3.1.5. Sanoat
Ispaniyaning erta sanoatlashishi yuqori tarifli to‘siqlar ortida bo'lib o'tdi.
Investitsiyalar yetishmasligi va qisman ichki talabning pastligi tufayli o‘sish past
darajada qoldi. Tarixan sanoatda ishlab chiqarish shimoliy qirg'oqqa, Basklar
mamlakatida, Kataloniya va Madrid maydonlariga qaratilgan bo'lsada, Ispaniyaning
boshqa qismlari kichik sanoatni rivojlantirishga erishgan. 1960-yillarda iqtisodiyotni
liberallashtirish va xorijiy investitsiyalar oqimi bir qator yirik kompaniyalarni milliy
iqtisodiyotga jalb qilib, sanoatining diversifikatsiyalashiga yordam berdi. Ushbu
o'zgarishning eng yorqin misoli avtomobilsozlik sanoati bo'ldi. 1960-yilgacha
Ispaniyada bir nechta avtomobil ishlab chiqarilgan bo'lsada, 1980-yillarning oxiriga
kelib Ford, Renault, General Motors va Ispaniyaning SEAT firmasi (asosan
Volkswagen kompaniyasiga tegishli) zavodlarida 1,5 mln. dona avtomashna ishlab
chiqarildi.
XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 271 -
Avtomobilsozlik mamlakatdagi eng yirik ish ta‘minoti bo‘ldi. 2015-yilda
Ispaniya dunyodagi eng yirik avtomobil ishlab chiqaruvchi 8-davlat va
Germaniyadan keyin Yevropada ikkinchi eng yirik avtomobil ishlab chiqaruvchisi
edi. 2016 yilga borib, avtomobilsozlik sanoati Ispaniyaning yalpi ichki
mahsulotining 8,7 foizini ishlab chiqaradi va ishlab chiqarish sanoatining to'qqiz
foizini tashkil qiladi. 2008 yilga kelib, avtomobilsozlik sanoati eng ko'p eksport
qilinadigan sector bo'ldi. 2015 yilda umumiy ishlab chiqarishning qariyb 80 foizi
eksportga to'g'ri keldi.
Germaniyalik kompaniyalar 2016-yilda Ispaniyaga 4,95 milliard yevro
miqdorida investitisiya kiritib, AQShdab keying ikkinchi mamlakatga aylandi.
Ushbu investitsiyaning asosiy ulushi - avtomobilsozlik sanoatiga, temir, po'lat va
kemasozlik hukmron bo'lgan og'ir sanoatga yo‘naltirildi.
Ushbu og'ir sanoatning katta qismi ilm-fan va texnologiyaga ixtisoslashgan
firmalarga almashtirildi, bu esa hukumatning biotexnologiya, qayta tiklanadigan
energiya
manbalari,
elektronika
va
telekommunikatsiyalarni
rivojlantirishga
qaratilgan keng ko'lamli investitsiyalarini aks ettirdi. Kataloniya va qo'shni
Valensiyada paxta va jun to'qimachilik, qog'oz, kiyim-kechak va poyafzal ishlab
chiqarish sezilarli darajada saqlanib qolmoqda. Boshqa yetakchi tarmoqlar orasida
kimyoviy moddalar, o'yinchoqlar va elektr jihozlari (televizorlar, muzlatgichlar va
kir yuvish mashinalari) ishlab chiqarish kiradi.
Oziq-ovqat mahsulotlarini qayta ishlash, qurilish va mebel ishlab chiqarish
kabi iste'molchilarga yo'naltirilgan ishlab chiqarish tarmoqlari yog'ochga yaqin
bo'lgan yirik shaharlarda yoki qishloq joylarida iste'mol bozorlariga yaqin
joylashgan. 21-asrning boshlarida Madrid, Kataloniya metallurgiya, sarmoya va
kimyoviy mahsulotlarga ustunlik qilishda davom etdi. Ammo, turli sohalarda sanoat
ishlab chiqarish Navarra, La Rioja, Aragon va Valensiya yetakchi hisoblanadi.
|