4.8.10. Soliq tizimi
Asosiy soliqlar shaxsiy va korporativ daromad solig'i, aksiz solig'i, tijorat
soliqlar, mol-mulk solig'i, moliyaviy operatsiyalarga soliqlar, ish haqi solig'i va
boshqa yig‘imlar qo'llashni o'z ichiga oladi. Serbiya soliq nisbati 15 foizni tashkil
etadi. Serbiya soliq nisbati 2003 yildan 2018 yilgacha 12,27 foizni tashkil etdi va
2013 yilda 15 foizni tashkil etdi. 2005 yilda esa 10 foizni tashkil etdi. Serbiya
xususiy daromad solig'i stavkasi 15 foizni tashkil etadi. Serbiyadagi xususiy
daromad solig'i stavkasi 2006 yildan 2006 yilgacha bo'lgan davrda o'rtacha 14,62
foizni tashkil etdi, bu esa 2007 yilda 15 foizni va 2006 yilda rekord past darajada
bo'lgan 10 foizga yetgan. Serbiya tijorat stavkasi 20 foizni tashkil etadi. 2006 yilga
kelib o'rtacha bu ko‘rsatkich 19,08 foizni tashkil etib, 2012 yilda 20 foizni 2007
yilda 18 foizni tashkil etdi.
376
https://tradingeconomics.com/serbia/unemployment -rate
XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 594 -
4.8.11. Transport
Serbiya Markaziy Yevropa va O'rta yer dengizi o'rtasidagi Yevropaning
tarixiy Amber Routes (savdo uchun ishlatilgan) tomonidan kesib o'tilgandan
chorrahada joylashgan bo'lsada, u transport infratuzilmasini rivojlantirishda
qit'aning boshqa qismlarini ortda qoldirdi. Bunday tarmoqlarni qurishdagi
qiyinchilikning bir qismi Serbiya tog'li yerlarida va savdo hamda temir yo'llarda
investitsiyalarni oqlash uchun zarur bo'lgan cheklangan imkoniyatlardan samarali
foydalanishga to'g'ri keladi. Ikkinchi jahon urushidan so'ng, Vardar-Morava
koridorida Avstriya va Vengriyaga aloqada bo'lgan xalqaro yuk tashishlarini
joylashtirish zaruriyati zamonaviy avtomagistrallarni qurishga sabab bo'ldi. 1960-
yillarda Serbiya avtomobillari soni sezilarli darajada oshgan sayin takomillashtirildi.
Shunga qaramay, respublika yo'llarining yarmidan ko'pi zamonaviy magistrallarga
aylantirlgan bo‘lib, ba'zi qishloq joylarda rimliklar qurgan eski yo'llar hali ham
mavjud.
Temir yo'llar 19-asrning o'rtalarida Vojvodina vohvida joylashgan bo'lib,
unda Markaziy Yevropaga ekinlarni ko'chirish maqsadida qurilgan edi. 1874-yilda
Salonika (Saloniki, Gretsiya)dan Usmoniylar Imperiyasi tomonidan boshqariladigan
Kosovoga yetib bordi. Serbiya ichkarisida 1884 yilda Belgrad bilan Nisga
bog'langan. So'ngra Sava daryosidan Belgrad yaqinidagi Zemungacha bo'lgan temir
yo'l bu yerda vengriyalik temir yo'l tizimi bilan bog'liq edi. 1919-yilga kelib
mashhur Orient Express, Belgraddan Bolgariyaga, Parij va Konstantinopol
(Istanbul) o'rtasidagi yo'lning bir qismi sifatida Serbiya liniyasi ishga tushirildi.
Keyingi bosqichlarda qo‘shimcha ulanish bosqichlari qurildi va Serbiya hozirda
keng qamrovli temir yo'l tarmog'iga ega. 1999 yilda NATOning bombardimon
paytida mamlakatda temir yo'l tizimi sezilarli darajada zarar ko'rgan. Mamlakatning
Morava vodiysi Serbiya strategik transport oqiminii nazorat qiladi. Bu tizim
Yevropa, Kichik Osiyo va Yaqin Sharqdan o‘rtasidagi eng qulay yo'l sifatida
foydalaniladi.
Serbiya yo'l tarmog'i mamlakatda katta yuk hajmni tashiydi. Yo'llarning
umumiy uzunligi 45419 km ni tashkil qiladi. Ulardan 782 km «sinf-Ia davlat yo'li»
|