Yangi kompaniya ochish uchun biznes reja

2.2.Bozordagi raqobatdoshlarni o’rganish.
Yuqori narxlar belgilashda bozorda yaxshi va noyob tovari yoki xizmati bilan shuhrat qozongan firmalar o’z mavqeyidan foydalanadi. Mahsulotga narx qo’yishga raqobat tazyiqi muhim ta’sir ko’rsatadi. Korxonalar o’z raqiblari tovarlarining narxi va sifatini o’rganadi, o’z mahsulotlariga o’xshash mahsulotlarining qiyosiy tahlilini o’tkazadi, har bir tovar haqida xaridor fikrini tadqiq etadi.Olingan ma’lumotlar xususiy narx belgilashda o’z tovari uchun raqiblar taklifiga nisbatan andoza olinadigan tayanch nuqta bo’lib xizmat qiladi. Shunday qilib, raqobatli narx belgilash istaklar qondirilishining muqobil vositasi tarzida narxlarni tenglashtiradi.Narx belgilash usullari. Firma talab chizmasi (grafigi)ga asoslanib, xarajatlarning hisobiy miqdorini belgilab, raqiblar narxlarini o’rganib, o’z mahsulotiga narx belgilashga kirishadi. Bunda narx belgilashning turli usullaridan foydalanish mumkin.Narxni formulalarda belgilash. Ko’pgina korxonalar mahsulot sotish narxini aniqlashda sodda formulalardan foydalanadi. Bunday formulalar yalpi olganda ishlab chiqarish xarajatlarining jami bandlariga yoki bu bandlarning ayrim qismlariga alohida ma’no beradi. Ular oyat oddiy bo’lishi mumkin. Masalan, bir firma ishlab chiqarishni tashkil etish masalalarida o’z xodimlariga kundalik to’lanadigan ish haqini belgilab, uni uchga ko’paytirdi. Shunday qilib, uning 1/3 qismi maslahatchilar ish haqini qo’lashga, yana bir qismi — qo’shimcha xarajatlarga ketadi, uchinchi qismi foyda tarzida yonga qoladi. Ishlab chiqarish to’liq xarajatlarining barcha bandlari murakkab formulalarda yaxshiroq hisobga olinadi. Firmalar narx belgilashda formulalardan foydalanib, o’zlarining noyob yondashuvlarini ishlab chiqadi, ammo bu sohada ham o’ziga yarasha qiyinchiliklar bor. Formulalarga ko’ra narx belgilash, narx belgilashning boshqa jami usullari kabi, birinchi navbatda e’tiborni foydaga qaratadi, talabni hisobga olmaydi, ya’ni bozor shu mahsulotga belgilangan narxni to’laydimi?— buni u inobatga olmaydi, shuningdek narxni pasaytirishga qaratilgan raqiblik harakatlarini ham hisobga olmaydi.
"O’rtacha xarajatlar plyus foyda" prinsipi bo’yicha narx belgilash tovarning tannarxiga muayyan ustama qo’yishdan iborat bo’lib, narx belgilashning eng oddiy usuli hisoblanadi. Sotuvchilar xaridorlar oldida ular qo’ygan narx tannarx bilan sarflangan kapitaldan olinishi lozim bo’lgan adolatli foyda normasi yig’indisiga teng ekanligini e’lon qiladilar. Ustama narx miqdori tovar turiga qarab, juda keng chegaralarda tebranib turadi (bizning tovarlarimizga qo’yiladigan ustama bunga misoldir). Shuningdek tovarning ishlab chiqaruvchidan pirovard iste’molchiga yetib borishiga qarab oxirgi narx ulgurji va chakana savdo qo’yadigan ustama narxlar yakunini ifodalaydi. Ustama narxlar negizida narxlarni hisoblash usuli ishlab chiqaruvchilar o’rtasida eng keng tarqalgan, sababi bunda narx belgilash muammosi soddalashadi, agar tarmoq bozorida sotuvchilarning ko’pchiligi shu yondashuvdan foydalanadigan bo’lsa, narx raqobati minimumga keltiriladi. Ammo standart ustamalarni qo’llash joriy talabning o’ziga xos tomonlarini e’tiborga olmaydi va raqiblar tashlama bilan narx belgilagan hollarda xavfli bo’lib qoladi. Shu sababli eng maqbuli — talab darajasi va tabiati aniq bo’lgan hollarda, shuningdek muayyan miqdorda va kelishilgan narxlarda tovarlar ishlab chiqarish hamda yetkazib berish kontraktlari tuzilganda narxni "o’rtacha xarajatlar plyus foyda" prinsipi bo’yicha belgilash hisoblanadi, negaki ayrim mahsulotlar iste’moli yillar davomida turun bo’lib, narxlarning o’zgarishiga ta’sirchan bo’lmay qoladi."Ko’zlangan foyda normasi" olishni ta’minlaydigan narx belgilash. Bunday yondashuvni qo’llaydigan ishlab chiqaruvchilar oldindan sarf etilgan kapital uchun muayyan qaytim foiz olishga intiladilar. Bu usul o’rtacha solishtirma xarajatlarni hisoblashga asoslanadi, investitsiyalangan kapital uchun kutiladigan qaytim foizi doimiy xarajatlarga qo’shiladi va xarajatlarning bir qismi hisobiga o’tkaziladi, so’ngra o’rtacha xarajatlar miqdori to’iladi, endi orzudagi foydani ham o’z ichiga olgan narx belgilanadi. Agar kom’aniya rejalashtirilgan hajmda o’z tovarini sota olsa, u ko’zlangan foyda normasini oladi. Agar savdo hajmi kam bo’lsa, unda mahsulot bosilib qoladi, komp’aniya investitsiyalangan kapital uchun "salbiy foyda" bilan zarar ko’radi.Narxni chegaraviy xarajatlar bo’yicha belgilash. Bunday yondashuvni qo’llash bilan firma mahsulotning qo’shimcha hajmi birligini bu mahsulotni ishlab chiqarishning alohida qiymatiga sotadi, bu holda xarajatlarning faqat bir qismi qo’lanadi, foyda amalga oshmaydi. Narxni belgilashning bunday strategiyasi agar firma ishni to’xtatish xavfi ostida qolgan va foydalanadigan ishchi kuchini saqlab qolishni xohlagan sharoitlarda naf keltirishi mumkin. Bundan tashqari, “narxlar urushi”ga tortiladigan firmalar raqiblarini yo’ldan olib tashlashda ushbu usuldan foydalanadi. Nihoyat savdoda magazinlarga xaridorlarning kelishini ko’paytirish uchun sotuvchilar ayrim tovarlarni to’liq xarajatlaridan pastroq baholab, "jalb etuvchi" narxlar yaratadilar. Xaridorlar oqimi ko’payadi, ular arzon narxdagi tovarlar bilan birga narxi me’yorda bo’lgan tovarlarni ham xarid qiladilar.Narx belgilashning yuqorida ko’rib o’tilgan usullari xarajatlarini hisoblash, to’liq, to’g’ri, o’rtacha, standart va chegaraviy xarajatlar haqidagi axborotlardan foydalanishga asoslanadi. Ammo, shuni ta’kidlash lozimki, chet ellarda qabul qilingan narx o’sishining xarajatlar usullari bizning korxonalarimizda qo’llaniladigan usuldan katta farq qiladi, chunki mamlakatimizda narxlar jahon tovar bozorlariga xos bo’lgan narxlardan oyat farq qiladi.Shu sababli korxonalar mahsulot eksportida tashqi savdo narxlarini ma’muriy yo’l bilan, narx belgilashning odatdagi bozor prinsiplariga tayanib, joriy qiladi. Aksariyat shu turdagi (tarmoq) tovarlarining o’rtacha bozor narxlariga, bozorda eng katta hissaga ega, narx yetakchisi bo’lgan tovarlar narxlariga nisbat beriladi. Ehtiyojlarga qarab narx belgilashdan kamroq foydalaniladi, chunki bunda talab jadalligini doimiy kuzatish, qulay bozorlar yoki yangi bozor segmentlarini izlashga to’ri keldi.
Narxlarni turlariga qarab, quyidagicha tasniflash mumkin:
— ishlab chiqaruvchi belgilagan narx: preysko’rant, kontrakt, hisobiy narxlar;
— bozor narxi: jahon, monopol, kartel, taklif, talab narxlari;
— xaridor narxi: iste’mol, ulgurji, chakana, ma’lumotnoma narxlari;
— statistik narx: o’rta statistik, eksport, joriy import; o’zgarmas narxlar.
Jahon narxlari — bu jahon bozoriga chiqqan tovarlar internatsional (baynalminal) qiymatining puldagi ifodasidir. Milliy qiymat miqdori har bir mamlakatda muayyan tovarni ishlab chiqarishga sarflangan ijtimoiy zarur abstrakt mehnat sarflari bilan aniqlanadi. Xalqaro qiymat asosida esa jahon miqyosidagi o’rtacha mehnat jadalligi, ijtimoiy zarur ish vaqti turadi. Yirik eksport-importmuomalalari jahon bozori narxlarida tovar bozorlari uchun odatiy hol bo’lgan shartlar asosida, amalga oshiriladi. Ular jahon bozorlaridagi muntazam bitishuvlarda foydalaniladi, to’lovlar esa erkin muomaladagi valyuta hisobida olib boriladi.
Jahon bozoridagi narxlar haqida axborot manbalari:
— oddiy tijorat bitishuvlarida chet el firmalari o’rtasida erkin muomaladagi valyuta hisobida olib boriladigan hisob-kitob narxlari haqida ma’lumotlar;
— xalqaro tovar birjalari tomonidan e’lon qilinadigan xom ashyo tovarlari (don, kauchuk, mis va boshqalar)ga kotirovkalar;
— axborotnomalar, narxlar to’risida ma’lumotlar e’lon qiladigan tarmoq jurnallari, xalqaro uyushmalar, yetakchi agentliklar va boshqa ixtisoslashgan tashkilotlarning davriy nashrlari;
— mamlakatdagi importyorlar kontraktlari;
— tashqi savdo tashkilotlari qo’llaydigan narxlar to’g’risida axborotlar;
— bitim tuzishdan oldin tayyorlanadigan va ko’zda tutilgan shartnoma narxlari aksetadigan taklif (ofert) lar, faktura-varaqalar, niyatlarto’g’risidagixatlar;
— preyskoprantlar, kataloglar, BMT va hukumat tashkilotlarining chizmaviyhujjatlari, bojxona statistika ma’lumotlari va boshqa manbalar.
Narx belgilash siyosati — korxonalar o’zlarining umumiy maqsadlariga
muvofiq narxlar bo’yicha qaror qabul qilganidan keyin kundalik faoliyatida rioyaqiladigan umumiy qoidalardan iboratdir. Narx belgilashda firmalar yagona narxsiyosati bilan o’zgaruvchan narxlar siyosatining birini tanlashi mumkin. Bir narxsiyosatida marketolog mahsulotga yagona narx belgilaydi va uni hammaxaridorlarga har qanday sharoitlarda bir xil taklif etadi. O’zgaruvchan narxlarsiyosatini o’tkazish bir xil tovarning o’zini turli iste’molchilarga bozor vaziyatigaqarab, har xil narxlarda sotish imkonini beradi. Shunday qilib, yagona narx
siyosatida firmaning oliy rahbariyati narxlarni shakllantirishning metodologikprinsiplarini ishlab chiqadi, ularning tarkibi va darajasini tashqi shartnomalar bilan munosabatlar uchun ham, ichki mahsulot yetkazib berishga nisbatan ham belgilaydi. Firma rahbariyati o’zgaruvchan narxlar siyosatini qo’llab, narx belgilashning standart metodolgiyasini ishlab chiqadi hamda har bir buyumgaYuqoridagilardan ko’rinadiki mahsulot ishlab chiqarishni rejalashtirish belgilangan strategiya va qo’yilgan vazifalarga korxonada mavjud bo’lgan texnik, tashkiliy va boshqa imkoniyatlardan to’liq foydalanish asosida erishishga yo’naltirilgan iqtisodiy resurslar kompleksi va ichki omillarning o’zaro ta’sir tizimini ko’zda tutadi.
Buning uchun ishlab chiqarish va tadbirkorlik faoliyatining muhim yo’nalishlarini tanlash va asoslash, tovarlarni ishlab chiqarish va sotish hajmlarini o’rnatish, iqtisodiy resurslarga talabni hisoblash zarur. O’z navbatida bular ishlab chiqarish dasturi va ishlab chiqarish quvvati o’rtasida mutanosiblikni ta’minlash, ishlar va xizmatlarni bajarish hajmlari va muddatlarini aniqlashtirish, ishlab chiqarish faoliyatini Operativ yo’naltirish va boshlanich reja ko’rsatkichlarini korrektirovka qilishni ko’zda tutadi.
Mahsulot ishlab chiqarish va sotish rejasida yoritiladigan masalalardan yana biri ishlab chiqarish jarayoni bayoni hisoblanadi. Rejada ishlab chiqarish shakli (ommaviy, seriyali, yakka tartibli), uni tashkil etish uslublari, ishlab chiqarish texnologik zanjiri, ishlab chiqarish sikli tuzilmasi keltiriladi.Agar ishlab chiqarish jarayonida ma’lum bir ishlarni subpudratchilar ya’ni chetdan jalb qilinadigan ishlab chiqaruvchilar ishtirok etadigan bo’lsa buni biznes rejada alohida qayd etish lozim. Koperatsiya to’g’risidagi qarorning asoslanishi hamda subpudratchi tomonidan etkazib beriladigan qismlar va yarim ifabrikatlarni ishlab chiqarish xarajatlari, tashib keltirish, nazorat nuqtai nazaridan aniq hamkorlarni tanlashni asoslash bayon etiladi.Biznes rejada sub’udratchi firmalarni nomi, manzili, ular tomonidan bajariladigan ishlar turi va shartlari ko’rsatiladi.Bo’lim ishlab chiqarish xarajatlari va mahsulot tannarxini hisoblash bilan tugallanadi. Bo’limga ishlab chiqarilgan mahsulot kalkulyatsiyasi va ishlab chiqarish harajatlari smetasining barcha moddalari bo’yicha hisoblar ilova qilinadi.Ishlab chiqarish dasturi biznes rejaning eng asosiy bo’limlaridan biri hisoblanadi. Ishlab chiqarish dasturini bilmay turib korxonaning moddiy-texnik ta’minoti rejasini tuzib bo’lmaydi, jamoaning mehnat natijasi bo’lgan daromadlarini aniqlash mumkin emas. Masalan, zaruriy materiallar, yoqili, jihoz, ishchi kuchi miqdorini aniqlash uchun qaysi turdagi mahsulotni qanday hajmda va sifatda ishlab chiqarilishi borasida ma’lumotga ega bo’lish lozim.Ishlab chiqarish dasturi - turli ehtiyojlarni qondirishga yo’naltirilgan mahsulotlar nomenklaturasi, assortimenti, sifati va miqdorini ifodalovchi reja ko’rsatkichlari tizimidir. Korxonaning ishlab chiqarish dasturi talab va taklif kabi tushunchalar bilan bevosita boliqdir. Talab xaridorning ma’lum vaqt oraliida bozor taklif etgan baholarda sotib olishga tayyor tovar miqdorini ifodalaydi. Taklif esa ma’lum vaqt oraliida ishlab chiqarib bozor baholarida sotishni istaydigan mahsulotni belgilaydi. Talab va taklifning o’zaro ta’siri ularning koordinatsiyalashuvi raqobat va baho (narx) mexanizmi orqali amalga oshiriladi. Ushbu o’zaro ta’sir talab va taklif o’zaro tenglashadigan narxni shakllantirishga olib keladi. Shu sababdan ishlab chiqarish dasturini tuzish talab va taklif qonuniga, shuningdek, korxonaning xo’jalik faoliyati bo’yicha erishilgan natijalariga asoslanishi lozim. Ishlab chiqarish dasturini rejalashtirishda ishlab chiqarish samaradorligini oshirish imkoniyatlarini izlab to’ish; ishlab chiqarishni samarali tashkil etish orqali; turli sabablarga ko’ra yuzaga keladigan to’xtashlarni kamaytirish; asosiy vositalar aktiv qismidan vaqt va unumdorlik bo’yicha foydalanishni yaxshilash; moddiy va energetik resurslar sarfini qisqartirish; boshqarish va rejalashtirishni takomillashtirish hisobiga mehnat unumdorligini oshirish zarur.Turli tarmoq korxonalarida mahsulot ishlab chiqarish xarakteri va ishlab chiqarish jarayonini tashkil etish xususiyatlaridan kelib chiqib ishlab chiqarish dasturini tuzishga turlicha yondashiladi. Yakka tartibli va kichik seriyali ishlab chiqarishda ishlab chiqish dasturi mahsulotni iste’molchiga to’shirishning tasdiqlangan muddatlariga muvofiq tuzilgan grafik asosida ishlab chiqiladi. Buyumlarni jarayonga kiritish chiqarish kalendar grafigi texnologik jarayon yakunidan boshlash, ish turlari bo’yicha (yig’ish, sinash, mexanik ishlov berish) ishlab chiqarish sikli davomiyligi asosida tuziladi. Seriyali ishlab chiqarishda yil davomida ishlab chiqariladigan mahsulot hajmi ishlab chiqarish jarayonining barcha bosqichlarida tugallanmagan ishlab chiqarish hajmi va nomenklatura o’zgarishlarini e’tiborga olgan holda rejalashtiriladi. Ommaviy ishlab chiqarishda ishlab chiqarish dasturi korxona va barcha asosiy sexlar bo’yicha bir vaqtda tuziladi.
Ishlab chiqarish dasturida quyidagi ko’rsatkichlar rejalashtiriladi:
1. Mahsulot guruhlari bo’yicha qiymat ifodasidagi mahsulot ishlab chiqarish hajmi.
2. Mahsulot nomenklaturasi va assortimenti, ya’ni iste’molchilar bilan tuzilgan shartnomalarga asosan mahsulot sortlari, modellari bo’yicha turlari rejalashtiriladi.
3. Mahsulot ishlab chiqarish muddatlari.
4. Tashqi tashkilotlarga koperatsiya aloqalari asosida etkazib beriladigan yarim fabrikatlar (assortimenti va sifatini e’tiborga olgan holda) hajmi. Ushbu talablar asosiy sexlar bilan bir qatorda yordamchi va xizmat ko’rsatuvchi sex va xizmatlarga ham tegishli.
5. Mahsulot sifat ko’rsatkichlarini rejalashtirish.Ishlab chiqarish dasturi bir yilga kvartallar va oylar bo’yicha taqsimlangan holda tuziladi. Yillik ishlab chiqarish rejasini kvartallarga taqsimlashda quyidagi tomonlarga asoslanadi: Ish o’rinlarini ixtisoslashtirish va ishlab chiqarishni tashkil etish uslublarini takomillashtirish uchun qulay sharoitlarni yaratish maqsadida bir turdagi mahsulotlarni kvartallar bo’yicha konsentratsiyalash.
Xulosa

G'oyani malakali amalga oshirish sharti bilan va samarali ish reklama kompaniyasi, kafe ma'muriyati va badiiy direktor, siz ishning birinchi oyidan keyin foyda olishingiz mumkin. Kafe kuzda ochilishini inobatga olsak, yaqin 6-9 oy ichida tashrifchilar yuqori bo‘lishi kutilmoqda. Mijozlarni ushlab turish uchun yozgi davr, kelajakda yozgi o'yin maydonchasini ochish mumkin.

Shunday qilib, biznes-rejani o'zingiz tuzishingiz mumkin. Bu ishlab chiqarish masalalariga taalluqli bo'lganligi sababli soddalashtirilgan versiya. Bundan tashqari, bu faqat bir misol ekanligini unutmang, shuning uchun bu raqamlar juda taxminiydir. Agar siz uni asos qilib olishga qaror qilsangiz, to'liq tahlil qiling moliyaviy tomoni o'zingizga savol bering.Va shunga qaramay, agar biznesni rejalashtirish masalasida ishonch bo'lmasa, unda siz har doim o'z g'oyangizni yaxshi bajaradigan va uni amalga oshiradigan mutaxassislarning xizmatlaridan foydalanishingiz mumkin. sifatli biznes-reja.Lekin, eng muhimi, maqsadingiz yo'nalishida qat'iyat bilan harakat qiling va umidsizlikka tushmang, chunki xatolar har doim ham mumkin. Biznesda eng muhimi, siz xato qila olmaysiz, balki vaziyatni tezda boshqarish va muammolarni hal qilish uchun to'g'ri yo'nalishni tanlash qobiliyatidir.Shu tarzda siz o'zingizning biznesingizning burilish yo'lida yurishingizdan oldin nimani oldindan ko'rishingiz kerakligi haqida taxminiy, kengroq panoramaga egasiz, har doim u erda bo'lgan orzularingiz va g'oyalaringizga ishonishga jur'at eting, chunki ularni etishmasligi ma'lumotlar, kapital y motivatsiyaAgar siz ushbu 3-ni birlashtirsangiz, siz o'zingizning kompaniyangiz oldida hech narsaga erishishingiz va hech qachon haqiqat deb o'ylamagan darajalarga erishishingiz mumkin.