|
|
səhifə | 6/8 | tarix | 05.05.2023 | ölçüsü | 347,7 Kb. | | #108326 |
| U.Nurımbetova
II BAP. A.Ikramov ómiri
2.1 A.Ikramov kim hám elimiz rawajına qosqan úlesi.
Ikramov Akmal 1898-jıl Tashkent qalasınıń Óqshı máhellesinde Ikrom ustazlar shańaraǵında tuwılǵan. Atasınıń mektebinde oqıǵan. Jaslıǵınan parsı hám arab tillerin puqta iyelep, shıǵıs ádebiyatın tereń úyrengen. Tashkent qalasında oqıtıwshı (1918-1919 ), „Izbe-izler toparı“ hám „Shaǵatay gúrrińi“ aǵzası, Elxon laqapı menen qosıqlar jazǵan. Namangan, Ferǵana, Sirdarya wálayatları partiya shólkemlerinde túrli lawazımlarda iskerlik kórsetken (1919 -1921). Turkistan Kommunistler partiyası Oraylıq Sovetiniń xatkeri hám shólkemlestirilgen instruktorlıq bólimi basqarıwshı (1921-1922). Turkistan Respublikasında jańa ekonomikalıq siyasat (NEP) ni ámelge asırılıwında baslamashılıq etken. 1922-1924-jıllarda Moskva daǵı Kommunistlik universitette óqidi. 1925-jıl yanvardan Tashkent wálayatı partiya komiteti xatkeri. 1925-jıl fevraldan Ózbekstan Kommunistlar Partiyası Oraylıq Keńesi xatkeri, birinshi xatkeri (1929 -jıl dekabr — 1937-jıl sentyabr). 1931-1934-jıllarda Pútkil birlespe kommunistlar partiyası oraylıq sovetiniń Orta Aziya byurosı xatkeri. Pútkil Rossiya Oraylıq Ijroiya Komiteti aǵzası, 1925-1937-jıllarda SSSR Oraylıq Ijroiya Komiteti Prezidiumı a'zoligiga kandidat. ÓzSSR Oraylıq Ijroiya komiteti Prezidiumı aǵzası (1925-1937).
1942. Ikromov 1919—1924-jıllarda múmkinshiligi sheńberinde ózbek xalqi mápleri ushın Oray siyasatina qarsı gúresgen. Ol sheber publitsist retinde Ózbekstanda awıl xojalıǵın, atap aytqanda paxtachilikni rawajlandırıwǵa, materiallıq qurulishga tiyisli kóplegen teoriyalıq maqalalar, ilimiya dóretpeler jazǵan. Ikromov óz iskerligi dawamında Orta Aziya byurosı hám Oraydıń kórsetpelerine ámel etiwge májbúr. 1925—1927-jıllarda on segizler toparı, kóz boyamashılıqqa qarsı ideologik gúres alıp barǵan. Stalinnıń birinshi 5 jıllıq jobası dawamında A. Ikromov Ózbekstanda Islam diynini joytıw hám ateizmni targ'ib qılıwdıń eń tiykarǵı jetekshisi bolǵan. Ózbekstanda jer-suw islohati, májburiy jámiyetliklestiriw, respublikada zamanagóy sanaat tiykarların qurıw hám basqa ilajlarǵa basshılıq etken. Jadidlerni „burjua mılletshilligi“ de ayblagan. Ikromov eger bolshevistik ideyadan chekinmagan bolsa -sa, totalitar basqarma repressiyashıları onı ayab ótirmadilar. 1937-jıl sentyabrde Tashkentte tutqınǵa alıwqa alındı. Sovetlarga qarsı „Oń trotskiychi blok“ dep atalǵan jumıs boyınsha Moskvada sud etilip, SSSRni bolıp jiberiw, atap aytqanda, Orta Aziya respublikaların ajıratıp alıw, mámleket basqarıw princpıın eńteriw, industrial jámiyetti, burjuaziya hákimiyattı qayta tiklewde ayblandi hám atip taslandı.
1957-jıl 3-iyunda SSSR Joqarı sudı áskeriy kollegiyasi A. Ikromovni gúnasiz dep taptı hám ol oqlandi. Ikromov yadı máńgilashtirilib, Tashkent qalasındaǵı rayonǵa, iri kóshege, máhelleler hám mekteplerge onıń atı berilgen. Tashkent hám Samarqandda háykeli ornatılǵan.
Dostları ilə paylaş: |
|
|