Z nishanova, G. Alimova

N.M.Aksarinaning ta’kidlashicha, o ‘yin o ‘z -o ‘zidan vujudga
kelmaydi, buning uchun kamida uchta sharoit bo‘lishi lozim:
a) taasurotlar tarkib topishi;
b) har xil ko‘rinishdagi o ‘yinchoqlar va tarbiyaviy ta’sir
vositalarining miihayyoligi;
v) bolalaming kattalar bilan tez-tez muomala va muloqotga
kirishuvi. Bunda kattalaming bolaga bevosita ta’sir ko‘satish uslubi
hal qiluvchi rol o‘ynaydi.
D.B. Elkonin o ‘z tadqiqotida rolli o‘yinning syujeti bilan bir
qatorda, uning mazmuni ham mavjud ekanini yozadi. Uning fikricha,
yinda bola kattalar faoliyatining asosiy jihatini aniqroq aks ettirishi
o‘yinning mazmunini tashkil qiladi.
А.Р. Usovaning tadqiqotlarida ta’kidlanishicha, rolli o ‘yin
ishtirokchilarining safi yosh ulg‘ayishiga qarab, jinsiy tofovutlaiga
binoan kengayib boradi:
a) uch yoshli bolalar 2-3 tadan guruhga birlashib, 3-5 daqiqa
birga o‘ynay oladilar;
b) 4-5 yoshlilar guruhi 2-3 tadan ishtirokchidan iborat bo‘lib,
ulaming hamkorlikdagi faoliyati 40-50 daqiqa davom etadi, o‘yin
davomida qatnashchilar soni ham ortib boradi:
v) 6-7 yoshli bolalarda rolli o‘yinni guruh yoki jamoa bo‘lib
birga o‘ynash istagi vujudga keladi, natijada awal rollar taqsimlanadi,
o‘yinning qoidalari va shartlari tushuntiriladi (o‘yin davomida bolalar
bir-birlarining harakatini qattiq nazorat qiladilar).
Eng sodda psbcik jarayondan eng murakkab psixik jarayongacha
hammasining eng muhim jihatlarini shakllantirishda o‘yinlar katta
ro‘l o‘ynaydi. Bog‘cha yosh davrida harakatning o‘sishida o ‘yinning
ta’siri haqida gap borganda, awalo, shuni aytish kerakki, birinchidan,
o‘yinni tashkil qilishning o‘ziyoq mazkur yoshdagi bolaning harakatini