Yardılamaq, kömək ləmək

 
Burun 
(qısğa, qalxık)
: tanğkış\ damax: tanqlay 
 
Burun boşluğu
: murun yolu, gənzik
2
, gəniz
1
, utkuluk 
üstü
 
Burun gösərtmək
: zihur etmək, çıkmaq.
 
Burun 
: ön, uc, qabax\ ayağın burnu, burun buruna 
dəymək: qabağ qabağa dəymək, ayağın bur nuna 
(ucuna) basıb yerimək\ burnucu: ayağqabının 
burun ucuna goyulan qorucu tikə, dənizə irəliləyən 
qurulux  (ümüt burun, boz burun)\ başlanğıç, gün 
burnu belə: gün başından belə.
 
Burun 
: öncə, dəslap
9
, murda
5
, başda.
 
Buruna :
 burunğu, birinci, önki, öndəki.  
 
Burunğu :
 buruna, birinci, önki, öndəki. 
 
Burunki
7
: əsgi, əvvəlki, uzalqi, önki, qabaxki.
 
Burunlaq
: uzun burunlu, ulu burunlu.
 
Burunlamaq: 
dannamaq, pis qarşılamaq: pis yola 
salmaq.
 
Burunluk
: qapının burunluğu: qapının önünü ; 
qabağlığı\ uzun burun 
 
Buruşdurmaq
: qaş çatmaq ; qırışdırmaq ; büzmək. 
 
Buruşmaq
: yığışmək, çatılmaq, bağlanmaq, 
düyünləşmək, bürüş qaşlı: çatık qaşlı\  yara 
buruşması: yaranın bitməsi.
 
Buruşuk bur
u
ş
: çin - çin, yığrık - yığrık, halta - halta, 
əpləm - əpləm. 
 
Buruşuq
: kələk, quruşuq. 
 
Bus
9
 
: duman, pus, tütsü\ buslaşmaq: 
dumanlanmaq\ busluk: dumanlı, puslı
 
Buslaşmaq
: dumanlanmaq. 
 
Buslu 
: dumanlı, puslı.
 
But 
: < bit. tikə, düyün. 
 
But 
: < bütün, dolu\ but çıkmak: başarmak.
 
But 
: yaxcı bahalı armağan. muştuluğn ''borc'' 
olsun: ''borc'' kəlməsi əslində''but=ka'' olmalıdı: bu 
o deməkdi ki muştuluğun yaxcı bir şey olsun 
(qoyun kimi) ?.
 
But
15
 
: ayaq.
 
Buta  
: buduk, bala, dəvə balası.
 
Buta 
: qanat, qol, bölük, tikə, parça, qab,  baydaq, 

 
sözün özü 
 
 
39
fürsət 
 
Butqarmək:
 < bit. buddamak, qutarmək, bitirmək, 
betürmək.
 
Butlacı: gəbə dəvə. 
Buyakka
9
: < bu + yak: 
yön.
 buyana.
 
Buyaktin
: < bu + yan: 
yön.
 
buyandan.
 
Buyana 
: buyakka
9
 
Buyandan
: buyaktin
9
 
 
Buymaq
: çok üşümək
 
Buyra - buyra 
: burum – burum, tavlı - tavlı.
 
Buyruğun gö
r
mək
: qismətin çəkmək.
 
Buyruk :
 carlık
5
, əmir, yarlık.
 
Buyruk  
: arttırma
6
, yüklətmə
3.7.8
, ırıksız
4
, ettirgən
1
, 
icbari. gənəlqə, yol - yorık, kullanma, görsətmə. 
kullanma, əmir, carlık
5
, yarlık.
 
Buyruq 
: tələb. qulluq.
 
Buyrulmadi:
 nəsib olmadı.
 
Buyruş 
: Ismarlama. 
 
Buyuqmak
: buzuqmak: buz bağlamak\ buyuqmuş: 
buz bağlamış.
 
Buyurmak
: aymaq, ayıtmak, demək, bayan etmək, 
aydınlamak, ayırd etmək, açmak  bəlirmək, 
çıkarmak. 
Buyursun 
: allah qorusun, allah qoysa.
 
Buyurulu: 
< sultandan şərəf ləqəbi alması. 
Buyurun
: ötünüz, keçiniz, yürüyünüz, yürüyün, 
aytınız.
 
Buz donmaq 
9
: buz tutmaq.
 
Buz qatı 
: buz örtüsü.
 
Buz qaymaq
: bal buzdak, dondurma.
 
Buzlax 
: donqazıq
4
 
Buzlaq
5
 
: yüksək yazlık, dağ öləngı ; otlağı, yayla.
 
Buzuk 
bir çeşit tambur
 
Bücür
1
 
: külə,  kəltəbakay
6
, kəltə
8
,basar, bəsdə boy, 
güdə boy
2
, qoduk, kotiğan
4
, qoyuk, kodö
5
, koyduk
5
, 
töpös
3
, mıkır
4
, karsak
7
, qιsrak, pistək
9
, pindək
9.
. 
 
Büdənək - südənək
8
: çuxurli - tümsəkli
1
.
 
Büdrəmək
: tasımaq, endirikləmək, çovmaq, qaymaq, 
caymaq, taymaq , yıxılmaq.
 
Büdür - südür:
 təkiz yok
8
, yılmanak yok
8
.
 
Büdürək
: boş.
 
Bük
9
 
: sıx, sıkı, gur\ bük cəngəl\ bükkidə
9
: bərk, 
gur.
 
Bükdələmək:
 müzahimət, qınçılık, asğınçılık  etmək, 
pəsqəl törətmək.
 
Bükdənç
: müzahimət, mə’təlçilik, qınçılık, asğınçılık, 
pəsqəlçilik
 
Bükəbə
4
:. qabιq, mükəkbə
4,
 cilit.
 
Bükədləmək
8
:< bük. gizlicə saklıca getmək\ 
bükdələmə barmaq: sokulmaq, sürünə - sürünə 
yaklaşmaq.
 
Bükət
4
 
: tosma
9
, səd, sak, bəd, susaklağı, saktağıç
5
, 
götürmə
5
, toğan
6
.
9
.
 
Bükmək
: küykərtmək, əğmək\ sırtını küykər: sırtını 
əy.
 
Bükmələk
4
: saklamaq, gizləmək, bukmaq
8
, 
buqurmək, daşırıv, kasıv, kaçıv, bükpələk
4
.
 
Büktər 
: < bük. bit. bitir.
 
Büktürmək
14
: (< bur 
=
 bük). (ipi) dartmaq, çəkmək. 
Bükük  
: buxar, bürkük.
 
Bükük  
: bükür, kambur. 
 
Bükük 
: gizli, gizlin, saklı, sinsi, kasırılğan 
3
, tıkıvlı
4
, 
tüm, tünlü, qatılğan, assırınlayın, astan, astırın, 
astιrtιn, yaşırılğan
3
, yaşırınlı, yaşırın, yaşırun, 
yuşιrιn, bildirməy , oğrun, örtülü, duymadan, 
çolav
8
, boğun, sıx.\ daldax, darab (< dar). 
 
Bükülmək:
 əğilmək, kəmsəmək. 
 
Bükülmək:
 kükərmək, kamırlaşmaq, komburlaşmaq.
 
Bükülmək
: bəkinmək, gizləmək, koğolo
(< kov)
.
 
Bükülmək
: kəmsəlmək, əğilmək\ bük ! kəmsə ! əy !.
 
Büküntü :
 dolayı, sapak, viraj.
 
Bükür
3.4.5.6.8
: qozbel
2
, büyki
8
, örkəç
9
, kambul, bükük, 
kambur.
 
Büküt  
: < bağ. bağlam, yığın, boğı
8
.
 
Büküt  
: bulut, qussə. 
 
Büküt  
: çəmən, dəsdə.
 
Büküt 
: inqibaz
 
Bülmək 
: bilmək, bacarmaq
 
Bün 
: şorba
 
Bürç 
: bucak
 
Bürçə
15
 
: birə
 
Bürçük
6
 
: bucaq, qüşə, çat
7
, sat
3
, künc, burış
4
, burc
5
, 
bulunq, poçmək, cünğk 
 
Bürgə  
: kəpənək, burka, yilkəgə salınıb geyilər
 
Bürgək  
: çırmaşıq, piçək, dırmaşıq
 
Bürkəş
9
: örtmək, qaplama
 
Bürkük  
: buxar, bükük
 
Bürküt
9
 
: qartal
 
Bürtiv  
: pörtmək, börtmək, qabarmak
 
Bürügən
: qaptan.
 
Bürülmə
: büzülmə, çatma (göz).
 
Bürülmək: yörgənmək
14
: örtünmək. 
Bürümək: 
iylənmək, qoxumaq, bulamaq , buramaq, 
dürdələmək. 
 
Bürüncük
14
: örtük. pərdə,
 duvaq, girdək, gərdək, 
şərşəv, çərşəv. toxuq
14
.
 
Bürüşmək
: qarımaq, qatımaq, küykəmək, kirimək, 
yığışmaq\  küykirib oturmaq: bükülüb oturmaq.
 
Bürükmüş: sarsımış:
 
< sarkmaq, sallanmaq ) 
pürsümüş.
 
Büsbütün:
 başbütün, tümüylə, bütüniylə, tamamiylə, 
bütün - bütün, başgötər
8
, bütünüylə, hamısı, 
birdəmqə, birtəm.
 
Büt
5
 
: genəl, yumum.   
 
Bütən
3.7
: ərəkşə
4
, başqa, bölək
4
 
 
Bütkərmək
9
: bitirmək.
 
Bütün - bütün:
 başbütün, tümüylə, bütüniylə, 
tamamiylə, büsbütün, başgötər
8
, bütünüylə, 
hamısı.
 
Bütün  
: barça, varça, varısı, tümü, həpisi,  kamilən.
 
Bütün  
: but, dolu\ but çıkmak: başarmak, qutarmaq.
 
Bütün gün
: günüzün
8
, gün boyunca.
 
Bütün 
: azat \ bütün boyu: azat boyu.
 
Bütün 
: dolu, olqun, barça, tamam, həp.
 
Bütün 
: topdan götürü, qabal 
 
Bütüncə
: bitəmi, bütünlüyüynən.
 
Bütüncül
: inhisarçı.
 
Bütünüylə
: büsbütün, başbütün, tümüylə, bütüniylə, 

 
sözün özü 
 
 
40
tamamiylə, bütün - bütün, başgötər
8
,  hamısı.
 
Büyki
8
  
: qozbe
l2
, bükür
3.4.5.6.8
, örkəç
9
, kambul.
 
Büyü 
: cadu, sehir, ovsun\  
büyümək: avutmaq, 
ovsunlamaq\ büyümək: avutmaq , 
ovsunlamaq.
 
Büzmək
: (qaşları) çatmaq, buruşdurmaq, 
qırışdırmaq. 
 
Büzük  
: qıvrım, qıvrıntı, dönəməç, dolama, dolayı, 
dalqa, çevirmə, sapma, yuvarlaq, burum, qatlama, 
tavlancak, tavtar(saç).   
Büzüşmək
: 
çığrılmaq
14
:
.     
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  C, c 
 
 
 
 
C(y)arıq:
 yaktılık, yarık, yarığ, yarıt, yağıt, ışıq, ışıt.
 
C(y)arlıq
5
: yarlıq, buruk, əmir, yarlık
 
C(y)artmaq
: çartmaq, c(y)ırtmaq, həcəmət
 
Caba 
: bac, vergi
 
Caka
1
 
: çalım, göstəriş, şik, şiş, mod, bəzək\ cakacı: 
çalımlı\ cakacıl: pozlı\ cakacılık: çalımlık.
 
Calaq - yamaq:
 düzətmə, calqu
11
, camau - qoşak
11
 
Calaq  
: calqaq, aşı, peyvət\ ağaca dayaq vurmaq\ 

 
sözün özü 
 
 
41
qaynak, qayırma\ qurantı: qırıkları qurmaq, 
yapışdırmq, calamaq.
 
Calamaq
: qayırmaq, yapışdırmq, qanaklamaq, 
qaynatmaq.
 
Calib
 
: < çalan, çalap, tutun, tutarı, tutarlı.
 
Caltanbay
: sıkılmadan.
 
Cam 
: sağrağ.
 
Can acιsι
: can vermə ağrısı, ölüm qorxusu. 
Can 
etmək
: didinmək, gücənmək, tirişmək
6.9
.
 
Can vermək
: can dartmaq, can çəkmək, can 
çəkişmək.
 
Canarlı
15
: ürəkli.
 
Canlandırma
q: çalmaq, parıldamaq, açmaq, 
aydınlatmaq, doğmaq: günəş çaldı\ aydınlatmaq.
 
Cansız
: boşanğ, gəvşək, uyuşuk, soluk.
 
Car 
: xəbər\ carçı: xəbərçi 
-2)
 zaman\ bir ~: bir ~.
 
Carçı  
: avant - qard, çavuş, öncü, 
 
Carçı  
: çavuş, öncü, avant - qard, sırada birinci, 
xəbərçi.  
 
Carıya
5
 
: bildiriş, xəbər, duyuru. 
 
Casoo
 : yasoo.
 
Casun
10
 :  taxsaçı.
 
Casus  
: ayğaqçı
9
, xəbərçi, çəkəməs, çəkimçi
6,
 
arabozar, qağucu (qoducu, küyücü), ilgilənən, 
öğrənən, maraq. göstərən
 
Caşanq
5
: (C
 = 
Y)
 
yaştıl. 
 
Caşınbak
: (C
 = 
Y), yaşınbaq, saklanbac, gizlənbac.
 
Caşut
 : 
(C
 = 
Y)
 
casus < yaş. yaşut: gizli, bükük, 
bağlı, astırın.
 
Cavab
  : qoraq, qoranç, qaytavıl, qavşılıq, qaytaq, 
qayat, qaytar
 
Cavan  
: gənc, yilkinsək
3
,  uşak, tifil, arısda.                          
 
Cavsamak
: tullanmək. 
 
Cay
5
 : 
(C
 = 
Y)
 
yay, nizam, düzüş\ ~ qarmaq: düzən 
etmək\ ~ qamaq: iş birligi\ ~ qaş: düzəliş\ ~ tır: 
düzət.
 
Cay
5
 : 
böylə. iştə.
 
Caya
5
 : 
atın bok əti.
 
Cayan
5
 : (C
 = 
Y)
 
yaxılan. yaxılmış.
 
Caydak
 : yəhər
5
. 
Caydırmak
: (C
 = 
Y)sürüklətmək, zivildətmək, 
taydırmak  
 
Cayıl
4
  : 
(C
 = 
Y)sərilmək, yayılmaq.
 
Cayırmaq
5
: yaymaq, tökmək. axtarmaq\ elqə cay: 
carlamaq.
 
Cayıt
 : 
otlaq. 
 
Caykatmaq
5
: otlatmaq.
 
Caylı
7
 
: yaylı
3
, qolay, onğay
6
, kullanışlı.
 
Cayma cay
5
: rahatca, əcələ etmədən.
 
Caymak
: çovmaq, gaymaq, taymak, tasımak, 
büdrəmək, endirikləmək, yıxılmax.
 
Cehiz 
: bodut
9
, armağan  
 
Cehizi 
(gəlin)
: yokluk.
 
Ceyran 
: cərən, qaraca, cüyür, yüyür, yayran, qır 
kəzəsi, qır keçisi, qıralay, keyik, tağ öçki, elik.
 
Cə'bə  
: qabırqa, qabırcak
8
, qutu, cumba, komba, 
kümbə, bəsdə, qısqın
.
  
 
Cəbir 
: görgi.
 
Cəcək
 : 
süyşə.
 
Cəfəng 
: < dəpəng. dəpmək: bir sözü təkərləyib 
durmaq, dərəksiz ; boş ; puç ; havayı yolumsuz 
söz. yanqır. 
 
Cə'fəri
  : < çat. çətəri, yumğak
9
.
 
Cəhli   
: çağ, çağıl, cihli 
 
Cəhnnəm
: gara azab.
 
Cəld 
: çaltaş, yıldam.
 
Cələ
 : 
kəmət, qapan, daradan, tələ, duzaq,
 
Cələsə
 : oturşun. 
 
Cəlik - culuk
: < çəlik < çal. çalmaq: vurmaq, kəsmək\ 
dal kəsilmiş ağac: tingə çəlik çomaq oyunu\ 
çəlikləmək : tingə əkib ; ağac yetişdirmək
 
Cəm 
: quruluş, toplum, topluluk, toplanma, 
toplama, dərnək, birlik.
 
Cəmə 
: yuma(c 
= 
y).
 
Cəmisi 
: bir təkməqə.
 
Cəmiyyət
: dərnəşik, dərnək. 
 
Cəmləmək
: çırmalamaq, tuddurmaq, çəmrəmək
1
, 
bitiştirmək, yığmaq.
 
Cəndək
 : < çətnək < çətmək: düyünləmək, düyünlü. 
pişməmiş ət. çındır qeyiş.
 
Cəng 
: < çınqar:
 döyüşmə, vuruşma, gurultu  
Cənin cütü
: uşak yoldaşı.
 
Cərdək
 : çərçi.
 
Cərgə 
: çəkə
9
, sınır, hədd, qədər, dəğər. 
 
Cərən 
: ceyran, tuqar, maral.
 
Cəsarətli
: batan.
 
Cəsur
 : 
canlı
 
Cəsurca
: batırğay, igitgin, ürəkli, atılqan, ürəklə, 
batırıl, mərdana.
 
Cəviz
 : 
ğuzə < ğoz < > qoz. 
 
Cəviz
9
 
: yanğak
 
Cibermək
5
: ivətmək
9
, yibermək, yönətmək, 
göndərmək.  
 
Cibin
 : 
sinək.
 
Cicik 
: aşımak, acımak, qızık, qiptə
 
Cicikli  
: çəkçək
9
, hisli, kin dolu  
 
Cicişmək
: yığışmak.
 
Cıda
8
 : 
çok\ 
cıdan !: səbret < cıdamaq. 
 
Cıdamsız
: gəvşək, yavsal
8
, yaramaz, yusul, keyeng, 
uqıbsız, sust, tənbəl.
 
Ciddi
  : yetli, yetti.
 
Cığa
 
: ta xılan syrıq tükü.
 
Cığır  
: cızığ, çəkirə
9
, çək
8
, çəki, cızığ, xət .
 
Cığırçı  
: sınırçı, qaravıl, qoruqçu .  
 
Cih 
: çağ
8
.
9.10
, güc\ çağı qalmayıb: cihi qalmayıb\ 
çağdan düşmüş: cihdən düşmüş\
 
çağdan çıkmaq: 
cihdən çıkmaq\ çağlı: cihli, güclü.
 
Cihaz
 : 
yığac, topluk.
 
Cihli  
: çaq, çağlı, cəhli.  
 
Cilasın
 : qəhrəman.
 
Cilav
 
: < yalav.
 
Cılf
 : 
ğayar
8
, yuxa, yeltər, ğayza, samsıq, 
suvcuq, yüngül.
 
Cılğa
 : 
cığa, qığo, cırınqa.
 
Cili
7
 : 
gərəkçə, yilik
3
, nəgiz, dəlil
 
Cılıqqa
  : qursaqca, yengsiz geyim.
 
Cılılzıq 
: zayıf, cılız, izləngi
9
. 
 
Cılız
 : 
ətsiz, arq, zayıf, cılılzıq, izləngi
9
 

 
sözün özü 
 
 
42
Cilov
 
: cilav < ciləmək
12
: sürmək.
 
Cilov
 : 
üyən, dilbiqə
3
, dizqin.
 
Cımır
 : 
əli sık, qolı qatı, qattıq qol
9
, bitir
5
, 
saranğ
4.5.7
, qısqanc
8
, qısıq
8
, aç göz
7
, komsız
3.7
, 
komağay
3.7
.
 
Cınqıraq: (< çanğ: səs) 
Cin  
: kötü ruh, qara ruh\ cinli:  qara quş, albastı, 
alvastı
9
, qəşşili, tutqaylı, qaqğınlı. 
Cinli 
 
:  qara quş, albastı, alvastı
9
, qəşşili, tutqaylı, 
qaqğınlı. 
Cırık  
: kovşak, kovsak, kovsalak, gövşək, 
kovlangöz, aralık,  quşə, buçak, yıkıx.
 
Cırıq  
: çırtıq, kərtik, kəsik, yırtıq.
 
Cırınqa
4
 : çaxmaq.
 
Cırmaq  
: çırtmaq, çərtmək, kərtmək, vurmaq, 
çalmaq, bölmək, doğramaq. 
 
Cişim 
: şişim.
 
Cıvar  
: yaklaşık, çəmə, uyqun durum.
 
Cıvı
 : 
şalayın, aldavaç, yalıncanq.
 
Civil-civil: civildəmək: civil-civil ötmək 
Ciyər 
: bağır.
 
Cızıq    
: cığır, kəsit, cızığ, çəkirə
9
, çək
8
, çəki, cızığ, 
xət 
 
Cızqı - cızqı
: darama, yol yol. 
 
Cızmaq:
 
çızmaq,
 yazmaq, çəntmək, çırtmaq, 
çəntikləmək, kərtik açmaq, yırtmaq.
 
Corab  
: çulık
5
, şulık.
 
Corımaq: 
çözmək
, arıtmak, daldırmak, ( alındırmak). 
 
Coşan  
: çoğan,  çağan, qaynayan, köplənən, 
kəflənən.
 
Coşqa
 : doğuz balası.
 
Coşqun 
: göçgün.
 
Coşqun
: boynaq, asav, ası, oynaq, xuysuz(oynaq 
at).
 
Coşmaq
: qalxmaq, irgənmək, hərəkətə gəlmək, 
hirslənmək.
 
Covğa 
: gücli ; dəp dəbəli yığıncιq.
 
Cögi
 
: hind dərvişi.
 
Cölgə
  : < çölgə, dağlıq təpəlik yox ; təkiz yayranq 
uzab gedən, düz meydan, gen yer.