Yazıçı Anar haqqında payız düşüncələri (Cəmil Həsənli) Moskvada Anarın 70 illiyində çıxışından

RƏSUL (R.Rza) 

 

Anarın şərhi: 1962-64-cü illərdə Moskvada Ali Ssenari kurslarında oxuduğum vaxt 

atam məni bir neçə Bakı qəzetinə abunə yazdırmışdı. Hər həftə «Ədəbiyyat və incəsənət» 

qəzeti gəlirdi və hər həftə bu qəzetin səhifələrində atamın «Rənglər» silisilə haqqında bir-

birindən  rəzil  və  cahil  yazılar  çıxırdı.  Atamın  mənə    yazdığı  məktub  da  bu  hadisələrlə 

bağlıdır. Anamın məktubu da həmin illərdə Moskvaya yazılıb. 

Anarım! Səni anadan olduğun gün münasibətilə təbrik edir, bağrıma basır, bərk-bərk 

öpürəm.  26  il  əvvəl  sən  yox  idin,  mən  tək  və  kimsəsiz  idim.  Sonra  sən  dünyaya  gəldin, 

təsəvvür  edə  bilmiəyəcəyin  qədər  sevinc  gətirdin,  ümid  və  məna  gətirdin,  sağ  ol  oğlum, 

dostum və yoldaşım… 

…Anarım, hərənin bu dünyada bir ehtirası var, mənimki yalnız əməkdir, çox kiçik 

yaşlarımdan  zəhmətə  öyrəşdiyim  üçün  işsiz  dayana  bilmirəm.  Ömürmün  bir  hissəsi  yazı 

masası arxasında qalın-qalın kitabların tərcüməsi,ya mütaliəsi ilə keçib, zalım ürək vəfasız 

çıxdıqdan sonra isə mən  mətbəxə,piltə başına keçmişəm. Mən havayı çörək yeməmişəm. 

Əgər  paltar  təknəsinin  arxasında,piltə  başında,  yaxud  yazı  stolumun  arxasında  ölsəm, 

özümü  ən  xoşbəxt  adam  hesab  edərdim.  Bu  günə  qədər  heç  kəsə  yük  olmamışam,  bu 

gündən  sonra  da  olmaq  istəmirəm.  Bu  sözlərin  səmimi  olduğuna  inan.  Bilmirəm  bunları 

sənə  nə  münasibətlə  yazıram,  ancaq  üzündəki  istehzalı  təbəssümü  görürəm.  Əgər  yersiz 

söhbətdirsə bağışla. Zemfiraya çoxlu salam…Öpürəm bərk-bərk. 

Anan NİGAR (N.Rəfibəyli) 

10 mart 1964 

 

 «Ardı  yaşanılır!».  Əlbəttə,  həyat  davam  edir.  Bu  kitabda  adı  yad  olunanların  bir 

çoxu  dünyasını  dəyişsə  də,  öz  qiymətli  irsləriylə  mənəviyyatımızda  indi  də  böyük  rol 

oynayır- - yaşayırlar: Üzeyir Hacıbəyov, Qara Qarayev, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəyli… Elm, 

sənət, mədəniyyət aləmində mühüm işlər görmüş şəxsiyyətlər… 

---

628 

 

Düzü  mən  əməkdar  elm  xadimi,  sənətşünaslıq  doktoru,  professor  Zemfira  xanım 

Səfərovanı  müsiqişünas  kimi  tanıyırdım.  Amma  onun  hələ  üstəlik  nəsrdə  qələm  sahibi 

olduğunu  bilmirdim.  «Sən  beləsənmişsən?  Afərin  sənə!»  deməkdən  özümü  saxlaya 

bilmədim.  Kitabda  Zemfira  xanımın  dolaşdığı  Aləm-  bir  ədəbiyyat,  incəsənət,  musiqi 

aləmidir.  Bu  təbiidir,  axı  ,  o  özü  alimlikdən  başqa  həm  də  musiqidən  yoğrulmuş  bir 

xanımdır. 

Zemfira xanım şəxsi həyatını, ailəsini elə bir məhəbbətlə, sədaqət və inamla təqdim 

edir ki, bunların bu gün çox tərbiyəvi əhəmiyyətini xüsusi qeyd etmək lazımdır. Axı o, üç 

Xalq  şairi  və  nasirinin  -  Rəsul  Rzanın,  Nigar  Rəfibəylinin,  Anarın  ailəsində  yaşayıb  və 

yaşayır. Ona Rəsul müəllim kimi qayınata, Nigar xanım kimi müdrik qayınana, Anar kimi 

ömür-gün  yoldaşı  nəsib  olub.  Yadımdadır,  bir  dəfə  görüşdə  bir  tamaşaçı  Anara 

məhəbbətdən  sual  verdi.  Anar  qısa  və  aydın  bir  cavab  verdi,  təxminən  belə  dedi:  Yeddi 

yaşımdan bir qızla bir partada oturmuşuq, indi də həmin qız evimizdədir. Bu, böyük Rəsul-

Nigar məhəbbət dastanının davamı kimi səslənən ünsiyyət, səmimi bağlılıq hər ikisinin  -

Anarla  Zemfiranın  məktublarında,  müsahibələrində  çağlayr.  Hər  qadın  öz  baş  yoldaşına 

məhəbbətini belə şükranla yad etməz. Kitab bir növ «Sizsiz»liyin davamıdır sanki.