Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu
Yüklə 7,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 60
əziyyət çəkir, çünki zati-ailələrinin içində qurbağalar əmələ gəlib. Onlar, ona, uşaqları azad etmək barədə vurulan etiraz teleqramlarının, xahişlərin bircəciyini belə göstərmirdilər, halbuki belə teleqram və xahişlər dünyanın hər yerindən axıb gəlirdi. Hətta Roma papasından gələn teleqramı da ondan gizlətmişdilər, bu teleqramda Roma papası günahsız körpələrin acı taleyi ilə bağlı öz apostol kədərini bildirirdi. Həbsxanalar, qiyama qalxmış valideynlərlə ağzınacan dolu idi, növbəti lotereya oyununu keçirmək üçün bircə uşaq da tapmaq mümkün deyildi. – «Lənət şeytana, biz çox pis ilişmişik, mənim generalım!» Lakin o, ayaqları altında açılan uçurumun bütün dərinliyini, qəsrin içəri həyətindəki sallaqxanada sürü kimi bir yerə toplaşmış zavallı uşaqları görəndən sonra hiss elədi, yüzlərlə uşağın, həmin o dəhşətli gecədən sonra zirzəmidən çıxıb, neçə ayın qaranlıq zülmətinə öyrəşmiş gözləri günəş işığından tutula-tutula, sərsəm çəpişlər tək, hara gəldi, qaçışdığını görəndə anladı. Onlar işıqda azmışdılar, sayca çox olsalar da, həm də elə bir vəhdət təşkil edirdilər ki, o, bu uşaqların hər birini ayrı-ayrılıqda yox, iki minə qədər müxtəlif uşaq kimi yox, min sifətli, nəhəng heyvan kimi gördü… onlardan, yanıq yun və nəcis iyi gəlirdi, onlar, yeraltı sular kimi uğuldayırdı. Bu heyvanı, dərhal məhv edilməkdən, məhz onun min sifətli olması qorudu, çünki bu saysız-hesabsız həyatların hamısını, yer üzünü lərzəyə salmadan qırmaq mümkün olan məsələ deyildi. - «Heç nə eləmək mümkün deyil, lənət şeytana!» Lakin nə isə eləmək lazım idi və o, ali komandalığın üzvlərinin hamısını yanına çağırtdırdı, onlar, onun qarşısında dayandılar – zahirən cəsur və zəhmli on dörd nəfər hərbi komandan və sərkərdə dəhşətli qorxu içində olsalar da, cəsur və zəhmli görünməkdən savayı əllərindən ayrı bir iş gəlmədi. O, hərbiçilərin hər birinin gözünün içinə zilləndi və gördü ki, onlar əlbir, o isə təkdir. Bunu görəndən sonra başını dik tutub qətiyyətli səslə onları, hərbi qüvvələrin namuslu adı və şərəfi şübhə altına alındığı bir zamanda hədsiz zəruri olan birliyə çağırdı. O, qətiyyətlə bildirdi ki, öz sərkərdələrinin təqsirsiz olduğuna zərrə qədər şübhə etmir və yumruqlarını sıxaraq, masanın üstünə qoydu, bununla da nagümanlığını, bütün vücudunu sarmış titrəməni gizləyə bildi. O, hərbçilərə, öz postlarında qalmalarını, vəzifə borclarını, həmişəki səy və qeyrətlə yerinə yetirmələrini, öz nüfuzlarını itirməkdən qorxmamalarını əmr etdi: «hesab edin ki, heç nə olmayıb, senyorlar, iclas bağlı elan olunur, hər şeyə görə mən cavabdehəm!» Bundan sonra uşaqları qaladan çıxarıb furqonlara yüklədilər və gecənin zülmət qaranlığında, ölkənin ucqar, kimsəsiz bir əyalətinə göndərdilər… ertəsi gün isə o, təntənəli sürətdə rəsmi bəyanat verərək bildirildi ki, guya ordu tərəfindən bağlıda saxlanılan uşaqlar barədəki bütün söhbətlər həyasız bir yalandır, hökumət heç kəsi – nə uşaqları, nə də, hər kim olur-olsun, həbsdə saxlamır, ümumiyyətlə, ölkədə bir nəfər belə olsun, məhbus yoxdur, dustaqxanalar bomboşdur, kütləvi həbslər barədəki söz-söhbət isə, xalqın vətənpərvərlik ruhunu sasıtmaq istəyən mürtədlərin iyrənc uydurmalarıdır - ölkəmizin qapıları həqiqəti öyrənmək istəyənlərin hamısının üzünə açıqdır, buyurub gələ bilərlər! Bu çağırışa cavab olaraq, ölkəyə Millətlər Birliyinin komissiyası təşrif buyurdu və burnunu soxmadığı deşik qoymadan, hər yeri ələk-vələk elədi, dindirmək istədiyini dindirdi, hər şeyi bütün təfsilatı və təfərrüatıyla saf-çürük elədi, axtarışlar apradı, hətta Bendisyon Alvaradonu da sorğu-suala çəkdi, arvad sonralar çox təəccüblənirdi: «Caducərlərə oxşayan o qanmazlar kim idi?.. Evə soxulub, iki min uşağı çarpayıların altında, sap qutusunda, az qala fırça qablarında axtarmağa başladılar!» Axırda komissiya əmin oldu ki, həqiqətən də məmləkətdə dustaqxanalar bağlıdır, hər yerdə qayda-qanun hökm sürür, bilərəkdən, ya bilməyərəkdən, qəsdli, ya qəsdsiz şəkildə insan hüquqlarının və humanizm prinsiplərinin pozulmasına, yaxud nə vaxtsa pozulduğuna dair heç bir dəlil-sübut yoxdur. «Rahat yatın, general! Sağlıqla qalın!» O, pəncərənin qabağında dayanmışdı, komissiyanı geriyə aparan gəminin, körpüdən aralanmağına tamaşa edirdi, onlara işləməli yaylığını yelləyə-yelləyə ürəyində: «Əlvida, əziz kütbeyinlər, sizə sakit dəniz və uğurlu yol, xoş getdiniz!» - deyirdi. Sonra köks dolusu nəfəs dərdi: «Vəssalam, bu həngamə də belə bitdi!» Lakin general Rodriqo de Aqilar bilirdi ki, həngamə hələ bitməyib: «Uşaqlar ki, qalıb, mənim generalım!» O, əliylə alnını şappıldatdı: «Lənət şeytana, uşaqlar tamam yadımdan çıxmışdı. Doğrudan da, indi bu uşaqları neyləyək?..» Bu cansıxıcı vəziyyətdən, müvəqqəti də olsa, qurtulmaq üçün göstəriş verdi ki, uşaqları, gizlədikləri meşədən çıxarıb, daim yağışlar yağan, küləksiz vilayətlərə göndərsinlər, çünki külək əsməsi xatalı məsələdi, uşaq səslərini kimlərinsə qulağına çatdıra bilər, əmr elədi ki, “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 61
uşaqları elə bir yerə göndərsinlər ki, orada heyvanlar, əbədi nəmişlikdən diri-diri çürüyür, hətta sözlər də, nəmişlikdən kif atır… ağacların arasıyla isə, sürüşkən dərili, selikli osminoqlar sürünür; əmr elədi ki, uşaqları, And dağlarının o biri tayına – içində daim dumanlar sürünən oyuq mağaralara aparsınlar, elə bir yerə ki, heç kəs onları tapa bilməsin, o yerdə olduqları bir kimsənin ağlına belə gəlməsin, əmr elədi ki, uşaqların yerini tez-tez dəyişdirsinlər – aranın çürük noyabrından, dağətəyinin qızmar fevralına daşısınlar və əksinə; uşaqların, qızdırmadan titrətdiklərini eşidəndə isə, onlara kinə dərmanı və isti odeyal göndərdi… uşaqlar qızdırma xəstəliyinə, Qızıl Xaç Cəmiyyətinin müşahidəçi təyyarələrindən gizlənib, bir neçə gün çəltik tarlasında, boğazlarınacan suyun içində dayanan vaxt tutulmuşdular; uşaqlar, skarlatina xəstəliyindən əziyyət çəkəndə əmr elədi ki, günəşin gözqamaşdıran şüaları uşaqların gözlərini ağrıtmasın deyə, şüaların və ulduzların parıltısını saxta qırmızı işıqla kölgələndirsinlər; çinarlığın gənələri onları yeməsin deyə, əmr elədi ki, havanı həşarat dərmanıyla tozlandırsınlar; uşaqların başına vertalyotdan konfet yağışı, yağlı dondurma uçqunu yağır, yeni il hədiyyələri göydən paraşütlə atılırdı… o, bütün bunları onun üçün eləyirdi ki, uşaqların taleyinə dair qəti qərarı qəbul eləyənəcən, onlar yaxşı yaşasınlar, keflərini pozmasınlar. Bu sayaq xeyirxah işləriylə o, tədricən özü özünü sakitləşdirirdi və qərəzli: «Bəs bu uşaqları neynəyək?» - sualı da daha onu incitmirdi; bir qədərdən sonra o, ümumiyyətlə uşaqlrı unutdu, hüznlü yuxusuz gecələr, bir-birinə bənzər yeknəsəq gündüzlər bataqlığına gömüldü – daha heç bir şey onu narahat eləmirdi… və onun bu halı, axşamların birinə qədər davam etdi. Çərşənbə gününün axşamı idi. Saat doqquzu vurdu və o, zamanın metal cingiltisini eşidib ayağa qalxdı, saray pəncərələrinin məhəccərlərində mürgüləyən toyuqları qovdu, qabağına qatıb hinə saldı, toyuqlar yerlərini tutandan sonra, adəti üzrə onları saymağa başladı; bu vaxt içəri, növbətçi quşabaxan - mulat qadın girib, gün ərzində yumurtlanan yumurtaları yığmağa başladı; bu dəmdə o, xərclənməmiş illərinin qaynar istisini hiss etdi, qadının döşlüyünün xışıltısı onu cuşa gətirdi və o, qadına yaxınlaşdı. Qadın bütün bədəniylə titrəyərək: «Ehtiyatlı olun, general, yumurtaları sındırarsınız…» - dedi. O isə: «Cəhənəmə ki… - deyib kəl kimi fısıldadı - qoy sınsın…» və ruhunu saran anlaşılmaz duyğudan qurtulmaq naminə – yatmış toyuqların yaşıl zilinə bulaşmış bu mübarək çərşənbə günündə nəyinsə baş verəcyi fikrindən xilas olmaq ümidiylə, pəncəsinin bir zərbəsiylə qadını yıxıb yerə sərdi, ayağı sürüşdü, başı gicəlləndi və o, təsəvvürlər uçurumunun dibinə – ani xilasın ilğımvari dərinliyinə, adamboğan tər dalğalarının, güclü qadın nəfəsinin təlatümlü dənizinə, ona hər şeyi unutdurmağı vəd edən boşluğa uçdu… - o, arxada, axar ulduzun qövsvari izini andıran bir iz sala-sala, cingiltili, qızıl mahmızının işıqlı izini qarlığa yaya-yaya, qaranlığı üfunətli fısıltılarıyla doldura-doldura, it kimi zingildəyə-zingildəyə uçur, həyat adlanan dəhşətin həzzini duya-duya, gözqamaşdıran ölüm od-alovunun, lal şimşəklərin içindən ötüşə-ötüşə uçurdu… lakin uçurumun dibində, dəryanın qurtaracağında onu yenə həmin bu toyuq hin, yaşıl toyuq zili, toyuqların yuxusuz mürgüsü, donu, sınmış yumurtaların sarısına bulaşmış, titrək bədənli mulat qadın gözləyirdi… - «Görürsüz, dedim axı sizə, general! Bütün yumurtaları sındırdınız!» O isə, doymuş məmnun heysizliklə, növbəti sevgisiz eyş-işrətdən püskürən acı qəzəbini içində zorla boğa-boğa ona:«Say və qeyd elə neçəsi sınıb, pulunu maaşından çıxacağam…» - dedi və getdi. Saat onu göstərirdi. O, fermaya daxil olub, bütün inəklərin damaqlarını bir-bir yoxladı. Girov qadınlar yaşayan tikilinin yanından ötəndə, pəncərədən içəri boylandı və döşəməyə uzanmış zahı qadını gördü – mamaça, bir az əvvəl doğulmuş çağanı qucağında tutmuşdu, ona: «Oğlan oldu, mənim generalım! Adını nə qoyaq?!» - deyirdi. «Nə istəyirsiz qoyun.» - o cavab verdi. Saat on biri göstərirdi. O, adəti üzrə, qarovulu saydı, qıfılları yoxladı, quş qəfəslərinin üstünə örtük çəkdi, bütün otaqların işıqlarını söndürdü. Gecə, yarıya yaxınlaşırdı… ölkədə sakitlik idi, dünya yatırdı… o, öz yataq otağına gecənin bu zülmət qaranlığında yollandı, dəhlizi, mayakın ani parıltıyla hərlənib yoxa çıxan işığı altında ötdü, yataq otağına çatıb lampanı qapının yanındakı asılqandan asdı… qəfildən qaçıb aradan çıxmaq lazım gəlsəydi, bu lampa ona gərək olacaqdı… - qapını arxasınca bağlayıb, üç qıfılı, üç cəftəni vurub, üç zənciri çəkdi və yığcam unitazında oturub, zalım körpəsini - heybətli şişini nazlamağa, giziltisini ovutmağa başladı, şıltaq körpəsi ovucunun içində kiriyib yatanacan, ağrısı səngiyənəcən oturduğu vəziyyətdə qaldı. Lakin ağrının səngiməyi ilə yenidən baş qaldırmabı bir oldu. “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 62
Qəfil qorxu onu ildırım kimi vurdu – açıq pəncərədən içəri külək doldu, uzaq şor səhrasından əsən külək, yataq otağını, qum dənəciklərinə bənzər, saysız-hesabsız uşaq səsləriylə doldurdu. Ölüm çöhrəli səhrada dolaşan kimsəsiz uşaqların qəlbindən qopan mahnı müharibəyə getmiş cəngavər barədə idi… «Hardadı cəngavər? Hardadı igid? Bu nə dərddər, bu nə kədər… Qülləyə qalx, onun gəlişinə tamaşa elə, onda görəcəksən ki, məxmər üzlü tabutda qayıdıb o! Ah bu nə bədbəxtlik!» Uzaqdan eşidilən bu səslər xorunu, ulduz sayrışması da zənn etmək və özünü, bu səslərin, ulduz şərqisi olduğuna inandırıb rahatca yuxuya getmək olardı, lakin o, qəzəb içində ayağa sıçrayıb, var gücüylə: «Yetər daha, lənət şeytana! Ya onlar, ya mən!» - deyə bağırdı. Sözsüz ki, o özünü seçdi. Hələ səhərin gözü açılmamış əmr verdi ki, uşaqları, sement yüklənmiş barjaya doldurub, mahnı oxuda-oxuda, ərazi sularımızdan kənarlara aparsınlar; orda barja dinamitlə partladıldı və uşaqlar, nə baş verdiyini anlamağa macal tapmamış, daş kimi suyun dibinə getdilər. Üç zabit onun hüzuruna gəlib, əmrinin yerinə yetirildiyini bildirəndə, o ilk növbədə zabitlərin hər birinin rütbəsini iki dərəcə qaldıtdırdı və vətənə sədaqətli xidmətlərinə görə medalla təltif etdi, sonra da əmr verdi ki, onları cinayətkar kimi güllələsinlər… - «Çünki elə əmrlər var ki, verilə bilər, ancaq yerinə yetirilə bilməz, çünki bu əmrlərin yerinə yetirilməsi cinayətdir, lənət şeytana, zavallı cocuqlar!» Bu sayaq ağır sınaqlar onu bir daha əmin edirdi ki, ən təhlükəli düşmən - rejimin öz daxilindədir, yəni etimad qazanaraq, dövlət başçısının ürəyinə soxulmuş şəxsdir; bir daha əmin olurdu ki, ilk baxışda ona ən sadiq görünən, vaxtı ilə vəzifə pillələri ilə yüksəltidiyi və bu səbəbdən, dayağı bildiyi adamlar, gec-tez onları yedizdirən əli kəsib atmağa çalışırlar – o, belələrini pəncəsinin bircə zərbəsiylə yıxır, onların yerinə, yoxluqdan, ayrılarını tapıb çıxarır, onları yüksək vəzifələrə təyin edir, fəhmi və barmağının bircə işarəsi ilə onlara müxtəlif rütbələr verirdi: «Sən – kapitansan, sən – polkovnik, sən – general, qalanları isə leytenant! Daha nə istəyirsiz?!» Sonra vaxt ötdükcə, bu adamların tədricən qarın bağlamağına, enlənib-şişib az qala tikişləri cırılan mundirlərinə sığmamağına tamaşa eləyə-eləyə, ona sədaqətlə xidmət etdiklərini dəyərləndirərək, onları gözdən itirirdi və yalnız iki min uşaqla bağlı bu gözlənilməz hadisədən sonra o anladı ki, onu, bir nəfər yox, hərbi qüvvələrin bütün komandanlığı aldadıb. - «Bircə onu bilirlər ki, süd xərclərinin artırılmasını tələb eləsinlər, iş çətinə düşəndə isə, indicə xörək yedikləri nimçəyə batırmağa hazırdılar, halbuki, onların hamısını mən, Adəm Həvvanı yaratdığı kimi, öz qabırğamdan yaratmışam!» Bu, həqiqətən də belə idi, ancaq nolsun, o, bir an belə dinclik bilmir, onların naz-qozuyla oynamalı, iddia və təkəbbürləriylə hesablaşmalı olurdu. Ən təhlükəlilərini isə yanında saxlayırdı ki, onlara göz qoymaq asan olsun, digərlərini sərhəd qarnizonlarında xidmətə göndərirdi, lakin bu tədbirlər də onu, şübhələrdən xilas edə bilmirdi. Vaxtı ilə o, qrinqoların dəniz piyadasının ölkəyə desant çıxarmasına, səfir Tomposunun rəsmi məlumatında deyildiyi kimi, heç də sarı qızdırmaya qarşı birgə mübarizə aparmaq üçün yox, yaxud siyasi mühacirlərin iddia etdiyi kimi, xalqın qəzəbindən qorxduğuna görə yox, məhz onların, öz zabitlərinin xatirinə icazə vermişdi. - «Mən istəyirdim ki, onlar bizim zabitləri adam eləsinlər, onlara namuslu olmağı öyrətsinlər, ana! Onlar da öyrədirdilər, bizim zabitlərə, ayaqqabını necə geyməyi, prezervativ və tualet kağızından istifadə etməyin qaydalarını öyrədirdilər, bütün öyrətdikləri də bundan ibarət idi. Hərbçilərin müxtəlif yönlü dəstələri arasında ixtilaf, ya münaqişə düşsə, başları bir-birinə qarışar, məndən uzaq olarlar, mənim üçün milli təhlükəsizlik idarəsi, baş istintaq agentliyi, ictimai asayiş üzrə milli departament və sair bu sayaq, bir-birindən mənasız və lazımsız o qədər təşkilat və idarə uydurub yaratdılar ki, indi çoxunun adı yadımda deyil!» Əslində, bunlar, milli təhlükəsizlik xidmətinin müxtəlif adları idi, lakin ona, mənzərəni bu cür təsvir etmək sərfəliydi, guya bunlar, müxtəlif təşkilatlar, müxtəlif xidmətlər idi. Bu ona, çətin vaxtlarda manevrlər etmək imkanı yaradırdı. Məsələn, o, milli təhlükəsizlik orqanının əməkdaşlarına təlqin edirdi ki, onlar, baş istintaq agentliyi tərəfindən izlənilir, əslində isə, bu təşkilatların hər ikisi ictimai asayiş agentliyinin müşahidə obyektləriydi. O, zabitləri bir-biriylə toqquşdurur, etibarsız sayılan hərbi hissələrin barıtına dəniz qumu qatılması əmrini verir, birinə bir şey, o birinə tamam başqa bir şey deyir, hamını elə dolaşdırırdı ki, artıq heç kəs onun əsl niyyətindən baş aça bilmiridi. Bununla belə, onlar qiyama qalxdılar: «N» kazarması qiyam edib, mənim generalım!» Onda o, kazarmaya “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 63
cumub, ağzı köpüklənə-köpüklənə:«Çəkilin yoldan, qurumsaqlar, burda hökmdar - mənəm, hakimiyyət də mənimdir!» - deyə bağırırdı. O, ayaq saxlamadan, özlərini itirmiş, beşcə dəqiqə əvvəl onun portretlərini hədəf seçərək, güllə ata-ata məşq edən zabitlərin yanından saymazyana ötüb keçir və gedə-gedə: «Tərk-silah olsunlar!» - deyə əmr verirdi. Onun hökm dolu səsində isə, öz gücünə o qədər böyük inam vardı ki, zabitlərin özləri silahlarını yerə atırdılar. O: «Mundirləri çıxarın! - deyə əmr edirdi. – «Bu paltarı yalnız kişilər geyə bilər!» Və zabitlər dərhal mundirlərini soyunurdular. - «San-Xeronimo bazası qiyama qalxıb, mənim generalım!» Və o, bazanın ərazisinə baş darvazadan daxil oldu, iri, xəstə ayaqlarını ardınca qocafəndi sürüyə- sürüyə, qiyama qalxmış, lakin onu görcək, quzu kimi sıraya düzülmüş qvardiyaçıların cərgələri arasından keçərək, qiyam qərargahının ortasında tək və silahsız halda peyda oldu amiranə səslə: «Üzü üstə döşəməyə, düdəmələr! Döşəməyə!.. Dədələrindən bixəbər köpəy uşaqları!» Və Baş Qərargahın on doqquz zabiti, müti halda ağzı üstə yerə döşəndi… bir müddətdən sonra onları dənizkənarı kəndlər boyu gəzdirir və torpaq yeməyə məcbur edirdilər ki, qoy hamı görsün ki, mundiri çıxarılmış zabit, qoyun qədərində də deyil. «İt uşaqları! – əsgərlərin arı pətəyi kimi qaynaşdığı kazarmalarda qışqırışırdılar, hamı, prezidentin tələb elədiyi kimi, qiyamın təşəbbüskarlarının güllələnməsini, bundan sonra meyitləri od ələyən günün altında ayaqlarından asılmalarını tələb edirdilər ki, qoy hamı görsün, Allaha tüpürənlərin aqibətini öz gözləriylə görsün. «Bax belə, quldurlar!» Tələb yerinə yetirildi, lakin bütün bu qanlı cəza tədbirləri ona dinclik gətirmədi. Guya kökündən kəsdiyi yoluxucu xəstəliklər yenidən yayılmağa başlayır, qorxunc sui-qəsdlər yırtıcısı caynaqlarını yenidən buraxır, hakimiyyət dəhlizlərinin damı altında özünə yuva qura-qura, ən qətiyyətli zabitlərin imtiyazlı kölgəsi altında güc yığırdı. O, əqidəsinə zidd gedərək, səlahiyyətlərinin artıq-urtuğunu onlarla bölüşməyə, bu adamlara etibar eləməyə məcbur idi. Çünki onlarsız keçinə bilməzdi, lakin məsələ burasındaydı ki, onlarla birgə yaşamaq, onlarla bir havayla nəfəs almaq da mümkün deyildi, lakin əbədi yaşamağa məhkum edildiyindən, buna məcbur idi. «Lənət şeytana, bu ki, ədalətsizlikdi?!..» Əziz dostu, general Rodriqo de Aqiların niyyətləri ilə əlaqədar qorxunc şübhələr içində yaşamaq qeyri-mümkün idi, bu adamın namusuna və sədaqətinə şübhə eləmək, sözün əsl mənasında, işgəncəydi, lakin… «O mənim kabinetimə girəndə, sifəti meyit rəngindəydi… soruşdu ki, həmin o iki min uşağın aqibəti necə oldu. Doğurdanmı, bütün dünyanın bildirdiyi kimi, biz uşaqları dənizdə boğmuşuq?» O, səsi belə titrəmədən, general Rodriqo de Aqilara bilirdi ki, bu, yalnız şaiyədir, xainlərin uydurmasıdır. «Mən hər gecə onların hardasa mahnı oxuduğunu eşidirəm!» - o, deyib, əliylə hansısa qeyri- müəyyən istiqaməti göstərdi. Ertəsi gün, səfir Evansı da, uşaqlar barədə gəzən bütün bu söz-söhbətin, böhtandan savayı ayrı bir şey olmadığına inandıra bildi: «Başa düşmürəm, siz hansı uşaqları deyirsiz? Axı, sizin ölkənizin Millətlər Birliyindəki nümayəndələri özləri dünya ictimaiyyəti qarşısında rəsmi şəkildə bildirdilər ki, uşaqlar sağ-salamatdırlar və məktəbə gedirlər. Sizə bundan artıq daha nə lazımdı?.. Vəssalam, həngamə bununla da bitdi!» Ancaq həngamə hələ bitməmişdi. Günlərin bir günü, gecənin bir yarısı onu yuxudan oyatdılar: «İki, ən böyük qarnizon qiyama qalxıb, mənim generalım! Bundan savayı Konde kazarmaları da üsyan edib, bu kazarmalar isə burdan cəmi bir məhəllə aralıdadır! Üsyana general Bonivento Barbosa başçılıq edir. Görürsüz, necə qudurub?! Onun ixtiyarında, mükəmməl silahlanmış min beş yüz əsgər var. Bütün silah və sursatı onlar, müxalifətın tərəfinə keçən bəzi səfirliklərin köməyi ilə əldə ediblər. Vəziyyət elə də yaxşı deyil ki, oturub barmağını sorasan, mənim generalım! Təcili tədbir görülməsə, hər şey məhv olacaq!» Əvvəlki illərdə siyasi vulkanın bu sayaq partlayışı, onun mübarizə əzmini, risq etmək ehtirasını yalnız coşdura bilərdi, lakin indi… Məgər o öz yaşının bütün ağırlığını bilmirdimi?.. Onun idarəsinin, demək olar ki, bütün gücü, orqanizminin daxilində gedən gizli dağıntıların bərpasına sərf olunurdu, axı, qış gecələrində ona dözülməz ağrılar verən öz qəddar körpəsini – soyuq havadan şişib qarpıza dönən dəbələk şişini ovutmadan yata bilmirdi; «Uyu, körpəciyim, günüm, günəşim mənim…» Ən əsası isə bu idi ki, o heç cür müəyyən edə bilmirdi ki, kim kimdir, bu miskin sarayda qaçılmaz taleyin sınağ məqamında kimə bel bağlamaq olar. O bu sarayı, bu miskin evi, böyük məmnuniyyətlə, buradan mümkün qədər uzaq olan dılğır bir hindu kəndindəki
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 64
ütük bir komaya dəyişərdi, elə bir yerə ki, orada heç kəs onu tanımasın, sayını hətta özünün də itirdiyi uzun illər boyu bu ölkənin dəyişilməz prezidenti olduğunu bilməsin, bu, onun çoxdankı arzusu idi. Bununla belə, general Rodriqo de Aqilar, ona, hər iki tərəfi razı sala biləcək kompromislər əldə etmək məqsədiylə, qiyamçılara öz vasitəçiliyini təklif etmək niyyətini bildirəndə, rəsmi qəbullarda mürgü döyən, olan-qalan ağlını da itirmiş qocanı yox, ötən dövrlərin nəhəngini, cəsur bizonu gördü… və bu böyük insan, bircə an belə, tərəddüd etmədən, ona dirsəyini göstərib qətiyyətlə: «Gələ!.. – dedi - Elə şey yoxdu, mən hakimiyyətdən getməyəcəm!» General Rodriqo de Aqilar deyəndə ki, məsələ gedib-getməməkdə deyil, məsələ ondadır ki, «hamı bir nəfər kimi sizin əleyhinizədir, mənim generalım, hətta kilsə də!» O, isə yenə etiraz elədi: «Gözümün beşi aydın, kilsə - həmişə hakimiyyətdə olanın tərəfində olub!» General Rodriqo de Aqilar deyəndə ki, vasitəçilik zəruridir, çünki generallar artıq qırx səkkiz saatdı ki, məşvərət eləyirlərsə də, öz aralarında razılığa gələ bilmirlər, o: «Dəxli yoxdu, qoy nə qədər istəyirlər boşboğazlıq eləsinlər, özün görəcəksən, kimin daha çox verdiyini eşidəndə, hansı qərara gələcəklər!» - «Amma, vətəndaş müxalifətinin başçıları, üzlərindən maskaları atıblar və küçələrdə açıq-açığına mitinq edirlər!» - deyə general Rodriqo de Aqilar, son dəlilə əl atdı. Buna da o: «Lap yaxışı, əmr ver, de Armas meydanındakı hər fənərdən bir nəfəri assınlar, qoy hamı görsün ki, güc kimin tərəfindədir!» - deyə, belə cavab verdi, «Bu, mümkün olan məsələ deyil axı?!.. - general Rodriqo de Aqilar etiraz etdi - onların arxasında xalq dayanıb!» «Yalandır, - prezident dedi - xalq mənim tərəfimdədir, odu ki, burdan mənim, yalnız meyidim çıxacaq!» Və həmişə qəti qərar qəbul eləyəndəki kimi, yumruğunu stola çırpdı və yatmağa getdi, inəkləri sağmaq vaxtı çatanda yuxudan oyandı, ayağa qalxanda gördü ki, dövlət şurası iclaslarının keçirildiyi salon, şüşə qırıqları və daş-kəsəklə doludu – məlum oldu ki, Konde kazarmalarının əsgərləri mancanağın köməyi ilə otağı daşa basıblar. Sonra da pəncərələrin sınıq şüşələrindən içəri yanar kürələr atıblar. «Bütün gecəni yatmamışıq, ora-bura qaçıb, yanğını suyla, ədyallarla söndürməkdən, əldən-dildən düşmüşük… yanğın isə ən gözlənilməz yerlərdə baş verirdi, mənim generalım!» O. bu xəbəri biganə görkəmlə dinləyib, cansız ayaqlarını arxasınca sürüyə-sürüyə, içinə qum dolmuş dəhlizlərlə, yanmış xalçaların, qobelenlərin üstüylə addımladı… «Axı mən sizə dedim axı, fikir verməyin!» - «Amma axı onlar kirimirlər?!.. - deyə ona etiraz etdilər - xəbər də göndəriblər ki, yanar kürələr hələ yalnız xəbərdarlıqdı, bir azdan sarayı top atəşlərinə tutacaqlar!» - «Fikir verməyin, lənət şeytana!» - o bunu deyib bağa çıxdı və heç kimə məhəl qoymadan, yenicə açlmış sübhün səssizliyində pardxlanan qızılgüllərin xəfif xışıltısını dinləyə- dinləyə xiyaban boyu yeridi, yeriyə-yeriyə hiss eləyirdi ki, dəniz tərəfdən əsən külə onda xoruzvari bir istək oyadır. «Bununla belə, indi biz neyləməliyik, general?» - «Fikir verməyin, lənət şeytana, axı bir sözü nə qədər təkrar eləmək olar?» Həmişə günün bu vədəsində elədiyi kimi, fermaya - inəklərin sağımına nəzarət eləməyə yollandı və hər səhər olduğu kimi, içinə altı süd çəlləyi yığılmış, qatırlı araba Konde kazarmalarına yan aldı, südü gətirib gələn arabaçı, prezidentin sözlərini qiyamçılara çatdıraraq, dedi ki, prezident adəti üzrə öz fermasından əsgərlər üçün süd göndərib. - «Tapşırıb ki, südü sizə çatdırım, cənab general, baxmayaraq ki, siz, sizləri yedizdirən əli dişləyirsiniz!» Arabaçı bunu elə ürək açıqlığıyla söylədi ki, general Bonivento Barbosa, südü qəbul etməyi əmr etdi, ancaq şərt qoydu ki, süddən, birinci arabaçı dadmalıdı ki, hamı, südə zəhər qatılmadığına əmin olsun. Nəhayət, dəmir darvazalar açıldı və min beş yüz qiyamçı, eyvanlardan, arabanın Konde kazarmalarının qənbər döşənmiş məşq meydançasına necə daxil olduğuna və meydançanın ortasında dayandığına tamaşa eləməyə başladı. Onlar, general Barbosanın denşikinin, südün dadına baxmaq üçün əlində bardaq və çömçə necə arabaya dırmaşdığını, necə birinci çəlləyin ağzını açdığını və həmin dəqiqə necə gözqamaşdıran, qulaqbatıran partlayışın zərbəsindən havaya uçduğunu gördülər və daha heç nə görmədilər… və Axirət gününəcən də görə bilməyəcəklər: çünki zavallılar, altı çəllək barıtın müdhiş partlayışıyla havaya sovrulan sarı binanın içindəcə, püskürən vulkanın ağzına düşən tək, bircə anın içində yanıb kömürə döndülər… gör nə idi ki, bu |