Xirurgik kasalliklar

Yurak ishemik kasalligi 

Yurak  ishemik  kasalligi,  jahon  sog’liqni  saqlash  tashkiloti  ekspertlarining 

ta’rifiga  ko’ra  (1971),  miokardning  arterial  qon  bilan  ta’minlanishining  nisbiy 

yoki mutloq kamayishi oqibatida paydo bo’lgan yurakning o’tkir yoki surunkali 

disfunktsiyasidan  iborat.  Yurak  ishemik  kasalligining  rivojlanishi  (patogenezi) 

asosan  miokardning  kislorodga  bo’lgan  ehtiyoji  bilan  uning  yurak  mushagiga 

etkazilishi orasidagi muvozanatning buzilishidan iborat. 

Yurak  ishemik  kasalligi  rivojlanishida  ikkita  asosiy  davr  ajratiladi:  1) 

angiospastik va 2) noadekvat qon ta’minoti davri. 

Bu  tariqa  ikkiga  bo’lish  g’oyat  shartli,  chunki  ko’pchilik  hollarda 

funktsional va anatomik o’zgarishlar o’zaro bog’liq bo’ladi. 

Yurak ishemik kasalligining anatomik negizi 90% dan ko’p hollarda yurak 

arteriyalarining  torayishi  (stenoz)  hisoblanadi.  Yurak  arteriyalari  stenozini 

keltirib  chiqaruvchi  sabablar  orasida  ateroskleroz,  arteriit,  emboliyalar  va 

boshqalar  birmuncha  kam  uchraydi.  Ateroskleroz  birinchi  galda  yirik  va  o’rta 

kattalikdagi  arteriyalar  ichki  pardasini  zararlantiradi.  Mikroskopik  o’zgarishlar 

---

 

98 

mohiyatiga ko’ra aterosklerotik zararlanishlar 3 turga bo’linadi: 1) lipid dog’lar; 

2) fibroz pilakchalar; 3) murakkab zararlanishlar. 

Klinik  simptomlar  fibroz  pilakchalar  rivojlanganda  yoki  tomir  devori 

murakkab  zararlanganda  paydo  bo’ladi.  Odatda  25-30  yoshlarda  fibroz 

pilakchalar birinchi  navbatda  aortada,  toj tomirlar va uyqu  arteriyalarida paydo 

bo’ladi  va  asta-sekin  o’lchami  kattalashib  boradi.  Fibroz  pilakcha  rivojlanishi 

taxminan  turli  xil  mexanizmlar  –  lipidlar  yig’ilishi  va  devor  oldi  trombozi 

hisobiga ro’y beradi. Bular aksariyat bir vaqtning o’zida ta’sir qiladi. 

Ko’pchilik  hollarda  ateroskleroz  asosiy  toj  arteriyalarini  proksimal 

bo’limlarini,  asosan  kasallikning  boshlang’ich  bosqichida  zararlantiradi. 

Ko’pincha  aterosklerotik  pilakchalar  kasallik  boshlanishida  bukilgan  yoki 

arteriyalardan  yirik  tarmoqlar  chiqadigan  joylarda  yoki  arteriyalap  miokard 

bag’riga  kirgan  sohasida  joylashadi.  Ateroskleroz  miokard  bag’rida  joylashgan 

toj arteriyalar qismlariga tarqalmaydi.