Ўzbekiston respublika oliy va ўrta maxsus

Tashkiliy tuzilmalarni o‘zgartiradigan va korxonaning halqaro 
muvaffaqiyatiga ham ta’sir ko‘rsatadigan tadbirlar 

Global bo„linmalarni tashkil etish. 

Halqaro strategik biznes-birliklarni tashkil etish. 

Mahoratlik markazlarni tashkil etish (bu erda bitta korxona, faqat o„zining 
imkoniyatlariga tayangan holda, asosiy tovarlar yoki paydo bo„ladigan 
texnologiyalarga – ularni ma‟qullash yoki rad etish bahoni berish uchun ular hali o„ta 
yangi – mas‟uliyatni oladi). 
6
Fred R.David. Strategic Management: A Competitive Advantage Approach, Concepts & Cases. Pearson. 2014. USA. 
474 p. 

---

123 

Turli mamlakatlar korxonalarini mutaxassislardan iborat halqaro komandalarni 
turli masalalar va muammolarni hal etishga jalb etish. 

Global integratsiyalashgan axborot boshqaruv tizimlarni yaratish. 
Yaxshi asoslangan va ustalik bilan hayotga tatbiq etilgan ta‟minlovchi tizimlar 
faqat strategiyani amalga oshirish mexanizmini yaxshilamay qolib, balki korxonani 
tashkiliy imkoniyatlarini kuchaytirishi mumkin va shu bilan uning raqiblardan 
ustunroq kelishiga ko„maklashadi. O„z tovarlari ishlab chiqarish xarajatlarini 
kamaytirishga intilayotgan korxonalar uchun xarajatlarni kamaytiradigan barcha 
yo„llardan foydalanishga imkoniyat beruvchi tizim zarur. 
 
6.6. Tashkiliy tuzilmalarning rivojlanish istiqbollari 
Ideal yoki mukammal tashkiliy tuzilma mavjud emas. Strategiya nuqtai – 
nazaridan barcha tayanch tuzilmalar o„zining ijobiy va salbiy tomonlariga ega. 
Tuzilmani strategiyaga maksimal muvofiqlashtirish uchun tayanch tuzilmani tanlash, 
uni korxona shakliga moslashtirish, so„ngra muvofiqlashtirish mexanizmi va 
komunikatsiyalari bilan to„ldirish lozim. 
Ba‟zi tashkiliy prinsiplar boshqalariga nisbatan murakkab va muammolidir. 
Lekin ularning birortasi ham nuqsonlardan xoli emas. Ularning xech biri vazifalarga 
nisbatan insonlarga ko„proq yo„naltirilgan emas; ularning xech birini boshqalariga 
nisbatan ijodiyroq, erkinroq yoki ko„proq demokratik deya olmaymiz. Tashkiliy 
qurilmalarning prinsiplari – mexanizmdir, mexanizm esa o„z-o„zidan yaxshi yoki 
yomon bњla olmaydi. Uni to„g„ri yoki noto„g„ri qo„llash mumkin – asosiy farq 
shundan iborat. 
Bir vaqtning o„zida maksimal oddiylikka va muvofiqlikka erishish uchun 
tashkiliy tuzilmani shakllantirishni tayanch natijalarga erishish uchun tayanch ishlarni 
aniqlashdan 
boshlash 
lozim. 
Avvalambor, 
tuzilmani 
qanday 
maqsadda 
yaratilganligini unutmaslik kerak». 
Tuzilmani strategiyaga moslashtirishni zarur darajada amalga oshirish uchun 
strategiya ijrochilari asosiy tuzilmani tanlab olishi, zarur hollarda kompaniyaning 
o„ziga xos xislatlariga mos holga keltirish uchun uni modifikatsiyalash va bu 

---

124 
tuzilmani kompaniyaning strategiyasini samarali bajarish uchun talab qilinuvchi 
kommunikatsiya va muvofiqlashtirish mexanizmlari bilan to„ldirishi lozim. Amalda 
ko„p hollarda bir-biriga bo„ysunish munosbatlari, ichki siyosat, shaxs psixologiyasi 
va korxonaning boshqa o„ziga xos xususiyatlarini e‟tiborga olish zaruratini talab 
qiladi, biroq bunda doimo “strategiya-tuzilma” nisbatlarini belgilab beruvchi omillar 
asosiy rol o„ynaydi. 
Menejment sohasidagi yirik mutaxassislardan biri bo„lgan Piter Druker 
korxonaning tashkiliy tuzilmasi bilan bog„liq muammolarni umumlashtirgan. 
Eng sodda tashkiliy tuzilma amal qiladigan bo„lsa, u eng yaxshi tuzilma 
hisoblanadi. Bunga uning yaratuvchi muamolari sabab bo„lmaydi. Tuzilma qanchalik 
sodda bo„lsa, shuncha kam xato qilish xavfi yuzaga keladi.