Z. Z. Miryusupov, J. X. Djumanov

 
 
4.2.5. Ma’lumotlarni simsiz uzatish. Simsiz tizimlar 
Hozirgi paytda simsiz telekommunikatsiya tizimlaridan, radio va 
televideniya sohalari bilan bir qatorda – 
kompyuter tarmoqlarida diskret 
axborotlarni uzatishda transport vositasi
sifatida ham foydalanilmoqda. 
Uzoq masofalarga cho„zilgan aloqa chiziqlarini (liniyalarini) qurishda 
radioreleyli 
va 
yo„ldosh tizimlar qo„llaniladi. Hozirda esa,
 

---

98 
ma‟lumotlarni simsiz uzatishda aloqa operatorlari tarmoqlariga simsiz 
ulanish tizimlari (UMS, Ucell, Bilayn) va simsiz lokal kompyuter 
tarmoqlari ham keng qo„llanilmoqda. 
Simsiz aloqani tashkil qilishda – 
elektromagnit to‘lqinlar 
spektrining
 
keng diapazonidan foydalaniladi.
 
Bu diapazonning 
chegaralari – bir necha kilogers kattalikdagi, past chastotali radio 
to„lqinlardan tortib to, 8*10
14 
Gs (TGs) chastotali ko„rinadigan nurlar 
chegarasigacha bo„lgan oraliqni o„z ichiga oladi (4.23-rasm). 
4.23-rasm. Elektromagnit to„lqinlar spektri diapazonlari va ularga mos 
keladigan ma‟lumotlarni simsiz uzatish tizimlari. 
Simsiz aloqa chizig„ini qurish oddiy sxema asosida amalga oshiriladi 
(4.24-rasm). 
4.24-rasm. Simsiz aloqa chizig„i. 
Ushbu aloqa chizig„ining har bir nuqtasida (bog„lamida) 
elektromagnit to„lqinlarni 
uzatuvchi va qabul qiluvchi
antennalar 
mavjud bo„ladi. Elektromagnit to„lqinlar atmosferada yoki vakuumda 

---

99 
barcha yo„nalishlarda yoki ma‟lum bir sektor chegerasida – 3*10
8
m/s = 
300 000 km/sek tezlikda tarqaladi. 
Elektromagnit to„lqinlarning tarqalishi antennaning xiliga qarab – 
ma‟lum 
bir 
tomonga 
yo‘naltirilgan