Yengil atletika va uni
Yüklə 6,17 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Masofa bo‘ylab yugurish
. Masofaning to‘g‘ri bo‘laklarida yugurish texnikasi burilishlardagi yugurish texnikasidan biroz farq qiladi. Masofada yaxshi yugurish texnikasi quyidagi qirralari bilan namoyon bo‘lishi mumkin: - gavdaning oldinga bir oz egilganligi (4-5 o ); - yelka kamari bo‘shashtirilgan; - kuraklar bir oz bir-biriga yaqinlashtirilgan; - bel bir oz tabiiy ochilgan; - bosh tekis ushlanadi, yuz va bo‘yin mushaklari zo‘riqtirilmagan. Bunday holat optimal variantda yugurishga yordam beradi, mushaklarning ortiqcha zo‘riqishini bartaraf etadi. Yugurishda qo‘llar 90 o burchak ostida tirsak bo‘g‘imidan bukilgan, panjalar bir oz qisilgan. Qo‘l harakatlari tebrangich harakatini eslatadi, lekin bunda elkani ko‘tarmaslik zarur. Qo‘llarning harakat yo‘nalishlari: 1) oldinga-ichkariga, oldinga harakatlanayotgan qo‘lning panjasi taxminan tana o‘rtasiga etadi (ko‘krakkacha); 2) orqaga-tashqariga, qo‘lar yon tomonga uzoqqa chiqarib yuborilmaydi. Umuman olganda, qo‘llarning barcha harakatlari yugurish yo‘nalishi tomon yaqinlashishi kerak, chunki qo‘llarning yon tomonga ortiqcha harakatlari gavdaning yon tomonlarga silkinib ketishiga olib keladi, bu yugurish tezligiga salbiy ta’sir qiladi va ortiqcha energiya sarflanishiga sabab bo‘ladi. Yelka suyagining harakatlanish burchagi yugurish tezligiga bog‘liq bo‘ladi, ya’ni tezlik qancha yuqori bo‘lsa, harakatlar shuncha chaqqonroq va kengroq bo‘ladi. Shuni yodda tutish kerakki, qo‘llarni ham oldindan, ham orqadan yuqoriga baland ko‘tarib harakatlantirish xato hisoblanadi. Yelka suyagi tebranishlari amplitudasini tirsak bo‘g‘ini harakatiga qarab aniqlab olish mumkin: u ko‘proq yuqoriga harakat qila boshlashi bilanoq – mana shu amplituda chegarasi bo‘ladi. Yugurishda oyoqlarning harakatlanish texnikasini oyoq kaftining tayanchga qo‘yilishidan ko‘rib chiqish lozim. O‘rta va uzoq masofalarga yugurishda oyoq kafti oyoq uchidan kaftning tashqari 118 chekkasiga qo‘yiladi,va vertikal holat lahzasigacha butun oyoq kaftiga tushiladi. Oyoq kaftlari bir-biriga parallel tarzda bir kaft kengligida qo‘yiladi, oyoqning bosh barmog‘i oldinga qaratilgan, oyoq kaftlarini tashqariga burish mumkin emas.Yuguruvchi oyoq kaftini zarb bilan emas, balki mushuk singari, yumshoq qo‘yishi kerak. Oyoq kaftini yerga qo‘yish paytida tizza bo‘g‘imi bir oz bukilgan bo‘ladi. Oyoqni erga qo‘yish uzunligi yugurish tezligiga bog‘liq: yugurish tezligi qancha yuqori bo‘lsa, oyoq UOM proeksiyasidan shuncha uzoqroqqa qo‘yiladi. Vertikal lahzasigacha, amortizatsiya fazasida oyoq tizza va tos-son bo‘g‘imlaridan ko‘proq bukiladi. UOMning bir oz kamayishi kuzatiladi. Bu harakatni prujina bilan solishtirish mumkin, ya’ni prujina yengilgina siqiladi va keyin teskari samara – egiluvchan deformasiya samarasi olinadi. Yuguruvchining hissiyotlari – u o‘zini siqilishga qarshilik ko‘rsatayotgan va, qarshilik qila turib, tanani tayanchdan itarayotgan prujina deb tasavvur qilishi kerak. Vertikal o‘tib bo‘lingandan so‘ng oyoqning avval tos-son, keyin tizza bo‘g‘imlaridan faol tekislanishi sodir bo‘ladi va shundan keyingina oyoq kafti boldirkaft bo‘g‘imidan bukiladi. Depsinish lahzasi yugurish texnikasida eng asosiy element sanaladi, chunki yugurish tezligi kuchlanishlar shiddatiga va depsinish burcha gi- ga bog‘liq, depsinish burchagi qancha o‘tkirroq bo‘lsa, depsinish shid- dati harakat yo‘nalishiga shuncha yaqin keladi va tezlik shuncha yuqo- ri bo‘ladi. O‘rta masofalarga yugurishda depsinish burchagi taxminan 50-55 o ga teng, ancha uzoqroq masofalarda u birmuncha ortadi. Depsinish oldinga yo‘naltirilgan bo‘lishi va gavda egilishiga mos kelishi kerak. Yugurishda gavdaning egilishi 2-3 o atrofida o‘zgarib turadi, depsinish lahzasidaoshadi va uchish fazasida kamayadi. Boshning holati ham gavda holatiga ta’sir qiladi: bosh ortiqcha oldinga egiltirib yuborilsa, bu gavdaning haddan ortiq egilib ketishiga, ko‘krak va qorin pressi mushaklarining qisilishiga olib kelaid; boshni orqaga egib yuborish esa elkaning orqaga og‘ib ketishiga, depsinish samaradorligining pasayishiga va orqa mushagining qisilishiga sabab bo‘ladi. Bo‘sh oyoqning oldinga-yuqoriga yo‘naltirilgan silkinishi faol depsinishga yordam beradi, u depsinishning oxirgi lahzasida tugaydi. Oyoq yerdan uzilgandan so‘ng tizza bo‘g‘imidan bukiladi, son vertikalga nisbatan 119 oldinga harakatlanadi, boldir tayanchga deyarli parallel tarzda turadi. Orqa qadam fazasida qadam tashlaydigan oyoqning tizza bo‘g‘imidagi bukilish burchagi individual xususiyatlarga va yugurish tezligiga bog‘liq: yugurish tezligi qancha yuqori bo‘lsa, oyoq tizza bo‘g‘imidan shuncha ko‘proq bukiladi. Bu fazada depsinishda qatnashayotgan mushaklar bo‘shashtirilgan bo‘ladi. Vertikal lahzasidan keyin qadam tashlaydigan oyoq soni oldingayuqoriga harakatlanadi. Depsinadigan oyoq to‘liq tekislangan paytda qadam tashlaydigan oyoq boldiri uning soniga parallel tarzda bo‘ladi. Sonlar faol birlashtirilgan lahzadan so‘ng (uchish fazasi) oldinda turgan oyoq pastga tusha boshlaydi, uning boldiri oldinga chiqariladi va oyoqni erga qo‘yish oyoq kaftining oldingi qismidan boshlab amalga oshiriladi. Orqada turgan oyoq UOMning oyoq qo‘yiladigan joyga tez yaqinlashishga yordam bergan holda, shu orqali tormozlanish kuchini kamaytirgan holda faol oldinga chiqariladi. SHuni yodda saqlash lozimki, oyoqni o‘tkazish vaqtida uni tizza bo‘g‘imidan bukish tebrangich uzunligini kamaytirishga (oyoq – bu murakkab tarkibli tebrangich) va oyoqni o‘tkazish davrini qisqartirishga yordam beradi (11-rasm). Yüklə 6,17 Mb. Dostları ilə paylaş:
|