Ўzbekiston respublika oliy va ўrta maxsus

 
10.3. Qisqartirish va voz kechish strategiyalari 
Hattoki Yaxshi o„ylangan diversifikatsiya ham muvaffaqiyatsizlikka uchrashi 
mumkin. Bunda quyidagi savol tug„iladi «Biznesni davom ettirish kerakmi yoki 
undan voz kechish lozimmi?» Puxta o„ylangan biznes muayyan vaqtda strategik 
nomuvofiqlikka ega bo„lishi va o„z jozibadorligini yo„qotishi mumkin.
Biznes o„z jozibadorligini yo„qotsa, uni sotishga harakat qilish maqsadga 
muvofiq. Odatda bunday biznesdan tezroq voz kechish lozim. Bunda asosiy savol 
«Agar bugungi kunda ushbu biznes bizda mavjud bo„lmaganda, biz uni sotib 
olarmidik?» - dan iborat. Agar javob «salbiy» bo„lsa, unda ushbu biznesdan voz 
kechish lozim. Korxonani sotishda qanday qilib bo„lsa ham, uni birovga sotishni 
emas, u qanday korxonaga maksimal mos kelishini o„ylash lozim.
Portfelni qayta tarkiblash odatda, eski bizneslarni bartaraf etishni va yangilarini 
yaratishdan iborat bo„ladi. Bunda nafaqat zaif va nostabil bizneslardan, balki o„z 
strategik muvofiqligini yo„qotgan bizneslardan ham voz kechiladi. Ularning ba‟zilari 
jozibador tarmoqlarda yaxshi foyda berayotgan bo„lsa ham, ulardan voz kechishga 
to„g„ri keladi. Keng diversifikatsiyalashgan korxonalar noturdosh bizneslarni 
boshqarishda paydo bo„ladigan muammolarni echa olmay, o„z portfelini qayta 
tarkiblash orqali o„z faoliyatini asosiy sohalarda risrartiradi. 

---

164 
Turdosh diversifikatsiyani asosiy mezonlariga mos kelmaydigan bizneslardan 
ham voz kechiladi, qolgan bizneslar strategik muvofiqlashtiriladi va ulardan yuqori 
foyda olishga harakat qilinadi. yangi bizneslar bosh korxonani raqobat mavqeini 
oshirish uchun sotib olinadi. Bosh korxona asosiy tayanch sohalarda muvaffaqiyat 
qozonishga qaratilgan bo„ladi. 
10.4. Yangi biznesga kirish strategiyasi 
Yangi biznesga kirish quyidagi uch xil shaklda bo„lishi mumkin: sotib olish, 
yaratish va qo„shma korxonalar tuzish. Maqsadli bozorga mumkin qadar tezlik bilan 
kirish uchun mavjud biznesni sotib olish bu keng tarqalgan diversifikatsiya 
vositasidir. Ushbu usul diversifikatsiya muammolari: texnologik ko„nikmalarni, 
ta‟minotchilar bilan munosabatlarni yo„lga qo„yishni, birlik mahsulotga sarf 
bo„ladigan mehnat xarajatlarini pasaytirishni, bozorga tovarni tanishtirishda reklama 
siyosatini tashkil etishni va boshqalarni hal qiladi. Ko„pgina tarmoqlarda yangi 
korxonani yaratish bilim va tajribani, resurslarni, yetarli masshtabdagi ishlab 
chiqarishni va raqobatbardoshlikni talab qiladi. 
Yangi sohaga kirish uchun yangi korxonani yaratish quyidagi hollarda tavsiya 
etiladi: 
1.
Quvvatlarni ishga tushirish uchun yetarli vaqt bo„lsa; 
2.
Agar bozorda harakat qiluvchi korxonalar Yangi raqobatchiga samarali 
qarshilik ko„rsata olmasa; 
3.
Yangi korxonani yaratish uni sotib olishga qaraganda tejamli bo„lsa; 
4.
Yangi korxona samarali raqobat uchun yetarli tajribaga va bilimga ega bo„lsa; 
5.
Yangi ishlab chiqarish quvvatlari bozordagi talab va taklif muvozanatiga 
salbiy ta‟sir etmasa; 
6.
Bozorda asosan kichik korxonalar mavjud bo„lib, yirik kuchli korxonalar 
raqobatchi bo„lmasa. 
Quyidagi uch vaziyatda qo„shma korxona tuzish orqali yangi biznesga kirish 
qulay vosita ќisoblanadi: 

---

165 
1.
Qo„shma korxona bitta korxona uchun samarasiz va tavakkalchilik darajasi 
yuqori bo„lganda Yaxshi natija beradi. 
2.
Bir-necha korxonalarning tajriba va resurslarining birlashtirilishi kuchli 
raqobatbardosh korxonani vujudga keltirishi mumkin. 
3.
Qo„shma korxona ko„p hollarda xorijiy kvota va soliqlarni, milliy, siyosiy 
manfaatlarni engishning yagona yo„lidir. Mahalliy korxonalar o„zi kirmoqchi bo„lgan 
biznes bo„yicha xorijiy mamlakat korxonasi bilan qo„shma korxona tuzadilar. 
Mahalliy korxonalar mahalliy sharoitni va bozorlarni yaxshi biladilar, bu sharoitda 
mehnat xarajatlari pastroq bo„ladi.