Yorqinoy mirzayeva tut ipak qurti
TUT IPAK QURTINING PARTENOGENEZI VA
Yüklə 7,12 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
6.3. TUT IPAK QURTINING PARTENOGENEZI VA
ANDROGENEZI Hayvon turlarining ko‘pchiligida jinslarning nisbati bir-biriga yaqin (1 ,1) bo‘ladi, ya’ni, ayni turga kiruvchi hayvonlar, naslining umumiy miqdori ,odatda, yarmi urg‘ochi va yarmi erkak bo‘ladi. Shu bilan birga ,qishloq ho‘jaligida, ko‘pincha,faqat biror xil jinsni ko‘paytirish foydaliroq bo‘ladi. Masalan, sutchilik xo‘jaligida faqat urg‘ochi buzoqlar , parrandachilikda - urg‘ochi parrandalar tug‘ilishi, asalarichilikda esa trutenlarning (erkak asalarilarning) kamroq chiqishi maqsadga muvofiqdir. Tut ipak qurtining erkaklari urg‘ochilariga qaraganda anchagina seripak va hayotchan bo‘ladi. XX asr boshlarida jinsni sun’iy yo‘l bilan boshqarish muammosi biologiyaning muhim muammolaridan biri bo‘lib qoladi bu muammo qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishi uchun katta nazariy va amaliy ahamiyatga ham egadir. Bu muammo hal etilganda pillachilik xo‘jaligida faqat erkak ipak qurtlarini boqish imkoniyatiga ega va buning natijasida ortiqcha mehnat va oziq sarflanmagan holda mamlakatimizga 20-25 % qo‘shimcha ipak mahsuloti bergan bo‘lar edi. Ba’zi hashoratlarning (masalan,shiralar - bitlar,asalarilar va boshqalarning) urug‘lanmagan tuxumlaridan ma’lum sharoitda batamom normal individlar rivojlanishi qadim zamonlardanoq ma’lum edi. Urug‘lanmagan tuxumlarning bunday rivojlanishi sof, ya’ni partenogenetik rivojlanish, deb aniqlangan. Tut ipak qurtlarining urug‘lanmagan tuxumlarining partenogenetik rivojlanishi tabiatda eng kam uchraydigan hodisadir.Ammo kuzatishlarning ko‘rsatishicha, urug‘lanmagan tuxumlar yadro bo‘linishining dastlabki bosqichlarida rivojlanmay qoladi va faqat ayrim hollardagina tuxumdan qurt chiqishi bilan tamomlanadi. Urug‘lanmagan tuxumlarni rivojlanishiga qo‘zg‘ovchi sabablari o‘rganib,olimlar urug‘lanmagan tuxumlarga qaynoq suv bilan ta’sir etish, ularni cho‘tka bilan ishqalash,har xil kislotalar bilan ishlash va boshqa yo‘llar bilan tut ipak qurtlarida ham sun’iy partenogenez hosil qilganlar. Bunda tuxumlarning bir qismidan chiqqan qurtlar to pilla o‘raguncha muvaffaqiyatli ravishda boqilgan. Partenogenetik rivojlanish yo‘li bilan olingan qurtlarning hammasi urg‘ochi qurtlar bo‘lgan. Avvallari bu hodisa faqat nazariy ahamiyatga ega hisoblangan, chunki u tuxumning urug‘lanish jarayonida spermatozoidning rolini ma’lum darajada ochib berishi mumkin. Tixomirov kashfiyotidan deyarli 50 yil o‘tgandan keyin Yaponiya olimi X.Sato tut ipakqurtining kapalaklik bosqichigacha normal rivojlangan va hammasi erkak jinsidan bo‘lgan urug‘lanmagan tuxumlarni sun’iy yo‘l bilan faollashtirish orqasida Yüklə 7,12 Kb. Dostları ilə paylaş:
|