‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi q. S. Abdurashidov, B. A. Hobilov

8.4.4. Konstruksiya elementlarida dinamik kuchlar ta’sirida
vujudga keladigan kuchlanishlarni aniqlash
Dinamik kuchlar ta’sirida konstruksiya elementlarida hosil bo'ladigan 
kuchlanish statik <7sm va dinamik 
a d
kuchlanishlar yig'indisidan tashkil 
topadi:
< Г = < Г ' t + ( T J
Bunda statik kuchlardan hosil bo'lgan kuchlanishlar bilan bir xil ishoraga 
ega bo'lgan dinamik kuchlanishlargina hisobga olinadi. Masalan, agar 
egiluvchi balkaning kuchlanishlari aniqlanayotgan bo'lsa, statik kuchlar 
ta’sirida hosil bo'lgan kuchlanishlarga balkaning solqiligi yo'nalishida vujudga 
kelgan dinamik kuchlanishlar qo'shiladi.
Dinamik kuchlanish 
a d
ni aniqlash uchun kuzatilayotgan obyektga 
ta’sir etayotgan inersiya kuchi 
Ou
ni aniqlash lozim. Ushbu inersiya kuchi 
massa m bilan tezlanish jf ning ko'paytmasiga teng:
Qu =mx-
Tezlanishni akselerometr yordamida o'lchab olish yoki vibro yozuvdan 
quyidagi formula orqali topish mumkin: 
r j
T = 4 j ’
Bu yerda: T — tebranish davri;
A — eng katta amplituda;
119

---

х
— konstruksiya elementining tezlanishi.
Bu formuladan
4/r A 
j.->
x - —^ — = 4n~Af~
topiladi,
bu yerda: /'— element tebranishlari chastotasi.
Tezlanish aniqlanayotgan barcha nuqtalarga akselerometrlar, vibrograflar, 
dinamik solqilik o'lchagichlar yoki sim uzatkichli progibomerlar o'matilib, 
vibrogramma yoki ostsillogrammalar yozib olinadi.
Elementga bo'ylama kuch ta’sir etsa dinamik kuchlanish
Qu 
m*
a dw - —
boiadi.
Qu kuchi oddiy balkaning o'rtasiga qo'yilgan boisa, dinamik kuchlanish 
quyidagiga teng boiadi: