Yer po`stidagi tektonik harakatlar

Edafik omillar
Tuproq qobig`i yerning mustaqil qobig`i bo`lib, u biosferaning energiya balansida muhim rol o`ynaydi. Tuproq turli xil ta`sirlar natijasida yer yuzasidagi o`zgarishlar hisobiga hosil bo`ladi. Tuproqda unumdorlik xususiyati bo`lganligi uchun ham o`simlik o`sadi. Shuning uchun ham o`simliklar hayoti tuproq bilan chambarchas bog`liq. Tuproqning mexanik va ximiyaviy tarkibi, suv rejimi o`simlikning o`sishi uchun katta ahamiyatga ega. Tuproqning issiqlik rejimi joyning relefiga, yon bag`irligiga, qiyaligiga, iqlim sharoitiga bog`liq bo`ladi. Qumli tuproqlarda o`sadigan o`simlik turlari ham mavjud bo`lib, ular psammofitlar degan nom bilan ataladi. Bu turlar, odatda, zich va qalin tarmoqlangan ildiz sistemasiga ega bo`lib, qumlarni ko`chib yurishdan asraydi, tuproqdagi cheklangan omil bo`lgan namlikni saqlaydi. Psammofitlarning o`ziga xos xususiyatlaridan biri anemoxorlikdir, ya`ni mevalari shamollar yordamida tarqaladi. Ularda rezavor tipdagi mevalar bo`lmaydi. Psammofitlarga cho`llarda o`suvchi juzg`un, iloq (Sagex physodes M V), rovoch (Rheum maximowiczii A. Los.), selin, chayir (Andropydon caucasicum L), yaltirbosh (Bromus tectorum L.) kabi turlar kiradi.
Ba`zi tur o`simliklar borki, tuproqning tarkibiga farqsiz bo`ladi. Bunday turlarni indeferent turlar deyiladi. Ularga landish, botqoq binafshasi, betaga (Festuca valesiaca Sch) misol bo`la oladi. Dastarbosh (Achillea filipendulina Lam), ayiqtovon (Ranunculus laetus. Wall), yorongul (Pelorgonium zonale (L) Ait) kabi turlar nordon tuproqlarda o`sishga moslashgan.
Atsidofillar gruppasiga kiruvchi o`simliklarga otquloq (Rumex canfertus. Willd), g`ozpanja (Potentilla reptans L), chernika, bagulnik kabi turlar kirib, ular kislotali tuproqlarda yaxshi o`sadi.
Oqso`xta, ajriqbosh (Phleum pratense L), hilol (Cyperus londus L), beda (Medicago sativa L.) va sebarganing ba`zi turlari, lavlagi neytral muhitli tuproqlarda yaxshi o`sadi. Shuning uchun ham bu gruppa neytrofillar deyiladi.
Bazofillar ishqoriy tuproqda yaxshi o`sib, bularga qiltiqsiz yaltirbosh (Bromus tectorum L), dukkakdoshlarning ba`zi vakillari misol bo`ladi.
Ma`lum bir gruppa o`simliklar ma`lum bir tuproq sharoitida o`sgani uchun ham ular shu tuproq nomi bilan ataladi. Sho`r tuproqli yerlar O`rta Osiyoda ko`p bo`lib bu yerlarda qorasho`ra (Salicornia herbacea L.), qizilquyonjun (Salsola affinis C.A.V.), boyalish (Salsola arbuscula Pall), oqboyalish (Salsola arbusculae formis Drob), baliqko`z (Salsola arassa M.B.), sho`rbo`ta (Salsola dendraides. Pall), buyurg`un, nayzaqora (Salsola foliosa (L) Schrad) va bir yillik o`t va butalar kiradi, Bu tur o`simliklarga galofitlar deb ataladi. Ularning poya va barglari etli, sersuv bo`ladi. Ular sukkulent tur o`simliklardir.
Karbonatli tuproqda o`sadigan turlar ham mavjud bo`lib, bular kalsefillar deb ataladi. Ularga dobulg`i, rus bo`tako`zi, chalov, kunjut (Sesamum indicum L), g`o`za (Gossypium herbaceum L.), tok (Vitis vinifera L.) va boshqa turlar kiradi.
Kalsiy tuzlariga o`ta farqli o`simliklar turi kalsefoblar deb ataladi. Ularga oqmox, bogulnik, golubika, veresk va boshqalar kiradi.
Shunday o`simliklar ham borki, ular faqat chirindiga boy, serunum, hosildor tuproqlarda yaxshi o`sadi. Bunday turlar evroflar deb ataladi, ularga eman daraxti misol bo`la oladi.
Tuprog`i toshli bo`lgan muhitda yaxshi o`suvchi qoqi, tovsag`iz kabi turlar kalkofil, toshli muhitda yomon o`suvchi o`simliklarni kalkofob o`simliklar deyiladi.
Mineral oziq moddalari tuproq tarkibida kam bo`lgan sharoitda o`suvchi o`simliklar guruhiga oligotrof o`simliklar deyilib, bunga qarag`ay (Pinus silvestris L.) misol bo`ladi.