Xii mövzu: Uşaqların təlim-tərbiyəsində məktəb, ailə və ictimaiyyətin birgə işi Əhatə olunacaq məsələlər

1. Nəslin davam etdirilməsi;
2. Yeni nəslin, yeni insanın tərbiyəsi.
Ailədə uşaqların tərbiyəsinə mənfi təsir göstərən səbəblər aşağıdakılardır:

1. 
   Zəhmətkeş ailələrin əksəriyyətinin iqtisadi səviyyəsinin aşağı olması;
   
2. 
   İctimai həyatın mədəni səviyyəsinin aşağı olması;
   
3. 
   Ailədə qadının iki qat yüklənməsi: onun həm ailədə, həm də cəmiyyətin ictimai həyatında iştirak etməsi;
   
4. 
   Boşanma hallarının artması;
   
5. 
   Nəsillər arasında münaqişələrin yaranması;
   
6. 
   Ailə və məktəb arasında əlaqələrin zəifləməsi və s.
   

Uşaqların ailədə tərbiyəsi zamanı, ilk növbədə, onların dav- ranış və rəftarında mənfi keyfiyyətlərin yaranmasının qarşını al- maq, bu cür keyfiyyətlərin yaranması imkanlarını aradan qaldırmaq lazımdır. Nə qədər ailə varsa, o qədər də tərbiyə xüsusiyyətləri vardır. Bu müxtəlifliyə baxmayaraq, ailədə böyüklərlə uşaqlar ara- sındakı qarşılıqlı münasibətlərdə tipik modelləri fərqləndirmək olar.
Uşaqları sevən ailələrdə valideynlər uşaqları nə maraqlan­dır­dı­ğını və narahat etdiyini bilir, onların rəyinə, fikrinə, hiss və hə­yə­canına hörmət edir, onlara kömək etməyə çalışırlar.
Həssas, qayğıkeş ailələrdə yaşlılarla uşaqlar arasında mü­na­sibətlər normal olsa da, onların münasibətlərində müəyyən məsafə mövcud olur. Bu münasibəti heç bir tərəf pozmağa çalışmır. Belə ailədə uşaqlar öz mövqelərini bilir, valideynlərinə qulaq asırlar. Bu ailənin uşaqları sözəbaxan olsalar da, kifayət qədər təşəbbüskar olmurlar.
Maddi oriyentasiyalı ailələrdə başlıca diqqət ailənin maddi təminatına verilir. Valideyn uşaqlarını kiçik yaşlardan həyata praq­ma­tik yanaşmağa, hər şeydə xeyir görməyə, fayda axtarmağa alış­dı­rırlar. Onları yaxşı oxumağa məcbur edirlər, yeganə məqsəd ali mək­təbə qəbul olunmaqdır. Belə ailələrdə valideynlərin və uşaqların mənəvi aləmi yoxsuldur.
Düşmən ailələrdə uşaqlar özlərini pis hiss edirlər. Onlara hör­mət edilmir, etimad göstərilmir, habelə uşaqlara etibar edilmir, on­lara daim nəzarət olunur. Heç bir əsas olmadan uşaqlar böyüklər tərəfindən cəzalandırılırlar. Belə ailələrdə uşaqlar öz niyyət və ar­zu­larını gizli saxlayır, bir-birinə qarşı mehriban olmur, valideynlərinə pis baxır, yoldaşları ilə yola getmir, məktəbi sevmirlər.