Yaşar seyiDLİ, naiLƏ ƏLİyeva, xumar əHMƏDBƏYLİ Ümumtəhsil məktəblərinin 9-cu sinfi üçün

Heyvanlarda  inkişaf  tipləri.  Heyvanlarda  postembrional  inkişafı  iki  tipə  ayı-
rırlar: düzünə və dolayı.  
 
 
 
 
 
Müvafiq xanalara  “ + ” və ya  “ – ”  işarəsi qoymaqla cədvəli dəftərinizdə tamamlayın. 
Hər bir orqanizmə xas olan inkişaf tipini qeyd edin.
 
 
Ziqot 
Sürfə 
Pup 
Yetkin fərd 
Düzqanadlılar 
 
 
 
 
Pulcuqqanadlılar 
 
 
 
 
Suda-quruda 
yaşayanlar 
 
 
 
 
Quşlar 
 
 
 
 
İnsan 
 
 
 
 
 
– Canlı orqanizmlərin inkişaf tipləri hansı səciyyəvi xüsusiyyətlərinə görə fərqlənir? 
 
 
Fəaliyyət
Təxminən 1980-ci illərdə nəsli kəsilmiş, Avstraliyada yaşayan 
Rheobatrachus silus
 qurbağası nəsil qayğısına xüsusi bir üsulla qalırdı.  
 
Mayalanmış yumurtaları 
mədəyə ötürürdü. Yumur-
taları əhatə edən 
prostoq-
landin 
maddəsi mədə şirə-
sinin ifrazına mane olurdu. 
Buna görə həmin dövrdə 
mədə əsas vəzifəsini 
yerinə yetirmirdi. Vaxtı ça-
tanda isə qurbağa çömçə-
quyruqları xaric edirdi. 

---

 
 
90 
 
Düzünə inkişaf tipində sürfə mərhələsi olmur və yetkin fərdə oxşayan orqanizm 
meydana gəlir. Bu inkişaf tipi bir çox canlılar, məsələn, sürünənlər, quşlar, məməli-
lər üçün səciyyəvidir. Sürünən və quşlarda yumurta-hüceyrə sarılıqla zəngin olur. 
Rüşeymin  inkışafı  yumurtanın  içərisində  gedir.  Onun  qida  maddələri  ilə  təmin 
olunması  yumurtada  olan  sarılığın  hesabına  baş  verir.  Plasentalı  ali  məməlilərdə 
yumurta-hüceyrədə, demək olar ki, qida maddələri olmur. Rüşeymin qida maddələri 
ilə təmin olunması ana orqanizmin hesabına həyata keçirilir.  Bu səbəbdən də belə 
inkişaf bətndaxili inkişaf adlanır.