Yangi mavzu: Muntazam ko`pburchakning tomoni bilan tashqi va ichki chizilgan aylanalar radiuslari orasidagi bog`lanish

Yangi mavzuni mustahkamlash:

Guruhlarda 2-misolning a,b bandlari bajariladi. Bunda 1-guruh jadvaldagi 1-satrni, 2-guruh 2-satrni, 3-guruh 3-satrni, 4-guruh 4-satrni, 5-guruh 5-satrni to`ldiradi. Har bir to`g`ri to`ldirilgan bo`sh joy uchun 1 balldan beriladi.

2-misol. R radiusli aylanaga ichki chizilgan kvadrat, muntazam uchburchak va muntazam oltiburchak tasvirlangan. Jadvallardagi bo`sh joylarni to`ldiring.( a_n – ko`pburchak tomoni, P – ko`pburchak perimetri, S- uning yuzi, r –unga ichki chizilgan aylana radiusi).


















2.a

	R	r	a4	P	S
1			6
2		2
3	4
4				28
5					16

2.b

	R	r	a3	P	S
1	3
2					10
3		2
4			5
5				6

2.a masalaning yechimi:

	R	r	a4	P	S
1	3	3	6	24	36
2	2	2	4	16	16
3	4	2	4	16	32
4	3,5	3,5	7	28	49
5	2	2	4	16	16

2.b masalaning yechimi:

	R	r	a3	P	S
1	3	1,5			/4
2					10
3	4	2
4	/3	/6	5	15	/4
5			2	6

3- masala iqtidorli o`quvchilar uchun uy vazifasi sifatida beriladi.

Radiusi 8 sm bo`lgan aylanaga ichki chizilgan muntazam o`nikkiburchakning bir uchidan chiqqan diagonallarini toping.

Yechish: n=12,R=8. Muntazam o`nikkiburchakning har tomoniga tiralgan aylana yoyining gradus o`lchovi 30⁰. A₁OA₃ uchburchak teng tomonli, chunki A₁OA₃=60⁰, demak, A₁A₃-diagonal A₁A₃=A₁A₁₁=8. A₁OA₄=90⁰ u holda A₁OA₄ uchburchak tog`ri burchakli bundan A₁A₄=A₁A₁₀= . A₁OA₅ – markaziy burchak

A₁OA₅=120⁰, A₁OA₅ uchburchakdan kosinuslar teoremasiga ko`ra A₁A₅²=A₁O²+A₅O² – 2 ∙A₁O∙A₅O∙ cos120⁰; A₁A₉=A₁A₅= ,

A₁OA₆=150⁰. A₁A₈=A₁A₆= . A₁A₇ diametr, chunki yoy A₁A₇ ning gradus o`lchovi 180⁰ ga teng. Demak, A₁A₇=16.

4-masala mustaqil yechish uchun beriladi.

Aylanaga ichki chizilgan muntazam uchburchak perimetri 24 sm. Shu aylanaga ichki chizilgan kvadrat tomonini toping.

Yechilishi: a=R = ∙

5-masala. Silindr shaklidagi yog`ochdan asosining tomoni 20 sm bo`lgan: a) kvadrat; b) muntazam oltiburchak bo`lgan prizma shaklidagi ustun tayyorlash kerak. Yog`och ko`ndalang kesimining diametri qancha bo`lishi zarur?

Yechilishi: a) n=4, a=20 sm. 2R=d= =

b) n=6, a=20 sm
Uyga vazifa: 1,2 d misollar.
Dars yakuni:

Har bir jamoaning to`plagan ballari hisoblanib, g`olib jamoa e’lon qilinadi va rag`batlantiriladi. O`quvchilar ishtirokiga qarab baholanadi va baholari e’lon qilinadi. Mavzuning o`quvchilarga yetib bormagan joylari qayta tushuntiriladi.

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI
XORAZM VILOYATI GURLAN TUMANI

41- UMUMIY O`RTA TA’LIM MAKTABI

Matematika fani o`qituvchisi Kenjayev Bahodirning Geometriya fanidan “Muntazam ko`pburchakning tomoni bilan tashqi va ichki chizilgan aylanalar radiuslari orasidagi bog`lanish” (9-sinf) mavzusida yozgan bir soatlik




Gurlan - 2010
Foydalanilgan Adabiyotlar:
1. Geometriya ( umumiy ta’lim maktablarining 9-sinfi uchun darslik).B. Haydarov, E. Sariqov, A. Qo`choqov. Toshkent - 2006.

2. 9 – sinfda Geometriya. O`qituvchilar uchun qo`llanma. B. Haydarov, E. Sariqov, A. Qo`choqov. A. Hamrojonov. Toshkent-2006.

3. Matchon Tohirov “Matematika ta’limining samaradorligi oshirish” (O`qituvchilar va talabalar uchun ilmiy-metodik qollanma). Urganch-1995 y.