‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi q. S. Abdurashidov, B. A. Hobilov

Ц
quyidagi formuladan aniqlanadi.
15
A -
37
5
+ д ’ bu yerda: 
X —
ko'prik uzunligi, metrda.
Dinamik koeffitsientni tajriba yo'li bilan aniqlashda quyidagi nisbatdan 
foydalaniladi:
Kj
= 
^!sLt
enja) 
у _
static yUk ta’siridagi maksimal solqilik;
>«
УЛп —
dinamik yuk ta ’siridagi maksimal solqilik.
Reis bo'ylab harakatlanuvchi teplovoz, tramvay, kran va boshqalar 
sekin yurib o'tsa — statik, tez yurib o‘tsa — dinamik ta ’sir vujudga keladi.
Avtomobil yo'li ko'priklarining dinamik koeffitsientini tajriba yo'li bilan 
aniqlashda, tajribani aynan takrorlash qiyin bo'lganligi sababli, harakatlanuvchi 
yukni kerakli tezlikda bir marotaba o'tkaziladi va solqiliklar vibrogrammasi 
yozib olinadi (8.13-rasm). Eng katta ordinata maksimal dinamik solqilik ydm 
deb qabul qilinadi. Statik yuk ta’sirida vujudga keladigan solqilikni aniqlash
121

---

uchun vibrogrammaning o'rtasidagi amplitudalami ikkiga bo'lib turuvchi o'q 
o'tkaziladi. Shu o'qning eng katta ordinatasi statik solqilik ysI deb qabul qilinadi.
8 .4 .6 . Inshootlar tebranishining konstruksiya elementlari
mustahkamligi va ishlab chiqarish texnologiyasi
jarayoniga ta’siri
Inshoot tebranishi ma’lum chegaraga yetganda, bu tebranishlar inshootning 
o'ziga, ya’ni uning mustahkamligi va ustuvorligiga xavf solishi, ishlab chiqarish 
texnologiyasining to'g'ri kechishiga hamda o'sha yerda mehnat qilayotgan 
ishchilaming fiziologik holatiga salbiy ta’sir etishi mumkin.
Tebranishlami bino va inshoot mustahkamligiga ta ’siri uni diqqat bilan 
ko'zdan kechirish, dinamik kuchlar ta’sirida sinash, sinov natijalari asosida 
qayta hisoblash yo'li bilan tekshiriladi. Ana shunday har taraflama tekshirish 
asosidagina inshootning mustahkamligi va ustuvorligiga baho berish mumkin.
Inshoot tebranishlarini ishlab chiqarish jarayoni texnologiyasiga ta’sirini 
bilish uchun konstruksiya ayrim elementlarining tebranish chastotalari, 
amplitudalari va tezlanishlari asboblar yordamida o'Ichab olinadi va bu qiymatlar 
mazkur ishlab chiqarish uchun belgilangan me’yoriy qiymatlar bilan taqqoslanadi.
Ayrim ishlab chiqarish jarayonlari uchun ko'p yillik tajribalar asosida 
tebranish chastotalari, amplitudalari va tezlanishlarining yo'l qo'yiladigan 
qiymatlari qabul qilingan; tajriba natijalariga baho berish masalasi har bir 
xususiy hoi uchun korxona vakillari bilan birgalikda hal etiladi.