Zarifa Qurbonova eksperimental psixologiya

QILISH. 

R e j a :
1. Dastlabki natijalarni taqsimlash. 
2. Tadqiqot natijalarini guruhlarga ajratish
3. Markaziy an`analar o`lchovi. 
4. O`zgaruvchanlik o`lchovlari.
5. O`zaro aloqalar o`lchovi. 


Mavzu yuzasidan asosiy tushunchalar:


Guruhlashtirish- x o`zgaruvchining bir nechta qiymatini bitta umumiy 

razryadga birlashtirish;

Mediana-o`lchov shkalasining teng yarmida joylashgan nuqtasi; 


Korrellyatsiya koeffitsienti ikkita o`zgaruvchi o`rtasidagi o`zaro bog`liqlik; 


O`rtacha kvadratik chetlashish-natijaning o`rtacha arifmetik qiymatdan qanday 

darajada taqsimlanganligi;


O`rtacha arifmetik qiymat-psixologik tadqiqot natijalarining barchasi uchun 

umumiy bo`lgan o`rtacha ko`rsatkich;


Tanlanma-tajribada qayd etilgan o`zgaruvchilar hajmi.
Tadqiqot natijalarini tahlil qilishda qanday usullardan

? 

---

16

foydalaniladi?

Eksperimental tadqiqot natijalarini ma`lum bir statistik metodlar orqali

tavsiflanishi mumkin. Har bir holatda qaysi statistik metoddan foydalanish 
qo`llaniladigan o`lchov shkalasi tipiga bog`liq bo`ladi.
Birinchi navbatda natijalarni taqsimlash tushunchasi mohiyatini ochib berish 

kerak. Tasavvur qiling: juda ko`p tekshiriluvchilarga 20 ta vazifani echish

topshirilgan. Natijalar “echdi”, “echmadi” tarzida ajratiladi. Tekshiriluvchidan faqat 
ayrimlarigina 20 ta vazifaning hammasini echishsa, ayrimlari esa 1 ta ham echa
olmaydilar. Natijalarni tahlil qilish avvalo 1 ta vazifa echganlarni, keyin 2 ta, so`ngra 
3 ta va hokazo ajratishdan boshlanadi.
Vazifani to`g`ri echgan kishilar sonini bildiruvchi hajm chastota deb ataladi va 


f bilan belgilanadi. Olingan chastotalar yig`indisi dastlabki natijalarni taqsimlanishini
tashkil etadi. (bizning misolimizda vazifani to`g`ri echgan kishilar soni).
Eksperimental tadqiqotlarda tanlanma tushunchasi ham qo`llaniladi. Tanlanma 

eksperimentda qayd etilgan o`zgaruvchilar hajmini bildirib, N bilan belgilanadi.

Agar 10 kishiga 15 tadan topshiriq berilgan bo`lsa, u holda Nq10 x 15 q 150 

bo`ladi.

Quyidagi misol bilan tanishib chiqaylik. Bir xil yoshda bo`lgan 1000 ta 
o`smirlar (500 ta o`g`il bolalar, 500 ta qiz bolalar) bilan qaysi janrdagi adabiy
asarlarni sevib o`qishlarini aniqlash maqsadida so`rovnoma o`tkazilgan. Ular faqat 
bittadan janrni tanlashi kerak. Natijalar quyidagicha hisoblanadi va jadval shaklida
ifodalanadi. O`smirlar tomonidan asar janrini tanlash chastotasi (f).