o 'q u v c h in in g iqtidorini rivojlantirish’ o 'q u v c h in in g t o ‘g ‘ri tafakkur yuritishini kuchaytirish b o ‘lishi shart deb hisoblaydilar. U s h b u nazariya tarafdorlari falsafiy r a ts io n a liz m (lo tin c h a d a «rationaits» — aqlli)ga tayanadilar va bilim manbayi aqldir, bilim faqat aqlning mustaqilligida tu g‘iladi, shu bois ta’lim o'quvchilarning m a ’lum bilimlarni egallab olishlari em as, balki ularning aqlini o ‘stirish, y a ’ni, analiz, sintez, m antiqiy fikrlash layoqatlarini rivojlantirish kabi vazifani hal e t is h i zarur d e b h iso b la y d ila r . U la r n in g fik rich a , fikrlashni rivojlantirish vositasi tillar, ayniqsa, q a d im iy y u n o n va lotin tili, s h u n i n g d e k , m a t e m a t i k a n i o ' r g a n i s h l o z i m . F o r m a l t a ’lim elementlaridan hozirgi kunda ham foydalaniladi. Angliyadagi grammatik maktablarda, ushbu nazariya g'oyalari asosida ish k o ‘riladi. XVII asroxiri — X I X asr boshlarida m oddiv ta ’lim nazariyasi iadal rivojlandi. N azariyan in g paydo bo'lishiga sanoat va uning ilmiy-texnik asoslari rivojlanishi asos b o ‘lib xizmat qildi. Binobarm, sanoatnin g jadal rivojlanishi tabiiy fan, texnik va amaliy tayyorgarlikka ega boMgan o d a m la rn i tayyorlash masalasini kun tartibiga olib chiqdi. Pedagogika tarixida bu nazariya (konsepsiya) didaktik materializm nazariyasi sifatida h am mashhurdir. U sh b u nazariya tarafdorlari (ularni «ensiklopedistlar» d eb h a m ataganlar), xususan, ingliz shoiri va tarixchisi D j.M ilton , n e m i s p e d a g o g i N . B . B e s e d o v l a r m a k t a b n i n g a s o s i y m a q s a d i o'quvchilarga bilimlar berish deb hisoblaganlar hamda o ‘zlari o'qitadigan fanga iloji boricha k o ‘proq materiallarni kiritishga intilganlar. Maktab
