‘zbe risto n respublirasi 1 ay va ‘rta m axsus ta ’lim vazirligi

9-jadval
ITSH arterial bosimga mos tasnifi
IT S H d a ra ja si
A rteria l b osim
sisto lik
d ia sto lik
K om pensatsiya
> 50m m .st.u st.
> 8 0 mm.st.us.t.
Subkom pcnsatsiya
3 0 -5 0 m m .st.ust.
60-80 mm.st.u.st.
D ekom pensatsiya
3 0 -0 m m .st.ust.
< 6 0 m m .st.ust.
ITSh ga xos b o ‘lgan qon tom ir yctishmovchiligi belgilarining 
keskin k o ‘payishi akrotsianoz yoki tarqoq sianoz, 
qo‘l va 
oyoqlam ing sovushi, gipostaz bclgisi "oq do g ‘"larning m avjudligi,

---

taxikardiya aniqlanadi. Q o‘shimcha bclgilar sifatida tomirlarda 
qonning tarqoq ivishi belgilari: gemorragik toshma, qon oqishi, 
gcrraodinamika va xushning buzilishlari kuzatiladi.
ITShning kompensatsiya bosqichida
 
bcmor bezovtalanadi, 
tcri qoplamlarida marmarsimon taxikardiya, taxipnoc uchraydi, 
arterial bosim deyarli o ‘zgarishsiz. Qonning gaz tarkibida 
kom pensasiyalangan metabolik atsidoz aniqlanadi.
ITShning subkompensatsiya 
bosqichida
 
asosiy belgilar 
yuzaga chiqa boshlaydi. X ushning buzilishi, karaxtlik yoki 
sormnolcnt darajada, qo‘l va oyoqlar soviydi, m ushaklar tonusi 
ortaarterial 
gipotoniya, 
gipokscm iya, 
subkom pcnsatsiyalashgan 
m etabolik atsidoz va oliguriya kuzatiladi.
ITShning dekompensatsiya bosqichida
 
bem or sopor yoki 
k o m a holatida, bchol, m ushaklar gipotoniyasi, teri va shilliq 
qavatlarda tarqoq sianoz, q o ‘l va oyoklari sovuk b o ‘ladi, 
gipoterm iya 
aniqlanadi. 
Nafas 
yctishmovchiligi 
kuchayadi, 
patologik nafas va apnoc kuzatilishi, pul’sning periferiyada 
anic^lanmasligi mumkin. Sistolik bosim 60 m m .st.ust.dan past, 
diastolik bosim aniqlanmaydi. Anuriya, dckom pensatsiyalashgan 
m etabolik atsidoz, meteorizm, ichak parczi, tom irlarda qonning 
tarqoq ivishi belgilari purpura va pctexiyala’-, qon oqishlar 
ko‘rinishida yuzaga keladi. Lctallik 20% dan ortiq. Qon tahlil 
qilinganida 
lcykotsitoz ham, 
Icykopcniya 
ham 
aniqlanishi 
m um kin. Leykopcniya aksari im m unodcfitsit holatlarda yoki 
kasallikning yashin tezligidagi shakllarida uchraydi va uning 
m avjudligi yomon prognostik belgi hisoblanadi. Trom botsi- 
topeniya, leykotsitlar formulasida tayoqeha yadroliklari 30% dan 
ortadi va u bakterial infeksiyaning generallashganidan darak 
beradi.
Inlensiv terapiyasi.
 
ITSh intensiv terapiyasining asosiy 
yo‘malishlari 
arterial 
gipotoniyani, 
to ‘qim alar 
sirkulyator 
gipoksiyasini bartaraf etish, tom irlar devori o ‘tkazuvchanligini

---

yaxshilash, toksemiya, to ‘qim alarning avvvalo o ‘pkalar, buyraklar 
va bosh miyaning toksiko-gipoksik shikastlanishiga qarshi 
kurashishdan iborat. SHokga qarshi infuzion terapiyada volemik 
ta ’sirga ega b o ‘lgan reopoliglyukin, 5-10%lik a l’bu m in 10-15 
m l/kg/soat tczlikda, 5-10 mg/kg prednizolon (dekom pensatsiya 
bosqichida 30 mg/kg), dopamin 6-15 mkg/kg/min., 
keyin esa 
arterial bosim nazorati ostida 2-3 mkg/kg/min, pasaytirib boriladi. 
Proteolitik fermentlar ta ’sirini kamaytirish uchun gordoks yoki 
kontrikal 
1000-2000 birlik/kg. 
10%lik glyukoza eritm asida 
tomchilab yuboriladi. ITSIIning 2-3 bosqichida plazm aferez yoki 
gem osorbsiya usullari yaxshi natija beradi. Tom irlarda qonning 
tarqoq 
ivishi sindromi kuzatilsa uning bosqichiga qarab, 
giperkoagulyasiyada geparin 10-15 bir/kg/soat yoki 250-300 
bir/kg sutkasiga 4-6 m arta tayinlanadi. 2-3 bosqichida 2 5 bir/kg 
geparin va yangi muzlatilgan plazmani 15-20 ml/kg m iqdorda 
quyish kerak. Albatta 40-60% 0 2 yuz niqobi yoki nazofaringeal 
naycha orqali ingalyatsiya qilinadi. Ko‘rsatm a beriladigan bo‘lsa, 
o ‘pkalam ing 
sun’iy 
vcntilyatsiyasi 
bajariladi, 
poliorgan 
yetishm ovchiligi uzaytirilgan 0 ‘SV 
ga k o ‘rsatm a hisoblanadi. 
Etiotrop terapiya sifatida 1-2 rezerv antibiotiklar yuqori dozalarda 
tayinlanadi. A ntibiotiklardan himoyalangan penitsillinla.r: amok- 
siklav, augmen-tinlar: timentin, 3-4 avlod: sefotaksim, sefipim, 
aminoglikozidlar: amikatsin, gentamitsin tayinlash rnaqsadga 
muvofiq. Anaerob infeksiyada metronidazol, zam burug1 ga qarshi 
flyukonazol yoki ketokonazol q o ‘llanadi. Im m unoterapiya muhim 
aham iyatga ega pentoglobin, intraglobin yoki oktogen 5 ml/kg 
dozada 3 kun davom ida q o ‘llanishi yaxshi natija beradi. YUrak 
glikozidlari, nootroplar, GBO va mikrotsirkulyator antiolcsidantlar 
tayinlanadi.