildiyi davranışlar diaqramda qeyd elilmişdir. (Şəkil.4.11

Diaqramda  verilen  neticelerdende  görünür  ki,  əsas  qrupda  digər  uşaqlarla 

maraqlanma  halının  müşahidə  edildiyi  davranışlar  (n=25)  69.4%,  maraqlanmama 

halı isə (n=11) 30.6%-dir. Kontrol qrupda(n=40) isə bu göstəricilər, digər uşaqlarla 

maraqlanma  halı  (n=3)  7.5%,  maraqlanmama  halı  isə  (n=37)  92.5%-dir.  Digər 

uşaqlarla        maraqlanma      halının      müşahidə      edildiyi    davranışların    35.7%-i  

(n=10)  digər  uşaqlarla  bir  yerdə  olma  istəyinə,  64.3%-i(n=18)  isə  digər  uşaqların 

olduğu istiqamətə baxma təşkil edir. 

                                                                                                                     Şəkil.4.11. 



63 

 

 



 

                 

 

       2.CHAT testinin nəticələrinə əsasən  59.2%-i (n=45) uşaqlar simvolik oyunlar 

oynayır,  40.8%-i  (n=31)    isə  simvolik  oyunlar  oynamğı  bacarmır.  Əsas 

qrupda(n=36) bu göstəricilər, simvolik oyunlar oynayır 83.3%-i (n=30), simvolik 

oyunlar  oynamağı  bacarmır  16.7%-dir(n=6).  Kontrol  qrupda  bu  göstəricilər, 

simvolik  oyunlar  oyanyır  37.5%(n=15),  simvolik  oyunlar  oynamağı  bacarmır 

62.5%-dir(n=25).  

                                                                                                                     Şəkil.4.12. 

                  

 

       3.CHAT testinin nəticələrinə əsasən valideynlərlə oyun oynamaq istəyi 55.2% 

(n=42),  valideynlərlə  oyun  oynamaq  istəyinin  olmaması  44.8%-dir  (n=34).  Əsas 

qrupda  bu  göstəricilər,  valideynlərlə  oyun  oynamaq  istəyi  66.6%  (n=24), 

valideynlərlə oyun oynamaq istəyinin olmaması 33.4%-dir(n=12). Kontrol qrupda 

isə  valideynlərlə  oyun  oynamaq  istəyi  45%(n=18),  valideynlərlə  oyun  oynamaq 

istəyinin olmaması isə 55%-dir (n=22). (Şəkil.4.13)  

                                                                                                                    Şəkil.4.13. 

0

5



10

15

20



25

30

35



40

əsas qrup

kontrol qrup

maraqlanır

maraqlanmır

0

5



10

15

20



25

30

əsa qrup



kontrol qrup

simvolik oyunalar oynayır

simvolik oyunlar oynamır


64 

 

 



 

                  

 

      4.CHAT  testinin  ümumi  nəticələrinə  əsasən  59.3%  (n=31)  uşaqlar  işarə 



barmaqlarından  istifadə  edir,  40.7%  (n=45)    isı  işarə  barmaqlarından  istifadə 

etmirlər.  Əsas  qrupda  (n=36)  uşaqların  61.1%-i(n=22)  işarə  barmağından  istifadə 

edir,  38.9%-i(n=14)  isə  istəklərini  bildirmək  üçün  işarə  barmaqlarından  istifadə 

etmir.  Kontrol  qrupda  isə  22.5%(n=9)  işarə  barmağından  istifadə  edir,  77.5% 

(n=31) isə istifafə etmir.(Şəkil4.14.) 

                                                                                                                     Şəkil.4.14. 

                  

 

 

    5.CHAT  testinin  ümümi  nəticələrinə  əsasən    51.3%(n=39)  uşaq  konsultasiya 



zamanı  göz  təması  qurdu,  48.7%(n=37)  isə  konsultasiya  zamanı  göz  təması 

qurmadı.  Əsas  qrupda  isə(n=36)  uşaqların  88.8%-i(n=32)  göz  təması  qurdu, 

11.2%-i(n=4)  isə  konsultasiya  zamanı  göz  təması  qurmadı.    Kontrol  qrupda  isə 

uşaqların  82.5%-i (n=7) konsultasiya zamanı göz təması qurmadı, 17.5%-i (n=33) 

isə konsultasiya zamanı göz təması qurdu.(Şəkil.4.15) 

                                                                                                                     Şəkil.4.15 

0

5



10

15

20



25

əsas qrup

kontrol qrup

valideynlərlə oynayır

valideynlərlə oynamır

0

5



10

15

20



25

30

35



əsas qrup

kontrol qrup

işarə barmağından istifadə 

edir


işarə barmağından istifadə 

etmir


65 

 

 



 

               

 

        Tədqiqatın  əsas  məqsədi  autizm  xəstəliyindən  əziyyət  çəkən  uşaqların  ABA 



və  PECS  korreksiya  üsulları  ilə  müalicəsi  nəticəsində  baş  vermiş  dəyişikliklərin 

eksperimental  tədqiqindən ibarətdir. Bunun  üçün biz  uşaqların gəlmə  göstəriciləri 

ilə  klinik  və  sosial  göstəricilər  arasında  korreliativ  əlaqəni  müəyyən  etdik.  Bu 

zaman  kəmiyyət    göstəriciləri    Sperman  əmsalı  ilə  hesablanməşdır.  Alınan 

nəticələrin tədqiqi əhəmiyyəti vardır. Statistik dürüstlük ödənilir. 

     Tədqiqat zamanı aşağıdakı korreliativ əlaqələr alınmışdır: 

1.Yaş  artdıqca  uşaqlarda  müalicənin  effektiv  təsiri  aşağı  enir,  korreliativ  əlaqə  

(p<0.01), (r=.-748**). 

2.İnsanlara qarşı münasibət ilə uşaqların gəlmə göstəriciləri arasında düzmütənasib 

əlaqə vardır, korreliativ əlaqə  (p<0.01), (r=.656**). 

3.Təqlid  etmə  bacarığı  ilə  uşaqların  gəlmə  göstəriciləri  arasında  düzmütənasib 

əlaqə vardır, korreliativ əlaqə (p<0.01), (r=.556**). 

4.Bədəni  idarə  etmə  bacarığı  ilə  uşaqların  gəlmə  göstəriciləri  arasında 

düzmütənasib əlaqə vardır, korreliativ əlaqə (p< 0.01), (r=.652**). 

5.Predmetlərdən  istifadə  qabiliyyəti  ilə  uşaqların  gəlmə  göstəriciləri  arasında 

düzmütənasib əlaqə vardır, korreliativ əlaqə (p< 0.01) (r=.677**). 

6.Vizual  cavab  (görmədən  istifadə)  bacarıqları  ilə  uşaqların  gəlmə  göstəriciləri 

arasında düzmütənasib əlaqə vardır, korreliativ əlaqə (p<0.05) (r=.484*). 

7.Eşitmə  qabiliyyətləri  ilə,  yəni  uşaqların  səslərə  və  nitqə  olan  reaksiyası  ilə 

uşaqların  gəlmə    göstəriciləri    arasında    düzmütənasib  əlaqə    vardır,    korreliativ  

əlaqə (p <0.01),  (r=.491**). 

0

5



10

15

20



25

30

35



əsas qrup

kontrol qrup

göz təması qurdu

göz təması qurmadı



66 

 

 



 

8.  Şifahi  və  qeyri-verbal  kommunikasiya  bacarıqları  ilə  uşaqların  gəlmə 

göstəriciləri  arasında  düzmütənasib  əlaqə  vardır,  korreliativ  əlaqə  (p<0.01) 

(r=.547**) 

9.Simvolik  oyunlar  oynamaq  bacarıqları  ilə  gəlmə  göstəriciləri  arasında 

düzmütənasib əlaqə vardır, korreliativ əlaqə (p<0.01), (r=.454**) 

10.Öz  yaşıdlarına  maraq  göstərmə  meyli  ilə  gəlmə  göstəriciləri  arasında 

düzmütənasib  əlaqə vardır, korreliativ əlaqə (p<0.05), (r=.528*). 

11.  Autizmin  səviyyəsi  ilə  uşaqların  gəlmə  göstəriciləri  arasında  düzmütənasib 

əlaqə vardır, korreliativ əlaqə (p 0.05), (r=.758**). 

    Korreliativ    əlaqənin    analizi    vasitəsi  ilə  aşağıdakı    nəticələri    müəyyən  

edilmişdir: 

1. Uşaq autizmi ilə korreksiya üsulları arasında korreliativ əlaqə mövcuddur. 

2. ABA və PECS korreksiya üsulları ilə 1 il və daha artıq müalicə alan uşaqlarda 

proqress müşahidə olunur. 

3.  ABA  və  PECS  korreksiya    üsulları    autizm    xəstəliyindən    əziyyət    çəkən 

uşaqların  

sosial  münasibətlər,  nitq  bacarıqları  və  göz  kontaktının  qazanılmasında  müsbət 

nəticələr göstərir. 

   Klinik tədqiqatın fərziyyələri təsdiq edilmişdir. 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

                                               



67 

 

 



 

                                                    NƏTİCƏ 



       Sosial  və  ünsiyyət  qabiliyyətlərinin  yaranmasına  təsir  edən  ümumi  inkişaf 

problemi olan autizmin müalicəsi üçün istifadə olunan korreksiya üsulları son illər 

böyük maraq doğurmuşdur. Autizm Spektr Pozuntusu dünyanın istənilən ölkəsində, 

hər  iki  cinsin  nümayəndələrində,  sosial  və  etnik  qruplara  mənsubiyyətdən  asılı 

olmayaraq  meydana  çıxır,  xəstələrin  özlərini  və  ailələrini  böyük  problemlərlə 

qarşılaşdırır.  Həm  inkişaf  etmiş,  həm  də  inkişaf  etməkdə  olan  ölkələrdə  bu 

xəstəliyin  yaratdığı  fəsadları  korreksiya  etmək  aktual  məsələlərdəndir.  Müxtəlif 

ölkələrdə  xəstəliyin  klinik  mənzərəsini  yaxşılaşdıran  amillərin  araşdırılması  ilə 

bağlı  tədqiqatlar  aparılmışdır.  Autizmin  müalicəsi  ilə  bağlı  dünya  təcrübəsində 

müxtəlif kooreksiya üsullarından, terapiyalardan istifadə olunur. 

      Müxtəlif  ölkələrdə aparılmış araşdırmalar  nəticəsində  müəyyən olunmuşdur 

ki,  ABA  (Applied  Behavioral  Analysis)  davranış  terapiyası  və  PECS  (Picture 

Exchange  Communication  System)  terapiya  üsulu  autizm  xəstəliyindən  əziyyət 

çəkən  uşaqların  müalicəsində  öz  müsbət  təsirlərini  göstərir.  Amerika  Birləşmiş 

Ştatlarının Autizm Layihəsinin tədqiqqtlarına əsasən PECS və ABA sistemi ilə bir 

ildən  çox  təhsil  görən  uşaqların  76%-ində  ünsiyyət  bacarıqlarının  inkişafı,  90%-

ində isə əqli və sosial inkişaf sferalarında yüksək irəliləyişlər müəyyən olunub. 

      Apardığımız  tədqiqatın  əsas  məqsədi  autizm  xəstəliyinin  müalicəsi  ilə  bağlı 

Azərbaycanda  geniş  istifadə  olunan  korreksiya  üsullarının  (ABA-davranış 

terapiyası  və  PECS-korreksiya  üsulu)    təsirinin  ekspermental  tədqiqini  müəyyən 

etməkdir. 

     Klinik tədqiqatda  76 nəfər autizm   xəstəliyindən əziyyət çəkən uşaqlar iştirak 

etmişdir.  Əsas qrupda (n=36) 1 il və daha artıq ABA və PECS korreksiya üsulu ilə 

müalicə alan uşaqlar, kontrol qrupda isə (n=40) 1 ay və daha az müddət ABA və 

PECS korreksiya üsulları ilə müalicə alan uşaqlar təşkil edir.  

     Apardığımız  klinik  tədqiqatın  nəticələri  aşağıdakılardır: 

1.    Korreksiya  üsulları  autizm  xəstəliyinin  müalicəsində  öz    effektiv  təsirlərini 

göstərir; 

2.  Erkən  diaqnostikanın  əhəmiyyəti  önəmlidir,  belə ki,  yaş   artıqca  müalicənin  


68 

 

 



 

effektiv təsiri aşağı enir; 

3.  ABA  və  PECS  korreksiya  üsulları  ilə  1  il  və  daha  artıq  müddət    müalicə  alan 

uşaqlarda proqress müşahidə olunur; 

4.  ABA  və  PECS  korreksiya  üsulları  autizmdən  əziyyət  çəkən  uşaqlarda  sosial 

münasibətlər,  nitq  bacarıqları,  bədəni  idarə  etmə,  eşitmə  və  göz  kontaktının 

qazanılmasında müsbət təsirlər göstərir; 

    Klinik    tədqiqatın    nəticələri    əsasında    bəzi    tövsiyyələrin    irəli    sürülməyi 

zəruridir: 

1.  Azərbaycanda  autizm  xəstəliyinin  hər  kəs  tərəfindən  tanınması  üçün  xüsusi 

maarifləndirmə işlərinin həyata keçirilməsi. 

2.  Azərbaycanda  autizm  xəstəliyi  barəsində  qanun  layihəsinin  hazırlanması, 

reabillitasiya mərkəzlərinin yaradılması. 

3.  Azərbaycanda  autizm  xəstəliyindən  əziyyət  çəkən  uşaqlar  üçün  xüsusi 

məktəblərin yaradılması və xüsusi təhsil proqramlarının tətbiqi. 

4.  Erkən  diaqnozun  əhəmiyyətini  nəzərə  alaraq,  valideynlər  autizm  xəstəliyinin 

əlamətlərini gördükdə mütəxəssislərini müraciət etməli. 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

                      



69 

 

 



 

                         İSTİFADƏ  EDİLMİŞ  ƏDƏBİYYAT  

1. Əliyeva Kəmalə. Autizm və Təlim. Baki: 2015 

2.XBT-10,Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı, Cenevrə, 2012, s225-227 

3. Ahmet Günəş. Otizm və Otistik Çocuklar. İlya Yayınlar. 

4. Aydan Aydın. Otizmde İlk Addım. Epilson Yayıncılık. 

5.Aydan Aydın. Otistik Çocuklarla İletişim, Farklı ,Çalışan Çocuklar.İstanbul:2003 

    s370.  

6. Altuner M. Otistik özellikler göstərən öğrencilere soru cevaplama becerilerinin 

öğretiminde  küçük  qrup  düzenlemesi  ile  sunulan  öğretimin  etkinliyi.  Anadolu 

Universitesi. Eğitim Bilimleri Ensitüsü, Eskişehir 2007 

7.  A.  Kandır.  Gelişimde  3-6  yaş:çocuğum  büyüyor.  Morpa  Kültür  Yayınları  1 

baskı İstanbul 2003. 

8.Barış Korkmaz. Asperger Syndrome. Adam Yayıncılık. S.302. 

9. Burcu Ülker Kürküçuoğlu, Gönül Kırlaali İftar, Onur Kurt. Otistik Çocuklar İçin 

Davranışsal Eğitim Programı. Anı Yayınlar.2014 s.194 

10.B.Korkmaz.  Otizm-  Farklı  Gelişen  Çocuklar.  Epilson  Yayıncılık,  1Baskı, 

İstanbul 2003,s220 

11.B.Sucuoğlu. Engelli Çocuklar ve Oyun: Otistik Çocuklar, Çocuklarda Hareket, 

Oyun Gelişimi ve Öğretimi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir 2003, s353 

12.Dr. Çetin Özbey. Dünden Bu Güne Otizm. Yuva Kids. s232 

13.Dr.Çetin  Özbey.  Otizm  ve  Otistik  Çocukların  Eğitimi.  İnkilap  Yayıncılık. 

İstambul 2005. s248 

14.Dr.Selvi Bozzancı Persson. Otizm El Rehberi(TEACCH proqramı). Yuva Kids 

Yayınları. S168 

15.Dr.Jerry Kattzinel. Tərcümə edən: Hande Ölçəroğlu. A-dan Z-ye Otizm Rehberi. 

Pegasus 2012. s424 

16.Dr.Jaquelyn  McCandless. Otizmi Şimdi Yen. Prestij 2010. 

17.Dr.Lorna  Wing.  Tərcümə  edən:  Semra  Kurt.  Otizm  El  Rehberi.  Sistem 

Yayıncılık. 

18.Dr.Yeşim  Fazıloğlu,  Uzm.Meral  Esme  Yurdakul.  Otizm-Otizmde  Görsel  


70 

 

 



 

İletişim Tekniklerinin  Kullanımı. Marpa2005 s136 

19.E.Karacan.    Bebeklerde  ve    Çocuklarda    Dil    Gelişimi,    Klinik 

Psikiyatri3.İstanbul 2000, s320 

20.İnci Vural Karaalp. Otizm ve İletişim Problemi Olan Çocukların Eğitimi. Evrim 

Yayıncılık.  

21.  İnci  Vural  Karaalp.  SOS!  Otizm  və  Əlaqə  Problemi  Olan  Uşaqların  Təhsili. 

Təkamül Nəşriyyat 

22. Melik Duyar. Otistik Zəka.2009 

23.N.Abidoğlu,  Ü.Gümüşçü.  Otizm  ve  otistik  çocuklar.  Özgür  yayınlar  2  baskı 

istanbul 2000. 

24.Prf.Dr.Ahmet Aydın, Uz.Dr. Cem Kınacı. Otizme Çözüm Var. Hayykitab 2015 

s271 

25.Prf.Dr.Gönül  Kırıcaali.  Otistik  Özellikler  Gösteren  Çocuklara  İletişim 



Bilgilerinin Kazandırılması. YA-PA yapım 

26.Prf.  Dr.  Nilufer  Darıca,  Dr.  Ülker  Abidoğlu,  Dr.Şebnem  Gümüşcü.  Otizm  ve 

Otistik Çocuklar. Özgür Yayınlar  2011 s192 

27.Prf.Dr. Barış Korkmaz. Yağmur Çocuklar-Otizm Nedir? Doğan kitab 2010 s166 

28.Prf. Dr.Füsun  Akko, Prf.Dr. Uzun  Özer. Yaşamın  Diğer  Bir  Penceresi, Otistik 

Özelliklere Sahip Çocuklar  və Duyğuları. 

29.Prf.Dr.  McClannahan,  Prf.Dr.  Patricio  J.  Otismli  Çocuklarda  Konuşma 

Becerilerinin  Öğretimi.Woodbine  House  1999.  Tərcümə  edən:  Dr.  Binyamin 

Birkon . Sistem Yayıncılık. 

30.Prf.Dr. McClannahan, Prf.Dr. Patricio J. Otistik Çocuklaın Eğitiminde Etkinlik 

Çizgilerinin  Kullanımı.Woodbine  House  1999.  Tərcümə  edən:  Dr.  Binyamin 

Birkon . Sistem Yayıncılık. 

31.Prf.Dr.  Gönül  Kırcaali-İftar,  Prf.Dr.  Bulud  Sucuoğlu,  Dos.Dr.  Onur  Kurt,       

Prf.Dr.Elif Tekin-İftar. Otizm Spectrum  Bozukluğu Olan Uşaqlar ve Tehsil. 

32.Prf.Dr.Nahit Motavalli Mukaddes. Otizm Spectrum Bozuklukları Tanı ve Takip  

Et.Nobel Kitap Evi-2013, s196 

33.Selvi Borazancı Persson. Otistik  Zeka ve  Otizm Seviyyeleri. Sistem Yayıncılık  


71 

 

 



 

2005, s160 

34.  Şükran    Dalp    Özen.  Otizm,    Otistik    çocuklar    kurumsal    uygulamaları  

oyunlarla konuşma eğitimi. Logopathg yayınlar. 

35. Tohum Otizm Vakfı. Otizmde Eğitim,Terapi ve Tedavi Yöntemleri. 

36. Yücel Y. Bağımsız otistik çocuklar eğitim  merkezi hakkında uzakdan eğitime 

dayarlı  aile  eğitim  proqramlarının  etkinliği.  Anadolu  Universitesi,  Tehsil-  Elmler 

İnstitutu, Eskişehir 2006. 

37.Y.Fazlıoğlu,  E.Yurdakul.  Otizm,  otizmde  görsel  iletişim  teknolojilerinin 

kullanılması. Morpa Kültr Yayınlar,İstanbul 2007 

38.Б.Е.Микиртумов, П.Ю,Завитаев. Аутизм: история вопроса и современный 

взглд. Санк-Петербург 2012 

39.Е.С.Иванов,Л.Н.Демьянчук, Р.В.Демьянчук. Детский Аутизм: диагностика 

и коррекция. Санк-Петербург 2004 

40.К.Гилберт, Т.Питер. Аутизм: медицинские и педагогические аспекты 

41.Хельмут  Ремшмидт.  Аутизм-  Клиничиские  проявмния,  причиры  и 

личение. Москва,Медицина 2003 

42.Роберт Шрамм. Детский аутизм и АBA, Рама паблишинг 2007,стр 31. 

43. Əlil Təşkilatlar İttifaqı//Autizm Günü Layihəsi http://www.udpo.az 

44.  Azərbaycan  Respublikası  “Autizm  Defektoloji  və  Psixoloji  Yardım  Mərkəzi 

İctimai Birliyi”.http://www.autizm.az 

45.PECS sistemi. http://www.otizm-autism.tr 

46.Otizmin nedenleri.http://www.otizm-autism.tr 

47. Otizm-epidemiyolojisi/ https://otizm.wordpress.com/tag 

48. Otizmde beslenme ve vitaminler.http//www.otizmdunyasi.com// 

49. Прогресс  в  генетике  аутизма:  на  пороге  новой нейробиологии  

       https://www.aspergers.ru 

50. http://www.autism-aba.blogspot.com  

51.Аутизм: генетические причины.http//www.medici.ru//news 

                                                                                             

 


72 

 

 



 

                                          

                                            ƏLAVƏLƏR 

                                                                                                                    ƏLAVƏ 1. 

              CHAT- Uşaqlarda Autizm Üçün Yoxlama Siyahsı 

Ad: 


Soyad: 

Yaş: 


Terapiya müddəti: 

Hissə A: Valideynə sual: 

1. Uşağınızın qucaqda yellənmək və hoppanmaqdan xoşu gəlir? 

    Bəli /Xeyr 

2. Uşağınız  başqa uşaqlarla maraqlanır? 

    Bəli /Xeyr 

Digər uşaqlarla maraqlanma halının müşahidə olunduğu bəzi davranışlar: 

 



Digər uşaqların olduğu istiqamətə baxma 

 



Digər uşaqlarla bir yerdə olma istəyi 

 



Digər uşaqlarla oyuncağını bölüşmə 

 



Digər uşaqlarla oyuncağını bölüşnə 

 



Digər uşaqlarla birlikdə oyun oynamağı istəmək 

 



Digər uşaqlarlın oyun dəvətinə cavab verib onlara qoşulma 

Digər uşaqlarla maraqlanma halının müşahidə edildiyi bəzi davranışlar: 

 

Uşağın digər uşaqların yanına getməməsi 



 

Onların olduğu tərəfə baxmaması 



 

Digər uşaqların oyunlarına qoşulmaması 



 

Digər uşaqlarla sanki yoxmuş kimi davranması 



3. Uşağınızın  müxtəlif predmetlərin üzərinə cıxmağı, məsələn, nərdivana çıxmağı 

sevir? 


     Bəli /Xeyr 

4. Uşağınız “Cicci” və ya gizlənqaç oynamağı sevir? 



73 

 

 



 

     Bəli / Xeyr 

5*.  Uşağınız  simvolik  oyunlar(  məsələn,  gəlinciklə  oynayarkən  onu  yatırırmış 

kimi/oyuncaq maşını bir yerdən başqa sürürmüş kimi)  oynayırmı? 

     Bəli/Xeyr 

Qız uşaqları üçün “xəyali oyunların” müşahidə edilə bildiyi davranışlar: 

 

Gəlinciyə  oyuncaq stəkanla su içirirmiş kimi etmə 



 

Oyuncaq qaşıqla yemək yedirirmiş kimi etmə 



 

Gəlinciyi yelləyərək yatırırmış kimi etmə 



 

Qələmi mikrofon kimi tutaraq mahnı oxuma 



Oğlanlar üçün “xəyali oyunların”  müşahidə  edilə bildiyi davranışlar 

 



Oyuncaq avtomobili sürərkən səslər çıxartmaq və.s 

 



Avtomobilləri yarışdırırmış kimi etmə 

 



Qapaqlardan sükan kimi istifadə etmə 

 



İki avtomobili  vuruşdururmuş kimi etmə, dayanacağa qoyurmuş kimi etmə 

6. Uşağınız  bir şey istəmək üçün işarə barmağını istifadə edirmi? 

     Bəli/Xeyr 

7.  Uşağınız  bir  şeylə  maraqlandığını  göstərmək  üçün  işarə  barmağından  istifadə 

edirmi? 

      Bəli /Xeyr 

8.  Uşağınız  kiçik  oyuncaqlarla  ağzına  aprmayaraq,  dağıtmayaraq  düzgün  şəkildə 

oynaya bilirmi? 

      Bəli /Xeyr 

9. Uşağınız sizə bir şey göstərmək üçün obyektləri göürüb gətirirmi? 

      Bəli/Xeyr 

Hissə B: Uşaqları müşahidə etmək. 

1.  Konsultasiya əsasında  uşaq sizinlə göz təması qurdu? 

      Bəli/Xeyr 

2.  Uşağın  diqqətini  özünüzə  çəkin  sonra  ona  maraqlı  bir  obyek  göstərin.  Uşağın 

üzünə baxın. Uşaq işarə etdiyiniz obyekti görmək üçün otağın digər tərəfinə baxır? 



74 

 

 



 

      Bəli/Xeyr 

Bu bacarığı test etmək üçün ən azı 5 dəfə təkrarlamaq lazımdır. 

3.  Uşağın  diqqətini  özünüzə  çəkin,  ona  bir  oyuncaq  avtomobil/gəlincik  verərək 

“Avtomobili  sürərsən/gəlinciyi  yatırarsan?”  deyin.    Uşaq  bu  kimi  simvolik 

hərəkətlər edirmi? 

      Bəli/Xeyr 

4.  Uşağa “İşıq hardadır?” və ya “İşığı mənə göstər” deyin. 

Uşaq işarə barmağı ilə işığı göstərirmi? 

    Bəli/Xeyr 

5. Uşaq kublarla qüllə düzəldə bilir? Əgər düzəldə bilirsə neçə kub? 

    Bəli/Xeyr 

Uşaqların yaşlarına görə üst-üstə qoymaları lazim olan kub sayi:  18aylıq- 3 kub 

2 yaş- 6 kub, 2.5 yaş- 8kub, 3 yaş- 10 kub. 

Əgər uşaq 2 kubu üst-üstə qoyubsa yaşından asılı olmayaraq cavab: Bəli. 


Yüklə 1,24 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin