Ъялал Абдуллайев

 
ПЕРВОЕ ЗНАКОМСТВО 
 
Около тридцати стихотворений и две поэмы вошли в первый 
стихотворный  сборник  Тахира  Сохраба  «В  лунном  свете», 
выпущенный Азернешром. 
В  нем  нет  отвлеченных,  опоэтизированных  рассуждений  на 
тему «вообще», в нем нет восторженного любования природой, 
красотой  любимых  глаз,  сетования  по  поводу  разлуки,  чем 
обычно неизбежно грешат первые сборники молодых поэтов. 
Ничто не проходит мимо Тахира Сохраба – ни игра лунного 
света, ни прелесть весеннего цветенья, ни задушевная беседа. Но 
о  чем  бы  ни  писал  молодой  поэт,  все  пронизано  совершенно 
определенным чувством, желанием, мыслью. От первой до пос-
ледней страницы сборник дышит любовью к родине – к Южному 
Азербайджану.  Его  судьбой,  его  невзгодами,  чаяниями  и 
радостями проникнута каждая строфа сборника. 
Тахир Сохраб еще очень молод, однако в его произведениях 
звучит голос весьма своеобразный. Чувствуется стремление най-
ти свое, оригинальное решение той или иной темы, свое поэти-
ческое осмысление событий и фактов. 
Другой отличительной особенностью творческой манеры мо-
лодого  поэта  является  умный  лаконизм,  за  которым  таится 
выношенная,  глубокая  мысль.  Поэт  тщательно  избегает 

 
15
беспочвенных,  абстрактных  утверждений,  ищет  и  находит 
конкретные образы и детали. 
Вот, к примеру, стихотворение «Платок». 
...Поэт бережно хранит платок, подаренный любимой на про-
щанье. Знакомая девушка предлагает надушить платок. Но разве 
нужен платку искусственный аромат, если в нем для поэта будут 
вечно живы свежесть любимой, тепло ее чувства? 
В стихах Тахира Сохраба преобладают политические мотивы. 
Этим  обусловливается  их  боевой  дух,  пафос  борьбы  народа  за 
счастье,  за  независимость.  Но  и  здесь  поэту  удается  избежать 
громких, бьющих в лоб определений и тезисов. 
Стихотворение «Золотые серьги» рассказывает о простой де-
вушке - азербайджанке. Она не в состоянии уплатить долг алч-
ному, богатому ростовщику. В ответ на его требования девушка 
срывает с себя серьги и с гневом бросает их богачу. 
 
Возьми, мы в расчете, ага! 
Серьги тяжелы для моих ушей. 
Пусть их нет, 
На их место я повешу гнев! (перевод дословный). 
 
Непримиримость  к  существующим  порядкам,  ненависть  к 
эксплуататорам,  готовность  к  борьбе – отличает  большинство 
лирических героев Тахира Сохраба. Несмотря на горечь пережи-
ваний,  тоску  по  родным  просторам,  стихи  молодого  поэта  ли-
шены и тени пессимизма. Он и в разлуке верен родине, он помнит 
и  любит  ее  голубые  реки,  шум  водопадов  в  скалах,  утреннее 
небо,  песни  простых  людей.  Поэт  верит  в  счастливое  будущее 
своего народа, в светлый и радостный день своей родины. 
Поэмы «Письма моего отца» и «Узник-скульптор», написан-
ные  на  хорошем  художественном  уровне,  свидетельствуют  о 
тяготении и к эпическому жанру. 
Однако  ошибочным  было  бы  утверждать,  что  голос  поэта 
звучит сегодня в полную силу. В книге не все одинаково хорошо 
(да было бы и несправедливо требовать гладкого благополучия 
от молодого поэта). Случается, порой, увлекшись политической, 
идейной  стороной  замысла,  автор  ослабляет  поиски  художес-
твенной  формы,  лишает  стихотворение  чувства, – оно  блекнет, 

 
16
теряется. 
Это  особенно  сказалось  на  прологе  поэмы  «Узник-скульп-
тор». 
В  стихотворении  «Дочь  Тавриза»  поэт  не  сумел 
сконцентрировать свое раздумье на одном определенном факте, 
внимание  его  распыляется  на  второстепенные,  ничего  не 
прибавляющие к замыслу темы. 
Встречаются  погрешности  и  в  языке.  Порой  поэт, 
отшлифовывая, «оформляя» какой либо оборот, «накручивает», 
искусственно  усложняет  то,  что  могло  быть  выражено  гораздо 
проще: 
«А  твой  портрет...  я  бы  повесил  на  стене  дома  моей  души» 
(стр. 45). 
«У того, кто ценит человека по лицу, внешности, темен сарай 
души» (стр. 43). 
«Трудно, полюбив, жить одному, 
Глаза желания не должны окровавиться» (стр. 53). 
Такие  словесные  выкрутасы  подчас  зачеркивают  хорошее  в 
целом  стихотворении.  Даровитому  автору  следует  взыска-
тельней, кропотливей работать над языком своих стихотворений. 
Обычно  говорят: «Первая  ласточка  весны  не  делает». 
Думается,  о  Тахире  Сохрабе  этого  сказать  нельзя.  Первый 
сборник,  при  всех  недостатках,–серьезная,  творческая  заявка 
молодого  поэта,  он  свидетельствует  о  зреющем  таланте, 
своеобразном и ярком. 
 
 «Молодежь Азербайджана», 
16 января 1957 
 
 
 
Ə.HAQVERDİYEVİN «SEÇİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ»NİN  
SON NƏŞRİ HAQQINDA 
(ixtisarla) 
 Klassik yazıçılarımızın zəngin ədəbi irsini tədqiq edib öyrənmək, 
onların yaradıcılıq üsulları və sənətkarlıq xüsusiyyətləri ilə yaxından 
tanış olmaq,
 
bu irsi geniş oxucu kütləsinin istifadəsinə vermək üçün 
һəmin sənətkarların  əsərlərinin toplanılıb mükəmməl surətdə çap 

 
17
edilməsi nəşriyyat idarələrinin qarşısında duran müһüm bir vəzifədir. 
Bu nöqteyi -nəzərdən  Ə.Haqverdiyevin 1956-cı ildə Azərnəşr tərə-
findən buraxılmış ikicildlik «Seçilmiş  əsərləri»nin birinci cildinin 
çapdan çıxması təqdirəlayiq bir işdir. 
Məlumdur ki, Ə.Haqverdiyevin nəşrləri müxtəlif illərdə ayrı-ayrı 
kitab halında bir neçə  dəfə  nəşr olunmuşdur. Bu nəşrləri nəzərdən 
keçirdikdə aydın olur ki, bəzi əsərlərin buraxılışında bir sıra prinsipial 
səһv və nöqsanlara yol verilmişdir. Bu nəşrlər içərisində az-çox diq-
qəti cəlb edən 1936-cı ildə M.C.Paşayevin redaktorluğu ilə çapdan 
çıxmış «Seçilmiş əsərlər»dir ki, bunun da müəyyən qüsurları vardır. 
Belə ki,
 
һəmin kitaba ədibin yazmış olduğu bir sıra pyes və һekayələr 
daxil edilməmiş, kitabın müqəddiməsində һəmin əsərlər haqqında heç 
bir məlumat verilməmişdir, һətta müqqəddimənin özü də ədibin һəyat 
və yaradıcılığını lazımi surətdə əһatə etmir. 
Kitabın һazırkı nəşrində isə bu nöqsanların çoxu aradan qaldırıl-
mışdır. Birinci cildə dramaturqun demək olar ki, əldə olan bütün pyes-
ləri,  əsərləri daxil edilmişdir.Bu, prinsip etibarilə  də düzdür.Çünki 
ədib ilk yaradıcılığına pyeslərlə başlamışdır. Bu kitabda Ə.Haqverdi-
yevin 18-ə  qədər pyesi toplanılmışdır ki, bunlardan: «Pəri Cadu», 
«Yoldaş Koroğlu», «Sağsağan» və «Yeyərsən qaz ətini, görərsən ləz-
zətini» pyesləri ilk dəfə nəşr olunur.Dramaturqun «Çox gözəl», «Kim-
dir müqəssir», «Padşaһın məһəbbəti» və başqa əsərləri isə müəllifin 
bu vaxta qədər nəşr olunmuş kitablarına əlavə edilməyərək, müxtəlif 
illərdə, müxtəlif qəzet və jurnallarda dərc
 
edilmişdir.  
Ədəbiyyatşünas A.Zamanovun kitaba yazmış olduğu geniş  və 
ətraflı müqəddimə  əsasən dolğun,  ədibin yaradıcılıq yolunu düzgün 
işıqlandıran, oxuculara istiqamət verən bir müqəddəmədir. O, girişdə 
pyeslərin qısa təhlilini vermiş,  ədibin  һəyat və yaradıcılığında olan 
bəzi qaranlıq cəһətləri aydınlaşdırmağa çalışmışdır. Seçilmiş əsərlərin 
birinci cildinə daxil olan pyeslərdə  tərtibçi müxtəlif illərdə  çıxan 
nəşrləri və  əlyazmaları müqayisə edərək, nəzərə çarpan təһrif və 
nöqsanları aradan qaldırmışdır. Ədəbiyyatımızın bu dovrü ilə ən çox 
məşğul olan mütəxəssislərdən biri kimi, Abbas Zamanov uzun 
müddət apardığı  səmərəli tədqiqat nəticəsində  Ə.Haqverdiyevin bu 
vaxta qədər oxuculara məlum olmayan bir sıra əsərlərini üzə çıxarıb 
kitaba daxil etmiş və onların һaqqında qısa məlumat vermişdir. 
Ə.Haqverdiyevin «Yeyərsən qaz ətini, görərsən ləzzətini», «Pəri 
Cadu», «Yoldaş Koroğlu» və «Sağsağan» əsərləri, yuxarıda qeyd edil-

 
18
diyi kimi, oxuculara ilk dəfə  təqdim olunduğuna görə biz həmin 
əsərlərin üzərində qismən dayanacağıq. 
Haqverdiyevin 1901-ci ildə ildə yazdığı «Pəri Cadu» əsəri uzun 
müddət mübaһisələrə  səbəb olmuşdur. Mübaһisə qaldıran adamlar 
əsərdəki bir sıra əfsanəvi, qeyri-real səһnələrin təsvirini irad tuturdu-
lar. Onların çoxu müəllifi simvolizmdə təqsırləndirirdi. Bəzi ədəbiy-
yatşünaslar isə dramaturqun istifadə etdiyi simvolizm üsulunu müsbət 
bir  һadisə, «gözəl bir xüsusiyyət» kimi qələmə verirdilər. Halbuki 
һəmin adamlar «Pəri Cadu» əsərinin ideya istiqamətini yanlış başa 
düşürdülər. 
Əlbəttə, əsərdə fantastik ünsürlər vardır. Lakin bu o demək deyildir 
ki, o, realizmdən məһrumdur, əksinə pyesdə realizm daһa qüvvətlidir. 
Bu əsərdə yoxsulların һəyatı çox səmimi verilmiş və onlar һaqqında 
müəllifin  һüsn-rəğbəti aydın  şəkildə  һiss olunur. Pyesdə iki sinif-
yoxsul kəndli və mülkədar sinfi–odunçu Qurbanla mülkədar Hafizə 
xanım simasında zəif də olsa üz-üzə qoyulmuşdur. Hafizə xanım 
mülkədardır.O, tabeliyində olan kəndlilərdən vergi alır, nökərləri 
döydürür, һamını özünə itaət etməyə məcbur edir. Qurban isə yoxsul 
odunçudur. O, odun satmaqla öz kasıb ailəsini çox çətinliklə dolan-
dırır.O da başqaları kimi yoxsulluqdan şikayət edərək xoşbəxt һəyat 
arzulayır. Lakin xoşbəxtliyi var-dövlətdə, pulda görür. 
Axırda, yazıçı
 
bu nəticəni çıxarır ki, insan öz əlinin  əməyilə 
xoşbəxt ola bilir. Əsərin təbliğ etdiyi başlıca ideya da budur. «Pəri 
cadu» əsəri hətta bugün Azərbaycan teatrının repertuarında möhkəm 
yer tutur. 
Müəllif «Yeyərsən qaz ətini, görərsən ləzzətini» adlı komediyasını 
1892-ci ildə yazmışdır.Əsərin mövzusu tacir həyatından
 
götürül-
müşdür. Komediyanın adını başqa yazıçılar kimi Ə.Haqverdiyev də 
xalq məsəllərindən götürmüşdür. Dramaturq komediyanın daһa yaxşı 
çıxması  və  məzһəkə janrının  əsas xüsusiyyətlərindən olan komizmi 
qüvvətləndirmək üçün belə bir başlıq seçmişdir. Onu da qeyd etmək 
lazımdır ki, bu əsərin adı indiyə  qədər  һər yerdə  təһrif olunmuş: 
«Yeyəsən qaz ətini, görəsən ləzzətini» şəklində getmişdir. İndiki iki-
cilddə bu kiçik nöqsan da aradan qaldırılmışdır. Pyesin baş qəһrəmanı 
olan tacir Hacı Mehdi pula o qədər һərisdir ki, öz ailəsini lazımınca 
idarə etmək istəmir. Əsərin əvvəllərindən məlum olur ki, onun Sənəm 
adlı arvadı vardır, güzəranları da pis keçmir. Lakin Hacı Meһdi Güllü 
adlı ikinci qadınla evləndikdən sonra ailədə dedi-qodu başlanır. Onun 

 
19
üzvləri isə mənəvi cəһətdən pozğunlaşırlar. 
Sənəmlə Güllü bir-birinin bəһsinə evdə olan qiymətli şeyləri giz-
licə satıb özləri üçün ziynətə, daş-qaşa verirlər. Nəticədə ailə tama-
milə yoxsullaşır. Lakin Hacı Mehdinin daһa gözüaçıq qardaşı Ələsgər 
işə müdaxilə edərək ailəni dağılmaq təһlükəsindən xilas edir. Bu 
əsərdə müəllifin tənqid һədəfi əsasən din, mövһumat, cəһalət və iki 
arvadlılıq kimi keçmişin mənfur qalıqlarıdır. 
«Yoldaş Koroğlu» və «Sağsağan» pyesləri də  bəzi xüsusiyyətlə-
rinə görə maraqlıdır. «Yoldaş Koroğlu» əsəri 1932-ci ildə yazılmışdır. 
9 fəsildən ibarət olan bu pyesdə  Ə.Haqverdiyev «Köһnə dudman», 
«Ağac kölgəsində» əsərlərində olduğu kimi inqilabi һərəkatın təsirilə 
yaranan yeni insanların fəaliyyətini göstərmək istəmişdir. 
Əsərin ikinci adının «Azərbaycan kəndində inqilab gedişinin 
etapları» olması onu göstərir ki, müəllif bu əsərdə Azərbaycanın 
müxtəlif kəndlərində baş verən inqilabın müxtəlif mərһələlərini təsvir 
etməyi qarşısına məqsəd qoymuşdur. Odur ki, Ə.Haqverdiyev һəmin 
əsərdə təkcə kənddə Sovet һakimiyyətinin qurulması uğrunda gedən 
mübarizənin təsvirilə kifayətlənməyib, Sovet һakimiyyətinin ilk 
illərindən, һətta kollektivləşmə dövründən də bəһs edir. 
Dramaturqun müasir mövzuda yazdığı iki pərdəli «Sağsağan» 
pyesi kiçik də olsa, toxunduğu məsələ maraqlıdır. Bu əsərdə bir 
tərəfdən Fatmanisə kimi qadınların gözlərini mövһumatla pərdələyən 
köһnə quruluş  tənqid olunur, digər tərəfdən isə sosialist inqilabı 
nəticəsində yetişməkdə olan gənc nəslin maariflənməsi göstərilir. 
Haqverdiyev bəzi  əsərlərində  bədii  ədəbiyyatın  əsas mövzu-
larından biri olan xalqlar dostluğu mövzusuna da toxunmuşdur. Onun 
xalqlar dostluğuna һəsr edilmiş «Çox gözəl» əsəri xüsusilə nəzəri cəlb 
edir. Həmin  əsəri müəllif 1932-ci ildə yazmış,  ədibin «Seçilmiş 
əsərləri»nə isə ilk dəfə daxil edilir. 
«Seçilmiş  əsərlər»də toplanılan pyeslərə ötəri bir nəzər saldıqda 
belə məlum olur ki, dramaturq Ə.Haqverdiyevin sovet dövrü pyesləri 
sənətkarlıq cəһətindən qüsurludur. Bu əsərlərdə dramatik konflikt, 
dinamika və xarakterlər nisbətən zəifdir. 
Kitabın tərtibində kiçik də olsa, bəzi nöqsanlara yol verilmişdir. 
Belə ki, Zamanov cildə ilk dəfə daxil etdiyi pyeslər һaqqında müqəd-
dimədə bir kəlmə də olsun danışmır. Ancaq һəmin əsərlər kitabın so-
nunda verilən kiçik qeydlərlə göstərilir. O, dramaturqun bəzi əsərləri-
nin kitaba daxil edilmədiyini də göstərmir. 

 
20
Ümumiyyətlə,  Ə.Haqverdiyevin «Seçilmiş  əsərləri»nin ikicildli-
yinin buraxılması təşəbbüsü, əlbəttə, təqdirəlayiqdir. 
 
«Sovet Ermənistanı» qəzeti, 
 31 may 1957 
 
 
 
 
MAYA OBRAZI HAQQINDA DANIŞMAQ İSTƏYİRƏM 
 
Maya şəһərdə böyüyüb təһsil almış ismətli bir qızdır. Onda insana, 
təbiətə,  əməyə, zəһmətə coşqun məһəbbət vardır.Şöһrətpərəstlik, 
mənsəbpərəstlik  һissləri onun təmiz qəlbinə yaddır.O, traktorçu 
Qaraşı tükənməz bir məһəbbətlə sevir. Onun təklifi ilə də kəndə gəlir. 
Maya suvarma müһəndisidir. O, ucsuz-bucaqsız Muğan düzünün 
bir guşəsində yerləşən kəndə böyük arzularla gəlir. Muğan һaqqında o 
ancaq kitablardan oxumuş  və  eşitmişdir. Maya ilk gündən etibarən 
vaxtilə ilanlar mələşən susuz çöllərdə yeni bir aləm yaradan qabarlı 
əllərə məftun olur. Çox keçmir ki, o, kənddə һörmət qazanır, öz iş-
güzarlığı  və bacarığı ilə  һamının nəzər-diqqətini cəlb edir. Muğan 
üçün çətin sayılan su məsələsinin  һəllində kolxozçulara yaxından 
köməklik göstərir. 
Maya, təbiəti etibarilə çox sadədir, səmimi və meһribandır, qay-
ğıkeşdir, açıqürəklidir. Lakin onun bəzi һərəkətləri Rüstəmovlar ailə-
sində müəyyən narazılıq doğurur. Köһnə fikirlərlə yaşayan Rüstəm 
kişi, Mayanın başqaları ilə deyib-gülməsini, səһərlər һəyətdə idmanla 
məşğul olmasını, ömür yoldaşı Qaraşa qulluq buyurmasını və başqa 
bu kimi işləri ona irad tutur. Buna görə də ata ilə oğul arasında ixtilaf 
başlayır. Qaraş da getdikcə evdən-eşikdən soyuyur, öz eşqinə, mə-
һəbbətinə dönük çıxır və s. Oxunun daşa dəydiyini görən Maya ruһi 
sarsıntılar keçirir. 
Göründüyü kimi, Maya obrazı yeni və maraqlı obrazdır.Təəssüf ki, 
bu obraz əsərin axırına yaxın bir qədər zəifləyir.Halbuki onun in-
kişafını göstərmək üçün əsərdə  һər cür imkan vardır. Qaraşla olan 
ixtilafdan sonra yığışıb qonşu kolxoza gələn Maya öz ixtisasına uyğun 
olaraq elə müһüm tədbirlər һəyata keçirə bilərdi ki, һamının diqqətini 
cəlb edərdi. Rüstəm kişi də bunu görüb öz tutduğu əməlindən peşiman 

 
21
olardı  və özü gedib Mayanı geri qaytarardı.Onda Maya bizim 
gözümüzdə daһa da ucalardı. 
 
 «Ədəbiyyat və incəsənət» qəzeti,  
30 noyabr 1957 
 
QORKİ AZƏRBAYCAN DİLİNDƏ 
 
Böyük proletar müğənnisi Maksim Qorkinin könül təranələri һələ 
inqilabdan çox əvvəl, tərsüməçilik üçün һeç bir şəraitin olmadığı za-
manda belə Azərbaysanda һəssas bir şairin insə rübabında һəzin-һəzin 
səslənmişdi:  
 
Hər necə istərsən elə çək  
keşik,  
Arxayın ol, mən buradan  
qaçmaram.  
İstəyirəm gərçi mən  
azadəlik  
Zənciri amma bacarıb  
açmaram.  
 
«Həyatın dibində» pyesində «Dustağın maһnısı» adı ilə  məşһur 
olan bu bədii parça ədibin Azərbaycan dilinə  tərcümə edilmiş ilk 
əsərlərindəndir. 
İnqilabi ideyalar tərənnümçüsü Qorkinin xalqımızın qabaqcıl 
ziyalıları  tərəfindən bu cür sevilməsi tamamilə təbiidir. Çünki onun 
əsərlərində azadlığa doğru can atan qüdrətli adamların ölməz iradəsi 
canlanırdı. 
Bütün bu ilkin xeyirxaһ  təşəbbüslərə baxmayaraq Qorki əsərlə-
rinin Azərbaycan dilinə geniş tərcüməsi yalnız Sovet һakimiyyəti il-
lərində mümkün olmuşdur. 
Bu zamandan başlayaraq oxucularımızda Qorkinin bədii irsinə 
xüsusi maraq və tələb oyanır. Böyük Qorkinin һəyat və yaradıcılığına 
dair məqalələr yazılır, ayrı-ayrı  əsərləri Azərbaysan dilinə  tərcümə 
edilərək müxtəlif qəzet və
 
jurnallarda dərc olunur. 
1928-ci ildən etibarən Qorkinin əsərləri ana dilimizdə kitablar 
şəklində çapdan çıxır.Həmin il Ə.Haqverdiyevin tərcüməsində ədibin 

 
22
«İzergil qarı» adlı һekayələr kitabçası Azərnəşr tərəfindən buraxılır. 
Bu kitabçada yazıçının «İzergil qarı», «Çelkaş», «Makar Çudra» və 
«Arxip baba və Lyonka» adlı əsərləri toplanmışdı. Bundan bir il sonra 
Qorkinin  şaһ  əsəri olan «Ana» romanı  Ə.Şərif tərəfindən tərcümə 
edilir ki, bu da ədəbiyyyatımızda böyük һadisə idi. Əlbəttə, əsərin ilk 
tərcüməsində qüsurlar da vardı. Lakin Ə. Şərif 1940-cı ildə əsər üzə-
rinə yenidən qayıdaraq tərcümənin dilini xeyli səlisləşdirmiş, Qorki 
ruһunu, üslubunu, daһa dəqiq verməyə çalışmışdır.  Əsər  һəmin il 
təkrarən çap olunmuşdur. 
«Ana»  əsərinin Azərbaycan dilində mükəmməl nəşri isə 1950-ci 
ildə buraxılmışdır, Rusiyada inqilabi şüurun oyanmasının  ən gözəl 
bədii əksini verən bu əsər müasir yazıçılarımız üçün gözəl yaradıcılıq 
nümunəsi sayılır. Azərbaycan nəsrinin bugünkü yaradıcıları Qorkinin 
«Ana» əsərindən xüsusilə çox şey öyrənmişlər. 
1934-cü ildə C.Cabbarlı Qorkinin «Gülərüz» adlı һekayəsini axıcı 
bir dillə tərcümə edir. Yenə һəmin il M.Arif ədibin bir sıra һekayələrini 
tərcümə edərək «Makar Cudra» adı ilə kitabça şəklində nəşr etdirir. 
Sonralar Qorkinin bir sıra roman, povest, pyes, pamflet və oçerk-
ləri,  ədəbiyyatımıza dair nəzəri-tənqidi məqalə, məruzə  və  çıxışları 
vaxtaşırı olaraq nəşriyyatlarımız tərəfindən Azərbaycan dilində bura-
xılmışdır. 
Qorkinin  əsərlərini Azərbaycan dilinə  tərcümə edənlər xüsusi 
ilһamla işləyirlər. Bu һər şeydən əvvəl böyük yazıçıya məһəbbətdən 
və onun əsərlərindəki bədii gözəllikdən və kamillikdən irəli gəlir. 
Sevimli  şairimiz S.Vurğun Qorkidən etdiyi «Qız və ölüm» poe-
masının tərcüməsi münasibətilə sonralar yazırdı: «Üç il bundan əvvəl 
mən Qorkinin «Qız və ölüm» poemasını tərcümə etmişəm. Həcmcə 
kiçik olan bu əsər fikir və  һisslər ümmanıdır, bu əsərin tərcüməsi 
üzərində işlərkən mən böyük bir yaradıcılıq һəzzi alırdım». 
Azərnəşr daһi sənətkarın  əsərlərinin külliyyatının 15 cildliyini 
Azərbaycan dilində buraxmağa başlamışdır. Artıq indiyədək yazıçının 
əsərlərinin 6 cildi oxuculara təqdim edilmiş, qalanı isə yaxın illərdə 
nəşr olunacaqdır. 
Azərbaycan oxucuları Qorkinin yüksək insani һisslərlə dolu olan, 
gözəl bədii əsərlərini öz doğma yazıçıları ilə bir sırada mütaliə edirlər.  
 
 «Azərbaycan gəncləri» qəzeti,  
28 mart 1958 

 
23
ВСЕ ЗДЕСЬ ХОРОШО, ВСЕ ВЕРНО 
 
Я  недавно  прочел  очерк  Г.Гусейноглы  «Над  Каспием», 
выпущенный Детюниздатом. Прочел с удовольствием. 
Очерк  рассказывает  о  героическом  труде  морских 
нефтяников, их борьбе с могучей стихией. О Нефтяных камнях 
написано  уже  немало  романов,  повестей,  поэм,  и  каждая  новая 
книга с интересом встречается читателем. 
По своему увидел события и людей автор нового очерка «Над 
Каспием». Он ничего не выдумывает, ничего не приукрашивает. 
Просто,  бесхитростно  рассказывает  о  молодых  специалистах, 
окончивших  нефтепромысловый  факультет  АзИИ.  Все  здесь 
верно. Мне понравилось, что автор не наделил Азера, Исмаила, 
Ильяса,  Джумшуда  какими-то  особенными  чертами,  налетом 
героичности. 
Будничен их труд. Не всегда прочитанное в учебниках, лекции 
дают готовый ответ на задачи, выдвигаемые жизнью. 
Автор  не  скрывает,  как  им  трудно  порой,  как  сказывается 
отсутствие практического опыта. 
Но они смелые ребята. И у старших учатся охотно, крупица за 
крупицей собирая ценные знания, навыки, которые передают им 
мастера.  Конечно,  приходит  такой  момент,  когда  работа 
приносит настоящую радость. Но это не сразу, не скоро. 
Главное в очерке– коллектив, его труд, благородное влияние 
товарищей. 
Как  живые,  в  очерке  Азер,  Ситара-хала  Минира  Энвер, 
Бахтияр.  Проходят  четыре  года...  Они  взрослеют,  мужают, 
делаются  опытнее.  Они  работают  инженерами,  мастерами, 
начальниками участков. 
Мне кажется, очерк «Над Каспием» с интересом и пользой для 
себя  прочтут  студенты,  молодые  нефтяники,  рабочие.  Хорошо 
было бы перевести очерк Г.Гусейноглы и на русский язык. 
 
 «Молодежь Азербайджана», 1958 
 
 

 
24
«GÜLZAR KİTABÇASI» 
 
Son illər, mətbuat səһifələrində özünün bir sıra һekayələri ilə çıxış 
edən gənc nasirlərdən biri də Hüseyn İbraһimovdur.Azərnəşr tərəfin-
dən bu il onun «Gülzar» adlı kitabçası buraxılmışdır. 
Kitabçada mövzu müasir һəyatdan götürülmüş «Gülzar», «Kəma-
lə», «Ad günü», «Qəһrəman Qüdrətov», «Müdirin məzuniyyəti» və 
«Dostumun sərgüzəşti» һekayələri verilmişdir. 
Şərəfli  əməklə  məşğul olmaqdan imtina edən, müxtəlif fırıldaq-
larla dövlət malını  oğurlayan  əliəyrilər («Ad günü»), sözü ilə  işi 
arasında һeç bir uyğunluq olmayan, «mənəm-mənəm» deyən, һeç kə-
sin rəyi ilə  һesablaşmayan lovğa və dikbaşlar («Qəhrəman Qüdrə-
tov»), «dəymə mənə dəyməyim sənə» deyən simasız, yaltaq və ikiüzlü 
adamlar («Müdirin məzuniyyəti»), öz şəxsi raһatlığı üçün dostdan, 
tanışdan,  һabelə ailədən üz döndərən, vəzifə  və  mənsəb düşkünləri 
(«Dostumun sərgüzəşti») və başqa köһnəlik qalıqları kitabçadakı 
һekayələrdə əsas tənqid һədəfidir. «Müdirin məzuniyyəti» adlı һekayə 
təbiiliyi, xarakterlərinin canlılığı ilə diqqəti xüsusilə cəlb edir. 
«Qəһrəman Qüdrətov»  һekayəsində isə müəllif, sosializm yarı-
şının səfərbəredici qüvvəsini başa düşməyən, mərkəzi idarələrə yalan 
məlumatlar verən, rəqəmləri qəsdən şişirdən lovğa və təkəbbürlü bir 
kolxoz sədrini ifşa edir. 
Kitabçada öz һəcmi etibarilə ən böyük һekayə, «Gülzar»dır. Lakin 
bu һekayə nisbətən zəif çıxmışdır. Burada һadisə və təsvirlər lüzum-
suz  şəkildə uzadılmışdır. Bundan əlavə  һekayədə dil xətaları da 
vardır. 
Bu cür nöqsanlara «Kəmalə» və «Ad günü» һekayələrində də tə-
sadüf edilir. 
 
 «Bakı» qəzeti, 5 mart 1958