Yozuvni o'RG·atish

0 'qu,-me.todik· topsl,iri,qlar

1. 
   . Yozish texnikasi tarkibiga kiruvchi hodisalami o' rgatish
   

xususiyatlarini birin-ketin ·gapirin g.

2. 
   Imlo qiyinchiliklariga o''rganilayotgan chet tildan misoUar toping.
   

3. Mak.tab darsliklaridagi yozuv materialining oson va

qiyin o'zlas idladigan toifalariga misollar keltiring.

4. 
   Yozma nutqni vosita sifatida o' rganish oqibatida
   

o'quvchilar erishadigan natijani muhokama qiling.

3. 
   §. Yozuvni o'rgatish mashqlari
   

Yozma mashqlar tushunchasi doirasiga o'quvchilar sinfda va uyda bajaradigan barcha yozma ishlar kiradi. Yozma mashq deganda, yozuv (yozma isbda fikr hayon etish) va yoz:ish (tovush kodini grafik belgiga o 'tkazish) amallari anglashiladi. Birinchisida yozma nutq muloqoti,, ya'ni o'zining va. o'zga shaxsning fikrini yozma shaklda ki.mgadir yetkazish,. ikkin­ chisida esa .yozish texnikasi (tovush-harf, husnixat, imlo) mashqlari nazarda tutiladL
2'91
M¹etodik adabiyot sahifalarida yozma mashqlar qator mezon]arga ko'ra tasniflanadit¹: (1) vazifasiga ko'ra - tayyor­ lov va asosiy (,,,nutqiy'' ma'nosida - J.J.); (2) nutq faoliyati­ ning xususiyatiga qarab - retseptiv va repr-oduktiv; (3) o'quv amallari jihatidan - til strukruralarini nutqda taqUdan qo'llash, o' zgatirish, hiriktirish; (4) til materialiga munosabat yuzasi­ dan - nutqda aniq bir maqsadda va turli rnaqsadlarda qo' ash. Ushbu yozma mashq]ar yana kichilk turlarga ajratilishi mum­ kin.
Yozuvni o'gitishga bag'ishlang.an metod.ik manbalarda
mashqlaming umumiy tasnifi (E. I. Passov) ham keltirilacli.
(1) ko'chirish; (2) eshitib yozish (imlo diktanti); (3) erkin va ijodiy diktant (fikr bayon etish); (4) chinakam yozuv mashqi (xat, devoriy matbuotga maqola yozish, biror hodisani tasvirlash); (5) o'yin-mashq (krossvord,, chaynvord, topish­ moq); (6) hikoya (matn) r,ejasini tuzish;, (7) ,o'qigan matn­ ning muxtasar bayoni (annotatsiyasi)ni tayyorlash.
Yozma mashq]arning mavjud tasniflarini umumlashtilrib,
amaliy qulaylik nuqtayi nazaridan yozi.sh va yozma nutq mashqlari sifatida tavsiya etiladi va ularga namunaJ.ar keltiriladi. Yozish mas,h,qlari: falon tovushni ifodalovchi harflarni yo,zish; matndan falon tovush-harf munosabatini namoyish qiluvchi so'zlarni ko'chirish;, matnni ko'chirib undagi tovush va barf miqdori mos kelmaydigan so'zlaming tagiga chizish; matndagi so'zlar tarkibida uchraydigan o'qilish qoidalarini
guruhlash (mas.. o'qilmaydigan harfli so'zlar, harf birikmali ,;
so'zlar, tovush-harf miqdori to'g'ri keladigan so'zlar va h.k.); J bir tovush bir necha barf va harf birikmalari orqali berilishiga matndan misollar topish; o xshash morfemali so'zlarni matn­ dan ko',chirish· faJon tovushni o'z ichiga oladigan so' zlarni (qirqma alifbodan foydalanib) tuzish.