Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti

 
 
2.5.1. Mamlakat haqida umumiy ma'lumot
Statistics Time xalqaro reyting kompaniyasi 2018 yil ikkinchi choragi 
hisobotiga ko‘ra Buyuk Britaniya 
nominal YaIM hajmi 2,936,286 trln. AQSh 
dollari, 2017 yil yakunlari bo‘yicha XVF ma‘lumotiga ko‘ra aholi jon boshiga 
tushadigan milliy daromad bo‘yicha esa 44,180 AQSh dollarini tashkil etib, hozirda 
Birlashgan Qirollik - monarxiya 
shaklidagi parlamentar demokratiya. 1952 
yildan buyon hukmronlik qilayotgan Elizabeth 
II davlat boshlig'i bo'lib, qonun chiqaruvchi, 
ijro etuvchi va sud hokimiyati, qurolli kuchlar 
bosh qo'mondoni va Angliya qurilgan 
cherkovining 
vaqtinchalik 
rahbari 
hisoblanadi. Hokimiyat tomonidan nomzod 
qilib tayinlangan bo'lsada, parlamentda 
ko'pchilik partiyaning yetakchisi an'anaviy 
bo'lgan ijrochi hokimiyatga ega. Bosh vazirga 
ko'pincha hukumat tomonidan tayinlanib 
hukumatning umumiy siyosatini tasdiqlaydi. 
Shuningdek, 20 ga yaqin eng yuqori 
martabali vazirlar asosiy masalalar bo'yicha 
rivojlanish 
dasturini 
belgilash 
uchun 
muntazam ravishda uchrashadigan Kengash
tuzadilar.

---

XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 174 - 
dunyo iqtisodiyotining 5 orinida turadigan mamlakat
79
. Ushbu reyting kompaniya 
tomonidan mamlakatning 2023 yilga borib YaIM hajmi 3,477 trln. AQSh dollari 
bashorat qilinmoqda
80
. Buyuk Britaniya 
1995 yil 1 yanvarda Butunjahon Savdo 
Tashkilotiga a‘zo bo‘lgan
81
. 
Birlashgan Qirollik kichik mamlakat bo‘lishiga qaramasdan judayam qulay 
geografik joyda joylashgan. Alohida orol bo‘lgan bu qirollik tarkibiga Angliya, 
Shotlandiya, Uels va Shimoliy Irlandiya iqtisodiyotini o‘z ichiga oladi. Shimoliy 
qutbning eng shimoliy qismida joylashgan bu rivojlangan davlat jahon 
iqtisosdiyotida sanab tugamaydigan ko‘plab o‘ziga xos xususiyatlarga ega. Masalan, 
bu mamlakat dunyo svilizatsiya hamda globalizatsiyaning o‘chog‘i va jahon 
mamlakatlari o‘rtasidagi xalqaro vaqt tiziminig markazi (Greenwich Mean Time, 
GTM), ilm-fan nazariya va yutuqlarini amaliyotga to‘liq tadbiq eta olib o‘z taqdirini 
o‘zgartira olgan yagona davlat, do‘stlik ham emas shunigdek, dushmanlik ham emas 
shioriga asoslanib dunyo mamlakatlari bilan strategic sherikchilik aloqalarini 
o‘rnatadigan liberal davlatdir.
Iqlim juda tez o‘zgaruvchan bo‘lib, tarixan bu hududda Seltlar, Vikinglar, 
Franklar hamda Saksonlar hukumronlik qilgan.Shu jihatdan ham dunyoning ikki 
maktabidan biri aynan Buyuk Britaniya tuproqlarida shakllandi. Bu Anglo Sakson 
maktabidir (ikkinchisi Nemis German-Germaniya, Rossiya). Bu taraqqiyot maktabi 
istalgan tarixiy inqiroz, kulfat, urush, inqiloblarga to‘laqonli bardosh bera olgani 
bemalol o‘rganishimiz mumkin. Aynan bu maktab yetakchilari ilm-fanda keng 
ko‘lamli katta o‘zgarishlar kirita oldilar. Fikrimiz isboti sifatida Londonda 
joylashgan Qirollik Institutidir. Bu maskanda dunyoning yetakchi olimlari, 
doktorlari, buyuk kashfiyotchilar, innovatorlik g‘oya mualliflari, turli xil gipoteza 
sohiblari hamda ularni kundalik tajribalarda sinagan yuzlab eksperimental olimlarni 
yetishtirdi. Masalan Henri Kavendish Indtitut asoschisi, Hempri Devi, Maykl 
Faradey, Nikola Tesla, Jeyms Klerk Maxvel, Villiyam Hershel, Nyuton va boshqa 
o‘nlab buyuk olimlarni keltirish mumkin. 
79
 http://www.imf.org/external/datamapper/ngdpdpc@weo/oemdc/advec/weoworld/uk
80
 http://statisticstimes.com/economy/countries-by-projected-gdp.php 
81
 https://www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/tif_e/org6_e.htm#collapseU

---