Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti

XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 944 - 
a'zolari orasida, hududlararo savdo-sotiqni to'lov balansini mustahkamlash va 
iqtisodiy o'sishni ta'minlashning mumkin mexanizmi hamda mintaqaviy hamkorlik 
jarayonini yanada rivojlantirishga yordam berishga qaratilgan. Biroq, hududlararo 
savdo imkoniyatlarining bir necha tadkikotlariga qaramasdan, hech qanday yirik 
yutuqlarga erishilmadi. Taraqqiyot bir qator cheklovlar bilan to'sqinlik qildi, shu 
jumladan, orol davlatlarining iqtisodiy tuzilmalari va ular qo'llab-quvvatlayotgan 
eksport tarkibi bir-biriga o'xshashdir. Masalan: don, banan va turli xil ildiz va 
sabzavot ekinlari kabi an'anaviy mahsulotlar eksport qilish. Boshqa yetakchi notarif 
cheklovlar va to'siqlar bu orol davlatlari orasida ko'pincha katta masofalar 
ko'rinishida hamda alohida mustamlakachi orol davlatlari o'rtasida maxsus savdo 
transport vositalarini qat'iyligi sabab qilinmoqda. Tashqi yordam katta ahamiyatga 
ega bo'lgan elementni o'z ichiga olgan bo'lsa, u ham ushbu mamlakatlar o'rtasida 
savdo qilish imkoniyatlarini qisqartirishni taqozo qilmoqda. 
2016 yilda re-eksport 650 mln. AQSh dollarini tashkil etdi, bu mintaqaning 
umumiy eksportining 31,2% yoki importning 11,7% ni tashkil etdi. Fidji 60 foizdan 
ziyod qayta eksport qiladi. Fidji o'zining asosiy mavqei va uzoq vaqtdan beri 
mavjud bo'lgan entropik maqomiga, ayniqsa Tonga, Amerika hamda G'arbiy Samoa, 
Kiribati, Tuvalu kabi qo'shnilarga nisbatan qarzdor mamlakat hisoblanadi. Fiji re-
eksportining katta qismi transport va havo yo'llari uchun neftni taqsimlash sohasiga 
qaratgan. Sulaymon orollari va Papua-Yangi Gvineya uchun esa qayta eksport 
qilishning tarkibi hamda yo'nalishi asosan, qishloq xo‘jaligi mahsulotlari sifatida 
qolmoqda. Frantsuz Polineziyasi uchun re-eksport asosan Fransiyadan import 
qilinadigan tovarlar tarkibi bilan bog'liq bo‘lmoqda. 
So'nggi yillarda ichki mintaqaviy savdo aloqalarinini kengaytirishga qiziqish 
biroz pasaydi. Janubiy Tinch okeani Kotibiyati bu borada muvofiqlashtiruvchi rol 
o'ynashga tayyor ekanligi, ammo, amalda savdo kengayish salohiyati juda katta 
bo'lgan yirik sanoat bozorlar bilan mustahkam savdo aloqalarini rivojlantirishga 
ko'proq e'tibor berish kerakligi asos qilinmoqda. Bunday urg'u 1970-yillarda qabul 
qilingan Janubiy Afrika Tinch okeani mintaqasi savdo-iqtisodiy hamkorlik 
to'g'risidagi bitim yoki SPARTECA tashabbusi va Forum orollari mahsulotlarini 

---