Yazıçının modern romanı musiqi ilə müşayiət olunan bədii nəsr əsərinin elektron



Yüklə 7,28 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə29/89
tarix05.05.2017
ölçüsü7,28 Mb.
#16790
növüYazı
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   89

Баггал  Ябдцрризанын  йанына  тез-тез  щямвятянляри  олан  фарслар  топлашырды.  Онлар  щям  Иран 

щюкмдары, щям дя Истанбулда отурмуш хялифядян наразылыг ифадя едирдиляр. Нядянся бу наразылыьы 

башгаларындан чох эизлядирдиляр. Эюрцнцр тцрк дилини мцкяммял билдийи цчцн ону азярбайжанлы 

зянн  едир  вя  етибар  эюстярирдиляр.    Баггал  дцканына  эялян  шяхслярдян  бири  дя  чох  дялиганлы  бир 

тялябя  иди.    Адынын  Мущяммяд  ибн  Ябдцлвящщаб  Няжди  олдуьуну  юйрянди.  О,  сцннц  олса  да  

Истамбулда отурмуш хялифяйя гаршы мцхалиф  олмасы онлары бирляшдирирди. Лондона сящищ мялумат 

эюндярмяк    наминя  ону  мцкяммял  юйряняси  олду.  Мущяммяд  Ибни  Ябдцл-Вящщаб  милади 

1738-жи илдя, Няжд шящяри йахынлыьындакы Цйейня йашайыш мянтягясиндя анадан олмушду. Атасы 

Ябдцл-Вящщаб чох мюмин бир киши иди. Мящяммяд сцннц тяригятиня мяхсус щянбяли мязщябинин 

фигщ елмини Няжддя юйряниб, сонра тящсилини артырмаг цчцн Мядиняйя йолланмышды. Мядинядя о, 

фигщ вя щядис елминя йийялянмишди.  Нитг мядяниййяти вя сющбят гурмаг бажарыьы олдуьу цчцн 

ятрафындакылары  асанлыгла  юз  тясири  алтына  сала  билирди.  О  даща  чох  Ибн  Теймиййянин  тялиминдян 

данышыр, она ряьбяти щисс олунурду. Ибн Теймиййянин нязяриййясиня ясасян мясумлардан шяфащят 

истянилмяси  вя  ювлийаларын  гябринин  зийарят  едилмяси  ширк  (эцнащ),  бу  эцнаща  тапынанлар  ися 

мцшрик адландырылырды. Ибн Теймиййя 661-жи щижри илиндя, Шам  йахынлыьындакы Щярранда кяндиндя 

дцнйайа  эялмишди.  Мязщяб  етибары  иля  о сцннц  мязщябинин    Щянбяли  тяригятиня  мянсуб  иди.  42 

йашына кими бир еля мяшщур дейилди. Щярдян дедийи йанлыш изащатлар мюминляри гязябляндирир, ейни 

заманда  ону  мяшщурлашдырырды.  Лакин  бу  она  сярвят  вя  даща  бюйцк  уьурлар  бяхш  етмирди. 

Юзцндян  яввялкиляри  радикал  ифадялярля  тянгид  етмяк  она  диггяти  артырырдыса  да  бу  аз  иди. 

Нящайят бу кцфрляриня эюря ону мящкямяйя вердиляр. Бир айянин шярщиндя о, Аллащ цчцн эюйцн 

цзяриндя яршя сюйкянян тахт йери дцзялдилдийини билдирирди. Бу ися Аллащын инсана бянзядилмяси вя 


 

 

144 



кичилдилмяси демяк иди. Сонра онун йанлыш шярщляринин сайы артды. Буна эюря ону  тутуб Мисиря 

сцрэцн етдиляр. 7 ил сонра о, Мисиря гайыдыб юз шейтани нязяриййялярини йенидян йаймаьа башлады. 

9 ил сонра йенидян щябс олунду вя еля щябсдя икян юлдц. Она да мящз еля беля бириси лазым иди. 

Чох    мараглы  нязяриййя  иряли  сцрцрдц.  Мущяммяд  ибн  Ябдцлвящщаб  бу  нязяриййяни  мцдафия 

ется  дя, бир  гядяр чыльын вя  ясяби олмасы ону  там мцнасиб етмирди.  Амма цзяриндя  ишлямяйя 

дяйярди.  О,  яряб,  фарс,  гисмян  дя  тцрк  дилини  билирди.  Онун  сцннц  сайылмасы  йягин  ки,  шийя 

олмамасына эюря иди. Амма щеч сцннц дя дейилди.  Пейьямбярин вяфатындан ютян йцз ил сонра 

ортайа чыхмаьа башлайан Яbu Hяnifя, Яhmяd ibn Hяmbяl, Malik ibn Яnяs vя Mуhяmmяd ibni 

Иdris  Яш-Шafei  кими  мяшщур  сцннц  алимляр  юз  арашдырма  вя  тящлилляри  иля  эуйа  ки,  Гуранын  там 

шярщини  битирмишдиляр.  Хялифяляр  дя  щюкмян  бу  дюрд  алимдян  бириня  етигад  бясляйирдиляр. 

Мущяммяд  ибн  Ябдцлвящщаб  юзц  сцннц-  щянбяли  сайылса  да,  шийяляр  кими  тяфсирин  давам 

етмясинин  тяряфдары  иди.  Шийяляр  ижтищадын  -  шярщлярин  бу  дюрд  алимля  битиб-гуртармасыны    гябул 

етмир,  онун  бцтцн  заманлар  цчцн  бярщяг  вя  инкишафда  олдуьуну  билдирирдиляр.    Шийя  алимляри 

ижтищады давам етдирир,  йени йаранан бцтцн суаллара  жаваб тапыр вя  бунунла Исламы да  инкишаф 

етдирирдиляр. Мущяммяд Няжди хялифяляря, яслиндя дюрд сцннц тяригятиня вя щеч шийя инанжларына 

да там инам бяслямир, щяр шейин ялейщиня ян кяскин шякилдя мювге ифадя едирди. 

–  Пейьямбяр  юзцндян  сонра  Гураны  вя  сцнняни  вясиййят  гоймушдур,  сящабя,  хялифя  вя  йа 

алимляри дейил!  

Шейх Жавад адлы бир гумлу алим она: 

–  Сян  ки  пейьямбярин  ян  йахын  сящабяси  Щязрят  Ялинин  мцжтещид,  йяни  ижтищад  апармаьа 

щаггы чатан шяхс гябул едирсян, бяс ня цчцн онун тяряфдары олмурсан?– деди. 

–  Чцнки  Ялниn  sюzц  hюccяt  olsaydы,  Peyьяmbяr  “Мяn  sizin  aranыzda  Qur`anы,  sцnnяni  vя 

Яlini яmanяt qoyub gedirяm” deyяrdi. 

Онун бу фикриня Шейх Жавад: 

–  Бир  мяшщур  щядис  китабында  пейьямбяр  Гураны  вя  Ящли-бейти  –  аиля  цзвлярини  яманят 

гойдуьуну  буйурур.  –  дейя  жаваб  верди.–  Кимся  буну  там  инкар  едя  билмир.  Щязрят  Яли 

пейьямбярин  ямиси оьлу, кцрякяни, йяни пейьямбярлийя йетдикдян сонра дцнйайа эялмиш гызынын 

яри олдуьу цчцн онун ящли-бейти – аиля цзвц дейилми?  

Мущяммяд ибни Ябдцлвящщаб Няжди рам олмаг вя сусмаг истямяди. 

– Бяс еля ися бяс пейьямбярин сцнняси щарада галды? – дейя сорушду. 

– Гуран еля пейьямбярдян яманят галан ян бюйцк сцння дейилми? 

Бу  жаваб  мясяляйя  гяти  сон  гойду  вя  еля  Мистер  Щемферин  дцшцнжялярини  дя  гяти 

жавабландырмыш  олду.  Амма  Ибн  Ябдцлвящщаб  тяслим  олмаг  истямяди  вя  юз  инкарчылыьыны  

давам етдирди. 

 –Яhli-beytin sюzlяri Quranыn izahыdыrsa, hяdislяrin izahыna nя ehtiyac var? 

– Hяzrяti Peyьяmbяr vяfat etdiyi zaman onun цmmяti zamanыn ehtiyaclarыna cavab verяcяk 

bir  Quran  tяfsirinя  ehtiyac  duyажагды.  Buna  gюrя  dя,  цmmяtinя  lazыm  olan    яsl  tяfsirи  веря 

биляжяк гцввя олараг Яhli- beytя tabe olmaьы ямр етди. Она  ирси иля, жаны иля, рущу иля вя Аллащын 

истяйи иля ян йахын олан варлыглар тябии ки, онун аиляси – Ящли-бейти иди. Аллащ йалныз пейьямбяря 

лайиг  оланлары  онун  аиля  цзвц  олмаьа  гярар  веряр.    Бу    шяхсиййятляр  щям  дя  Аллащын  сечими 

олдуьу цчцн шярафятлянмишляр. Белясиндян даща артыьыны щарада тапмаг олар?! 

Бу мянтиг дя сусмаьа там ясас верирди. Амма Мущяммяд Няжди бу йашлы вя савадлы дин 

алиминин гаршысында йеня дя сусмады, бир гядяр сонра йеня дя инкарчы фикирлярини  иряли сцрдц. Бу 

фикирляр там мцкяммял олмаса да, ясас олан онун мювжудлуьу вя иряли сцрцля билинмяси иди. Бир 

щалдакы бу инкарчылыг варды, демяли, бу фикирляр щюкмян бир чохларынын да дцшцнжясиндя долаша 

вя  йа  орайа  долуб,  диэяр  фикирлярин  щягигят  олмасына  мане  ола  билярди.  Мящз  бу  кейфиййятиня 

эюря  Мущяммяд  Няжди  Мистер  Щемферин  даща  чох  хошуна  эялди.  Дейясян  бу  еля  онун 

ахтардыьы адам иди. Тарих, заман щямишя фярдляря  ещтийаж дуйуб. Ону иряли апаран да, йериндя 

сахлайан вя йа мящв едян дя  йалныз фярдляр  иди. Мущяммяд ибн Ябдцлвящщаб да еля бириси ола 

билмяздими? Онун бир  гядяр сарыйа, бир азжа да мавийя чалан эюзляриня нцфуз едяркян бядяни 

цшянди. Амма сонра бу щал она хош тясир баьышлады.  Исламын ясасларына иманы эцжлц  олмаса да 


 

 

145 



онун юзцня инамы вя ирадяси чох эцжлц иди. Кимиси  она мящвя доьру апарыр, башга бир фярд иряли 

чыхыб  ону  хилас  етмяйя,  дирчялтмяйя  чалышыр,    бу  минвалла  щяйат  давам  едир.  Щяйат  еля  бу 

дейилми? Инди о юзц иряли чыхыр вя Мущяммяд ибн Ябдцлвящщаб кими бирисини юзцндян дя ирялийя 

бурахыб Исламы парчаламаьа чалышыр, лакин заман эяляжяк ки, Исламын ичиндян дя бир кимся чыхыб 

ону хилас етмяйя чалышажаг. Бу минвалла Ислам да йашайажаг, амма инкишаф едиб бцтцн дцнйаны 

тутмайажаг.  Даьыданын  да  архасында  мяляк  дурур,  гуранын  да.  Щансы  даща  йахшыдыр,  Аллащ 

биляр.  Ня  о,  ня  дя  Ибн Ябдцлвящщаб  эцнащ  сащиби  олмайажагдылар.  Щям  дя  онлар  адаш  идиляр. 

Юзцня эютцрмцш олдуьу бу ялавя мцсялман ады иля онун сечдийи бу эянжин ейни ад дашымасында 

да  бир  ганунауйьунлуг  йох  идими?  Диэяр  чатышмазлыглары  вя  манеляри  дцзялтмяк  дя  оларды. 

Яввял-ахыр  бу  харабада  ону  ичиндян  девиря  биляжяк  бириси  олмалы  иди!  Олмайа  Иблисин  буралара 

щюкмц вя яли йетмирди. 

Мистер Щемфер дцшцнжясиндян бу фикри кечиртдикдян аз сонра санки ичиндя отурмуш бир айры 

варлыгдан  гяти  бир  жаваб  эялди:  Мущяммяд  ибн  Ябдцлвящщабы  сечмяк  олар,  чцнки  о    сечилмиш 

адамдыр!  Амма  ону  кимин  сечдийини  дцшцняркян  тцкляри  биз-биз  дурду.  Аллащ  пейьямбяри, 

пейьямбяр дя юз сечдийини сечмишди. Инди буну сечян Иблисдян гейри ким ола билярди?! Амма... 

Амма еля Иблис дя Аллащын йаратдыьы мяляк дейилдими? 

Бяс Иблисин эюзляри щансы рянэдя олурду?  

Мистер Щемфер Мущяммяд ибн Ябдцлвящщабы юйряндикжя бяйянди вя юз нязаряти алтына алды. 

Яввялжя  она  бир  гядяр  илтифат  вя  хидмят  эюстярмяйя  чалышды.    Сонра  щяр  дяфя  отуруб  онун 

фикирляриня  чох  диггятля  гулаг  асды  вя  щяр  дяфя  дя  щейранлыьыны  билдирди.  Бу  щейранлыг  ади 

йалтаглыг дейилди. Она мцхтялиф инжя суаллар верир, йанлыш фикир йцрцтдцкдя беля онун фикирлярини 

ясаслы шякилдя мцдафия етмяйя чалышыр вя ону дольун фикирлярля тярифляйирди. Бир дяфя щятта “ Сян юз 

билийинля Юмяр вя Ялидян даща бюйцксян!” деди, сонра да “Пейьямбяр саь олсайды, сяни юзцнцн 

жанишини елан едярди!” дейя ялавя етди. Даща бир дяфя ися мягам тапыб “Ясл Ислам бцтцн дцнйайа 

йалныз  сянин  ялинля  йайылажаг!”  щюкмцнц  верди.  Ибн  Ябдцлвящщабдан  щеч  бир  асылылыьынын 

олмамасы, яксиня она бир садиг дост кими кюмяк етмяк жящтляри дя жидди тясир эюстярир вя ону 

сямимилийя даща чох инандырырды. Ейни заманда юзцнцн эцжлц дини билийини дя нцмайиш етдирир вя 

бунунла онун дцшцнжясиня йанлыш идейаларын дцшмясиня даща эцжлц тякан верирди. Нящайят бир 

дяфя  бирликдя  Гуранын  индийядяк  йазылмыш  тяфсирляриня  мцхалиф  шярщини  йазмаьы  она  тялгин  етди. 

Юзцня чох инандыьы вя чох вахт еля бу фикирлярля йашадыьы цчцн адашы бу идейаны о андажа гябул 

еляди.  О  ися  бу  йолла  онун  дцшцнжялярини  даща  чох  аздыра  биляжяйини  дцшцнцрдц.  Иллярля  мящз 

буна щазырлашмамышдымы?  Щятта ейни заманда онларжа  беля бирисини чашдырмаьа инамы, гятий-

йяти, зещни эцжц вя мянтиги чатарды. Зянни ону алдатмады вя Ибн Ябдцлвящщаб бу тяляйя асан-

лыгла дцшдц. Тяфсир йазмаг ишиня щявясля гошулдулар. Мцхалиф тяфсир йазылышы заманы щеч бир щалда 

сон  сюзц  юзц  билдирмир,  йаранмасындан  ютрц  бцтцн  ишляри  эюрся  дя  гярарын  онун  тяряфиндян 

верилмясиня чалышырды. Щятта яввялжя бу гярара эуйа ки, бир гядяр тяряддцд едир вя дцшцнжясинин 

даща дяринликляриня сирайят етмяси цчцн мцхтялиф суаллар йаьдырырды. Бир мцддят сонра ися о артыг 

юзц  бу  зянжирин  диэяр  щялгялярини  тапыр  вя  даща  жидди  йанлышлыьа  уьрайырды.  Ибн  Ябдцлвящщаб 

даща диэяр достлары иля йахынлыг етмир, онлары бяйянмир, юзцня гаршы пахыллыгда гынайырды. Амма 

онлары тамамиля атмасы доьру дейилди, бу инсанлар ня вахтса она лазым олажагдылар.  Бу яряфядя 

даща  сцрятля  ирялийя  эетмяк  цчцн  МНН-ин  бцтцн  тялиматларыны  хатырламаьы  да  унутмурду. 

Бунлар стратеъи истигамятляр иди. Бир дяфя йадына назирин “Биз Испанийаны  мцсялманлардан онлары 

щарам вя  зинакарлыьа вадар  етмяк йолу иля тямизлядик” демяси дцшдц.  Мущяммяд Няздинин 

эерийя  щеч  бир  йолу  галмасын  вя  бу  сащядя  дя  жидди  якс  аргументляря  малик  олсун  дейя,  ону 

зинакарлыьа вя щарам гидалара сювг етмяйя чалышды. 

– Мяним фикримжя сиья Исламда ганунидир. 

– Мянжя щарамдыр, олмаз! – о яввялжя беля жаваб верди. 

–  Nisa  surяsinin  24-cц  ayяsindя  Allah-Taala  "Onlardan  faydalanacaьыnыz  halda,  

mehriyyяlяrini verin" буйурмушдур.Демяли, щаггыны веря биляжяксянся, щалалдыр.  

– Юмяр пейьямбярин заманында олан бу кими ики мясяляни гадаьан етди. 



 

 

146 



– Юмяр кимдир ки?! Сян ону юзцндян аьыллымы щесаб едирсян? Бялкя сян пейьямбярин фикрини 

бурахыб, Юмяря итаят етмяк истяйирсян? О юзц чох ишлярля мяшьул олмуш, щятта шяраб да ичмишдир. 

Яслиндя  щеч  шяраб  ичмяк  дя  щарам  дейил.  Яэяр  шяраб  щарам  олсайды,  пейьямбяр  Юмяри 

жязаландырарды. 

–  Юмяр  шярабын  щарам  олдуьуну  билдирян  айянин  эялишиня  кими  ичмиш,  сонра  ондан  ял 

чякмишдир. – Беля дейиб юз мцхалифчилийини сцрдцрмяк истяди. 

– Онда еля чыхыр ки, Юмяр щямин айянин эялишиня кими ясил мцсялман олмамышдыр? Йезид вя 

Аббаси  хялифяляринин  щамысы  шяраб  ичмиш,  гадынларла  яйлянмишдир.  Олмайа  онлар  да  билярякдян 

эцнащ  етмишляр?  Шяраб  сярхош  етмяйяжяйи  щалда  щарам  дейил.  Исламы  тамамиля  гадаьалар  дини 

кими баша  дцшмяк  олмаз!  О, инсанлара даща чох азадлыг вермишдир. Садяжя, буну ифрат щяддя 

чатдырмаг доьру сайылмыр.  Сонралар да Юмяр шяраб онун бейнини думанландырмасын дейя она 

бир гядяр су гатараг ичмишдир. Гадынлар да юз йериндя. Гадынлар Аллащын бир немяти дейилми?! 

Мущяммяд  ибн  Ябдцлвящщаб  бу  мянтигин  гаршысында  сусду,  башыны  ашаьы  дикиб  дцшцндц. 

Онун жаван вя субай олмасы да мцяййян рол ойнайыр вя о даща чох гадын истяйирди. 

– Эялсяня щярямиз бир сиья гадын тапаг вя щяйатдан щязз алаг. 

Мущяммяд  Няжди  Мущяммяд  Яфяндинин  (Мистер  Щемферин)  бу  фикриня  даща  жидди 

мцгавимят эюстярмяди. Ону бундан кимсянин дуйуг дцшмяйяжяйиня дя ямин етди. О бир чох 

мцсялман  шящярляриндя  яхлаг  позьунлуьу  йарадылмасы  цчцн  Инэилтярядян  христиан  гадынлар 

эюндярилдийини    вя  беля  гадынлардан  Бясрядя  дя  аз  олмадыьыны  йахшы  билирди.  Бу  гадынлара  бир 

азжа тцрк вя йа фарс дили юйрядилир, Авропа тажирляринин васитясиля  бураларда йерляшдирилир, консул-

луг вя йа тижарят мяркязляри тяряфиндян мцщафизя олунурду. Бураларда еля онун юзц кими чалышан 

чох  адамлар  йашайырды.  Онларын  иллярля  гадын  цзцня  щясрят  галмасы  мцмкцн  дейилди  вя  бу  юз 

жидди фясадларыны эюстяря билярди. Еля гадынлар иля Мистер Щемфер юз кейфинин чох истядийи вахтлар 

щявясля  истифадя  едирди.  Еляляриндян  бири  иля  эюрцшдц  вя  Няжди  иля  мцвяггяти  ниэаща  эирмяли 

олажаьыны  тапшырды.  Онун  адыны  Сяфиййя  гойду.  Сонракы  эцндя  Мущяммяд  ибн  Ябдцлвящщабы 

Сяфиййянин  евиня  эятирди  вя  онлар  бир  щяфтялик  мцвяггяти    ниэаща  эирдиляр.  Мцвяггяти  ниэащын 

цчцнжц эцнц Сяфиййя Мущяммяд Няждийя боллужа шяраб да ичирдя билди.  

Сонралар  о  мцяййян  гядяр  гызыл  мещриййя  вермякля  тез-тез  Сяфиййянин  йанына  эедирди.  Щяр 

эедиш Сяфиййянин бир бюйцк уьуру сайыла билярди. 

Нювбяти аддым олараг ону оруж тутмагдан, намаз гылмагдан йайындырмаг лазым иди. Оруж 

барядя эениш сющбят яснасында она: 

–"Oruc  tutmanыz  sizin  цчцн  daha  xeyirlidir"  yazыlmышdыr.  Эюрдцйцн  кими,  Гуранда  оруж 

важиб едилмямишдир. 

– Оруж тутмасаг бу артыг динимиздян чыхмаг олар!– О бир гядяр чякинди. 

– Дин гялбин тямизлийидир, эюзляр ися гялбин айнасы.– Мистер Щемфер йеня дя онун эюзляринин 

дяринликляриня  нцфуз  етмяйя  чалышды.  Онун  эюзляри  эащ  мави,  даща  чох  да  сарыйа  чалыр,  алову 

хатырладырды. – Гялбин тямиз олду, йетяр! “Юлцм эялиб чатана кими ряббиня ибадят едянлярдян ол!” 

дейилмишдир.  Ибадяти  Оруж  тутмадан  да,  намаз  гылмадан  да,  садяжя  Аллащы  зикрля  етмякля  дя 

щяйата кечиртмяк олар. Намаз, Оруж,.. Бунлар ряиййят цчцн вя башгаларыны Ислама эятирмякдян 

ютрц  нцмуняляр  эюстярмяк  цчцн  лазымдыр.  Камил  мюминлярин  даща  намаз  гылмасына,  Оруж 

тутмасына  ня  щажят?  Онларын  мювжудлуьу  да  ибадят  дейилми?    Еля  билирсян  онлар  евдя  оларкян 

буна ямял едирляр? Буну ким эюрцр ки? Биз артыг о щядди ашмышыг. Беля бир сюз вар: “Биз дейилик 

ряиййят, бизляря ня шярият!”  

–  Бяли,  эежя-эцндцз  намаз  гылмаг  явязиня  Аллащы  зикр  етмякля  кифайятлянянян  шяхсиййятляр 

олмушдур.  “Бир  эцн  елмля  мяшьулиййят  йцз  ил  ибадятдян  даща  ящямиййятлидир”  щядиси  дя  вар. 

Демяли, алимляр ибадят етмяся дя олар. Биз дя Ислам алимляри дейиликми? Аллащ щяр кясин гялбини 

эюрцр вя гиймятляндирир. Ясас олан гялбимиздир! Биз дя Исламын сафлыьы цчцн чалышырыг! 

Онун нящайят беля мцкяммял гярар вермяси Мистер Щемфери мямнун етди. Бу яслиндя онун 

Исламдан  чыхыб  мцнафиг  щяддиня  чатмасынын    эюстярижиси  иди.  О  артыг  чох  дяйярли  бир  мцнафиг 

олмушду.  Сонракы  эцнлярдя  дя  Мистер  Щемфер  эежяляр  гясдян  ону  чох  сющбятя  тутур,  йорур, 

сцбщ чаьы намаза дура билмясини янэялляйирди. Даща сонралар ися о эцнцн диэяр чаьларында да 


 

 

147 



эащ  намазы  вахтында  гылыр,  эащ  гылмыр,  чох  вахт  ися  намазларынын  гязасыны  щяйата  кечирдирди. 

Мистер  Щемфер  ону  нязярятдян  бурахмырды;    ишляринин  мцшкцля  дцшмясиня,  гязяблянмясиня, 

уьурсузлуьа  уьрамасына мане олур, бундан ютрц ялиндян эяляни щеч ясирэямирди. Щятта таныдыьы 

вя  бураларда    фяалиййят  эюстярян  диэяр  щямйерлилярини  дя  бязян  эизли  йолла  бу  ишя  гошурду. 

Щамыйа чюряйи, шякяри, сцдц бир гиймятя сатан   щямин шяхсляр она гясдян чох ужуз сатыр, диэяр 

бири онунла цзбяцз эяляркян щейранлыг нцмайиш етдирир вя ещтирамла баш яйир вя йа эуйа ки, бир 

кор  дярвиш  няся  щисс  едибмиш  кими  онун  гаршысында  дурур,  ялини  онун  эюзцня  сцртмясини  хащиш 

едир вя бирдян эюзляриня нур эялирди. Бцтцн бунлар Мущяммяд Няждинин юзцня дахили инамыны 

артырмаг цчцн едилирди. О ися эцнц-эцндян пцхтяляшир, камилляширди. Даща чыльынлыьындан вя гяфил 

ясябиликдян  ясяр-яламят  галмамышды.  Ону  горумаг  цчцн  лазым  эялярдися  ган  ахытмагдан 

чякинмяйяжякди.  Бураларда  эизли  гятл  щадисяляри      чох  тясадцфи  щалларда  баш  вердийи  цчцн 

жинайятлярин  ачылмасы  иля  мяшьул  олан  хидмят  органлары  йох  иди.  Мцсялманлар  йалныз  намус 

мясяляляриндя ган ахыда билирдиляр ки, бу да чох тясадцфи щалларда баш верирди. Ислам дини гадыны 

шярафятляндирдийи гядяр дя горуйурду. Бясря  цчцн мювжуд олан йеэаня жинайят щалы оьурлуг иди 

ки, бу да сон  дяряжя   гяддарлыгла  – ялин кясилмяси иля нятижялянирди.  Кимсянин Мущяммяддян 

няся оьурлуг едяжяйи чятин мясяля иди; о кифайят гядяр щяссас, чевик вя диггятли давраныр вя эуйа 

ки, онун юзцнц бир дост кими горуйурду. Нящайят бир эцн Няжди: 

–Йа Шейх, сянинля достлуг етмяйя башлайаны ишлярим щеч чятинлийя дцшмя-мишдир.– дейя ачыг  

етираф етди.– Щяр шей чох уьурлу алыныр. Санки бир гцввя мяни горуйур, мяня гуллуг эюстярир. 

– Бу сянин– бизим щаглы олдуьумузун нишанясидир,– дейя Мистер Щемфер ( Шейх Мущяммяд 

Яфянди)  жаваб  верди.–  Инсаны  йалныз  мялякляр  горуйар.  Сян  дя  щаглы  олдуьун  цчцн  мяляйин 

щимайясиндясян. 

– Щансы мяляйин? – о марагла сорушду. 

–  Ня  фярги  вар?  Ясас  одур  ки,  сяни  мяляк  горуйур  вя  демяли,  сян  уьура,  гялябяйя, 

мяшщурлуьа мящкумсан!  О мяляк йягин ки, буну сянин тямиз гялбиня, дярин дцшцнжяня вя ясил 

мцсялман олмаьына эюря йериня йетирир! 

Мистер Щемфер бу фикирляри еля шювгля сюйляйирди ки, юзц дя  тяясирлянир, гейри-ихтийари олараг   

гцрурланырды.  

Онун Лондона эюндярдийи нювбяти мялуматлар даща йцксяк гиймятляндирилди. Мущяммяд 

Няждини  онлар  да  бяйянмишдиляр.  Онунла  даща  сых  достлуг  вя  она  кюмяк  етмяк  тапшырылырды. 

Буна эюря дя онунла гардашлашмаьы гярара алды. Мущяммяд Няжди щяр бир мцсялманын  онсуз 

да  бир-бириня  гардаш,  сящабялярин  ися  даща  йахын  гардаш  олдуьуну  ясас  эятириб  онунла 

гардашлашдыьына анд ичди. Бу ися онларын бирликдя даща чох олмасына вя бир-бирляри иля даща сых 

достлуг етмясиня йол ачырды. Ону щятта юз сямимиййяти иля дя шцбщяляндиря билмязди. Артыг онун 

дцшцнжялярини топламаг вя  йени, там фяргли бир мязщябин йарадылмасына башламаг лазым иди. Бир 

дяфя  о  гясдян,  йухудан  щювланак  вя  эуйа  ки,  тяр  ичиндя  айылды.  Бу  щиссяни  юзцнцн  ян  мащир 

актйорлуьу  сайясиндя  ифа  едирди.  Щятта  эуйа  ки,  бядяни  “учунду”,  цзцнцн  рянэи  аьарды,  дили 

топуг вурду. Мущяммяд Няжди онун бу вязиййятиндян чох щяйяжанланды, тез галхыб су эятирди. 

О бир мцддят  дясмалы иля онун алнынын тярини силди вя ня баш вердийини сорушду. Шейх Мущям-

мяд   нящайят  эуйа ки, юзцня эялди вя индижя чох бюйцк бир йуху эюрдцйцнц билдирди. Бу йуху-

да о, Ислам пейьямбярини  бир ужа кцрсцдя отурмуш вязиййятдя тясвир еляди. Бу тясвир пейьямбя-

рин ян мяшщур вя ян ясас тясвири иля ейни иди. Пейьямбярин ятрафында Ислам алимляри отурмушду. 

Бирдян ичярийя Мущяммяд ибн Ябдцлвящщаб дахил олду. Онун цзцндян нур йаьырды. Пейьям-

бяр  айаьа  галхыб,  ону  гаршылады.  Эюрцшцб,  "Sяn  mяnim  elmimin  varisisяn,  дin  vя  dцnya  iшlя-

rimdя vяkilimsяn" деди вя онун алнындан юпдц. Мущяммяд Няжди эуйа ки, юз елмини инсанлара 

ачмагдан горхдуьуну билдирди. Ислам пейьямбяри  “Сян дащисян, щеч нядян горхма!” дедикдя 

Мущяммяд  Яфянди  даща  севинждян  гярар  тута  билмядийини  вя  риггятя  эялмяси  сябябиндян 

“йухудан”  айылдыьыны  деди  вя  эуйа  ки,  гяшш  едиб  юзцндян  эетди.  Бу  “йуху”    Мущяммяд 

Няждини  еля  инандырды  вя  еля  тясирляндирди  ки,  сонралар  хатырладыгда  эюзляри  йашарды.  Онун 

севинжинин  щядди-щцдуду  йох  иди.  Щямин  андан  етибарян  о  юзцнцн  йени  мязщяб  йаратмаьа 

боржлу  олмасы  барядя  дцшцнмяйя  башламышды.  Бу  вязиййят  Мистер  Щемферин  бцтцн  фяалиййяти 


 

 

148 



дюврцндя  ян  парлаг  щийляси  вя  ян  али  актйорлуьу  сайыла  билярди.  Лакин  беля  бир  заманда  онун 

Няжяф вя Кярбяла шящярляриня сяфяр етмяси барядя Лондондан хцсуси ямр эялди. О бу ямря табе 

олуб, Няждини мцвяггяти тярк етди. Шийялярин бу мцгяддяс ики  шящяриндян бириндя  имам  Яли ибн 

Ябуталиб  дяфн  олунмушду.  Онун  хилафяти  дюврцндя  пайтахт  Куфя  иди.  Яли  гятля  йетирилдикдя 

ювладлары ону Куфядян кянар бир йердя дяфн етдиляр. Щямин йер Няжяф-Яшряф кими мяшщурлашды. 

Вахты  иля  куфялиляр  Ялинин  оьлу  Щцсейни    юзляриня  хялифя  сечдиклярини  бяйан  едиб  Мядинядян 

чаьыртдырмышдылар. Амма  сонра Дямяшгдя отурмуш Мцавиййя оьлу Йезидин тяряфиня кечмиш вя 

Щцсейня гаршы дюйцшмцшдцляр. Имам Щцсейн юз щаггыны вя гаршы тяряфин Ислама зидд мювгедя 

дурдуьуну исбата йетирмяк цчцн  бу залым чохлугла дюйцшмцш вя йахынлары иля бирликдя Кярбяла 

дцзцндя шящид олмушду. Инди  бу ики йердя шийялярин ян бюйцк елм щювзяляри йерляширди. Хилафятин 

Истамбулда  отуран  щазыркы  башчысы  сцннц  олдуьу  цчцн  шийяляр  она  нифрят  едирдиляр.  Ейни 

заманда  залыма  гаршы  мцбаризянин  саваб  олмасыны  ясас  эютцряряк  силащланмышдылар.  Онлары 

хялифяйя гаршы айаьа галдырмаг лазым иди. Лакин Мистер Щемфер бурадакы шийялярля чох йахынлыг 

ется  дя,    буна  тящрик  етмяси  бящрясиз  галды.  О  сонра  Баьдада  йолланды,  бурада  да  жидди 

мцшащидяляр апарды.  Мцсялманлары хилафятя гаршы йалныз идейа мцбаризяси даща гятиййятля айаьа 

галдыра билярди. Тякжя кющня тяригят айры-сечкиликляри цстцндя ядавят сябяби иля гийам там тясирли  

олмаз вя бялкя дя даща бюйцк нятижялярин гаршысыны аларды. Мягсяд дя буну дягигляшдирмяк иди. 

Онун йцзлярля сящифяйя сыьан мцшащидяляри Шярги танымаг вя рам етмяк цчцн чох бюйцк дяйяр 

кясб  едирди.  Кифайят  гядяр  мцщцм  ишляр  эюрцлмцш,  тящлилляр  апарылмышды.    Цч  ил  Шяргдя  олмасы 

аиляси сарыдан мцяййян наращатчылыг йаратмышды. Дцнйайа Распутин адлы оьлу эялмиш, о ися онун 

щеч цзцнц дя эюрмямишди. Юзц бураларда мцнтязям олараг гадынларла ялагядя олурду. Йягин 


Yüklə 7,28 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   89




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin