Z. T. M s h m o V a

Maktabda ishni nimadan boshlash kerak? 
Pedagogik 
Xodimlar 
psixologiyadan xabardor boMganliklari uchun psixologga 
0‘z 
talablari va iltimoslarini yetkazadilar. Psixologning vazifasi 
shundan iboratki, o‘quvchilar ota-onalar guruhlari psixologdan; 
nimani xohlashini o ‘rganib maktabning ijtimoiy-psixologik 
kutilmalari kartasini tuzishi zarur. Bunda psixologga nisbatan u 
yoki 
bu kutilmalami bayon etgan guruhlar va shaxslami ajratish 
mumkin. Bu maqsad anketa va intervyu shaklida maxsus 
ijtimoiy-psixologik tadqiqot o ‘tkazish zarur. Anketa usulini 
qo‘llaganda, psixolog tarqatgan barcha anketalami qaytarib olmas- 
ligini 
hisobga olish zarur (ba’zilar anketani uyda qoldirib keladi, 
ba’zilar javob berishdan bosh tortadilar). Sotsiologlarning 
kuzatishlaricha, anketalami tarqatganda ularni qaytarish hajmi 
30% dan 92 — 98% gacha o‘zgarib turadi.
Maktab kutilmalarini ijtimoiy-psixologik tadqiqot qilish 
natijalari psixologning o ‘z ishi uchun materialdir, ularni tarqatish, 
maktab ma’muriyatiga qayta ishlanmagan ochiq holda berish 
mumkin emas. Maktab m a’muriyati psixologdan qilingan 
ishlaming hisobotini olishi mumkin. Hisobotda aniq familiyalar 
ko‘rsatilmasdan olingan natijalaming umumiy tahlili aks etadi.
M aktab m a’m uriyati, o ‘qituvchilar va ularning ota- 
onalari bilan maktabda intervyu o ‘tkazish mahsuldor usul 
hisoblanadi. Vaqt va kuch ketish bo‘yicha psixolog ishining 
aralash varianti mahsuldor hisoblanadi (3- jadvalga qarang).
Masalan, boshlang‘ich sinflarning 8 nafar o ‘qituvchisi 
psixologga quyidagicha kutilmani bildirishadi: birinchi sinf 
o ‘quvchilarining maktab hayotiga tezroq moslashtirish uchun 
yordamlashish zarurligi ta’kidlanadi. Bu maktabda boshlang‘ich 
sinf o ‘quvchilari jami 11 ta. Psixolog gorizontal bo‘yicha bo‘sh 
joyga: «Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining moslashishlariga 
yordam» deb belgilab, to‘g‘risiga 72,7% deb yozib qo‘yadi.
69

---