Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti
Yüklə 1,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- JK 37-moddasi 4-qismida
|
maqsadga qaratilganligi
bo‘lishi lozim, ya’ni bunda mudofaalanuvchining xulqi ijtimoiy foydali manfaatga erishuviga yo‘naltirilganligidan dalolat beruvchi obyektiv va subyekt alomatlarning tizimi tushunilishi lozim. Bu esa, tajovuz qaratilgan ma’lum ijtimoiy munosabatlarning himoya qilish talabi sifatida tushuniladi. Bunda himoya qilish harakatlari ham mudofaalanuvchining huquqlari va manfaatlariga tajovuzchi shaxslarga qarshi, ham boshqa shaxslarning, shuningdek, muassasalar, tashkilotlar, jamiyat va davlatning huquqlari va manfaatlariga tajovuzchi shaxslarga qarshi qaratilishi mumkinligini unutmaslik lozim, tajovuzning muayyan qaratilishi bunda ahamiyatga ega bo‘lmaydi. Mudofaa qilish harakatlarini ijtimoiy foydali manfaatga erishuvga qaratilgan deb tan olishda jabrlanuvchining rasman yordam so‘rab murojaat qilganligi, uning yordam ko‘rsatishga rozilik berganligi yoki yordam ko‘rsatmaslik talabi ham ahamiyatga ega bo‘lmaydi. Zaruriy mudofaani amalga oshirish huquqi har bir insonning subyekt huquqidir va shuning uchun ham himoya qilishni, shu jumladan boshqa shaxslarga qarshi qaratilgan tajovuzlarda himoya qilishni amalga oshirish qarori mudofaalanuvchining mutlaq prerogativ huquqi bo‘ladi. Zaruriy mudofaaning ijtimoiy foydali manfaatga erishuviga qaratilmaganligi shaxsning himoya qilish harakatlarini ma’nosidan mahrum etadi, bir qator holatlarda esa jinoyatga aylantiradi. Xususan, zaruriy mudofaani qo‘zg‘atish jinoyat bo‘ladi, bunda keyinchalik zaruriy mudofaa niqobi ostida unga zarar yetkazish uchun biror-bir shaxs boshqa shaxs tomonidan agressiv harakatlarni yuzaga keltirishi mumkin bo‘lgan sharoitlarni ongli ravishda hosil qilishi holatlari tushuniladi. Bu holda mudofaalanuvchi ijtimoiy foydali manfaatga erishish uchun emas, balki faqat o‘zining g‘arazli motivlaridan kelib chiqib harakat qilgani uchun bunday harakatlarni zaruriy mudofaa sifatida malakalash 393 mumkin emas, bu JK 37-moddasi 4-qismida bevosita ko‘rsatilgan. Bunday holda «mudofaalanuvchining» harakatlari qasddan qilingan jinoyat deb malakalanishi lozim. Masalan, O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining tushuntirishlariga ko‘ra, «agar shaxs ziyon yetkazish (urishish, azob berish, o‘ch olish va boshqalar) niyatida hujumning kelib chiqishiga sababchi bo‘lsa, bunday harakatlarni zaruriy mudofaa yo‘sinida qilingan deb topish mumkin emas. Bu holatlarda sodir etilgan xatti- harakatlar umumiy asoslarda tavsiflanishi lozim» 1 . Zaruriy mudofaaning maqsadga qaratilgan bo‘lishi qonuniylikning majburiy sharti sifatida subyekt tomonidan ham mudofaalanuvchi shaxsning harakatlari ijtimoiy foydali manfaatga erishuviga qaratilgan bo‘lishi lozimligini bildiradi. Xususan, mudofaalanuvchi o‘zi amalga oshiradigan harakatlarning ijtimoiy foydali xarakterini anglab yetishi lozim. Shu bilan huquqqa qarshi tajovuzning oldini olayotganligini bilmay turib tajovuz qilayotgan shaxsning himoya qilinadigan huquq bilan manfaatlarini buzgan shaxs zaruriy mudofaa holatida himoya qilishni amalga oshirgan shaxs deb qaralishi umuman mumkin emas. Irodaviy jihati ham bunda katta ahamiyatga ega bo‘ladi, ya’ni mudofaalanuvchi tajovuzga chek qo‘yish orqali ijtimoiy foydali manfaatga erishishni istashi lozim. Shunday qilib, zaruriy mudofaaning maqsadga qaratilganligi nafaqat shaxsning himoya qilish harakatlarining ijtimoiy foydali bo‘lishini ko‘zda tutadi, balki ushbu shaxs shu maqsadga erishuvini anglashi va unga intilishini talab etadi. Zaruriy mudofaada himoya qilish qonuniyligining keyingi sharti Yüklə 1,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|