Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги

2. Laboratoriya ishini bajarish tartibi:
2.1. MT da yasalgan kalit uzatish xarakteristikasiga yuklama qarshiligining ta’sirini U_ChIQ=f(U_KIR) tadqiq etish.
n- turdagi kanali induksiyalangan MDYa tranzistorda bajarilgan kalit sxemasi 13.2- rasmda keltirilgan. Sxema Ye2 = 9V manbadan ta’minlanadi. Kirish kuchlanishi U_KIR rostlanuvchi Ye1 kuchlanish manbaidan beriladi. Chiqish kuchlanishi U_ChIQ va iste’mol qilinayotgan tokni o‘lchash uchun raqamli voltmetr va ampermetrlardan foydalaning. VT1 sifatida K176LP1 mikrosxemadagi n-kanalli tranzistorlarning birini oling. Ishlash qulay bo‘lishi uchun ilovada keltirilgan mikrosxema prinsipial sxemasini chizib oling va elektrodlari raqamlarini belgilab oling.
Tajribani quyidagi tartibda olib borish tavsiya etiladi:

• 
  n - MDYa tranzistorlarda yasalgan kalit uzatish xarakteristikasini tadqiq etish;
  

13.2 – rasm. . n -MDYa tranzistorlarda bajarilgan kalit sxemasi.

• 
  MDYa tranzistor stok zanjiriga chiziqli rezistor R=51 kOm ni ulang;
  
• 
  kuchlanish manbai qiymatini E₂ =9 V qilib o‘rnating;
  
• 
  kirish kuchlanishini 0 ÷9V gacha o‘zgartirib borib, U_ChIQ = f_(UKIR) va I_IST=f(U_KIR) bog‘liqligini o‘lchang;
  
• 
  qarshilikning R=10 kOm va 3,5 kOm qiymatlari uchun o‘lchashlarni takrorlang;
  
• 
  tajriba natijalaridan foydalanib U_ChIQ=f(U_KIR) bog‘liqlik grafiklarini chizing.
  

Olingan natijalarni 13.1 – jadvalga kiriting.
13.1 – jadval

Ukir, V	0	0,5	1	1,5	2	3	4	5	6	7	8	9
Uchiq, V
Iist, mA

3. Tajribada olingan natijalarni ishlash.
3.1. 2- bandda olingan uzatish xarakteristikalarini chizing.
3.2. Har bir kalit uchun mantiqiy signal U⁰ va U¹ sathlari va mantiqiy signallar sathlar farqi ΛU = U¹ – U⁰ ni aniqlang. Olingan natijalarni 13.2 – jadvalga kiriting.
13.2 – jadval

Parametr Yuklama turi	U^0, V	U^1, V	ΛU, V	PO‘RT, mV
Qarshilikli yuklama
Ryu=51kOm
Ryu=10kOm
Ryu=3,5kOm
n – MDYa (p-MDYa) tranzistorli kalit

3.3. Mantiqiy nol va mantiqiy bir holatlarida manbadan iste’mol qilinayotgan quvvatning o‘rtacha qiymatini aniqlang:

; .
4. Hisobot mazmuni:

• 
  o‘lchash sxemalari;
  
• 
  olingan bog‘liqliklar jadvallari va grafiklari;
  
• 
  o‘lchash va hisob natijalarining tahlili.
  

5. Nazorat savollari.

1. Tranzistorli kalit, qo‘llanish sohasi.
2. Yuklama sifatida qarshilik ulangan kalit parametrlarining yuklamadagi qarshilik qiymatiga bog‘liqligini tushuntiring.
3. Tranzistorli kalitni ishlash prinsipini tushintiring
4. Vaqt diagrammasi asosida tranzistorli kalitda o‘tish jarayonlarini tushuntiring.


14– LABORATORIYA ISHI
TTM integral sxemasini tadqiq etish


Ishning maqsadi: Tranzistor – tranzistor mantiq integral sxemasi elektr parametrlarini tadqiq etish
1. Nazariy ma’lumotlar:
Bu ishni bajarishda mantiqiy mikrosxemalar asosiy elektr parametrlarining fizik ma’nosiga va o‘lchash uslublariga, hamda tranzistor – tranzistorli mantiq (TTM) ning sxemotexnik xossalariga e’tibor qaratish kerak. Statik parametrlar uzatish xarakteristikasi (U_chiq=f(U_kir)) grafigi yordamida (14.2 - rasm) aniqlanishi mumkin.
Avval uzatish xarakteristikasidan (14.1 - rasm) mantiqiy nol U⁰ va mantiqiy bir U¹ sathlari (uning ko‘zguli aksi bilan tutashgan A va V nuqtalaridan aniqlanadi), so‘ngra 14.2 – rasmdagi grafikdan I⁰_kir i I¹_kir aniqlanib olinadi.

14.1 – rasm. TTM mantiqiy elementini uzatish xarakteristikasi.

14.2 – rasm. Uzatish xarakteristikasidan I^0KIR i I^1KIR qiymatlarini aniqlash.

Grafik yordamida (14.1 – rasm) IMS statik shovqinlarga bardoshligi U_n=min (U⁺_n,U^–_n ) aniqlanadi. (S va D nuqtalarda urinma 45° burchak ostida o‘tishini eslatib o‘tamiz).

Mikrosxema tezkorligi signal tarqalishining o‘rtacha vaqti bilan aniqlanadi:
,
bu yerda t^0,1_kech va t^1,0_kech – impuls amplitudasining 0,5 darajasida o‘lchanadigan, impuls oldi va orqa frontlarining o‘rtacha kechikish vaqti.
Mikrosxema tejamkorligi o‘rtacha iste’mol quvvati (nol va bir holatlarda) bilan baholanadi:
.
Laboratoriya ishida tarkibida 4 ta 2YoKI–EMAS sxemasi bo‘lgan K155LAZ yoki K555LAZ mikrosxemasi qo‘llaniladi. Tadqiq etilayotgan mikrosxema prinsipial sxemasi, chiqishlarning joylashishi va asosiy elektr parametrlari ilovada keltirilgan.
Ishni bajarishga tayyorgarlik ko‘rish jarayonida ilovada keltirilgan IMS sxemasi va parametrlari hisobotga kiritilishi lozim.