Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги ислом каримов номидаги тошкент


II BOB. YARIMO‘TKAZGICHLI QUYOSH ELEMENTLARINING FIZIK



Yüklə 1,31 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə14/45
tarix02.01.2022
ölçüsü1,31 Mb.
#42772
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   45
ozbekiston sharoitida quyosh enyergiyasini elektr enyergiyasiga-конвертирован

II BOB. YARIMO‘TKAZGICHLI QUYOSH ELEMENTLARINING FIZIK 

ASOSLARI 

2.1 Quyosh nurlanishining xususiyatlari 

 

Quyoshni  gigant  termoyadro  reaktoriga  qiyoslash  mumkin.  U  mutlaq  qora 

qattik  jismga  o‘xshab  6000

0

  C  haroratda  energiyasini  nurlantiradi.  Bu 



nurlanishning  manbai termoyadro reaksiyasidir. Har soniyada  taqriban  6 ∙ 10

11

kg 

vodorod Quyosh qa’rida geliyga aylanadi. Natijada massalar defekti 4 ∙ 10

3

 kg 



teng  bo‘lib, 

 mc



2

  tenglamaga  asosan 

ajralib  chiqayotgan  energiya 

4  ∙  10


20

  Joul  ga  tengdir.  Ajralib  chiqayotgan  energiya  asosan  elektromagnit 

to‘lqinlar  ko‘rinishida  bo‘lib  nurlanishning  asosiy  qismi  0,2  –  3  mkm  orasida. 

Quyoshning to‘liq massasi hozirgi kunda taqriban 

2 ∙ 10

30

 kg bo‘lib, u uzluksiz 10 



mlrd. yil davomida turishi mumkin. 

Yer  Quyosh  atrofida  elliptik  orbitada  xarakatlanadi.  Quyoshning  diametri 

taqriban   1,39 ∙ 10

9

  metrga  teng.  Bir  astronomik   birlikka  teng   masofadagi 



(1 �. � = 1,496 ∙ 10

11

�, taqriban 150 mln.km) quyosh nurlariga perpendikulyar 



joylashgan yuzadagi energetik yoritilganlik, Quyosh doimiyligi (QD) deyiladi. Q.d. 

kattaligi  1353  �/�І  ga  teng.  Yil  davomida  Yer  –  Quyosh  orasidagi  masofa 

o‘zgarishi quyosh doimiysini 

± 0,34 gacha o‘zgarishiga olib kelishi mumkin. [2] 

Qiyoslash  uchun  2.1  –  jadvalda  Quyosh  tizimidagi  planetalar  orbitalarida 

quyosh nurlanishi oqimining zichligi QD qismlarida keltirilgan. 



Yer  sirti  albedosi  deb,  uning  sirtidan  o‘rab  turuvchi  atrof  muhitga  qaytgan 

nurlanish oqimining,  unga tushayotgan oqimning  nisbatiga aytiladi.  Sirtdan diffuz 

qaytish uchun hisoblangan yer albedosining o‘rtacha qiymati 0,34 ga teng. 

Yer  atmosfera  massasi  1  deb  olinsa,  qaytgan  nurning  spektri  yer  sirtidagi 

Quyosh nurlanishi spektriga aynan o‘xshash deb hisoblanadi. 

Yer atmosferasi o‘zining optik xususiyatlariga asosan selektiv yorug‘lik filtri 

bo‘lib, koinotdan kelayotgan quyosh nurlanishini o‘zgartiradi. Agar nurlanish oqimi 

atmosferadan o‘tib yer sirtiga tik tushsa, u holda nurlanish bosib o‘tgan optik masofa 




26

 

 



bir  atmosfera  massasiga  teng  deb  hisoblanadi  va  AM  1  bilan  belgilanadi.  Qiya 

tushayotgan nurlarning optik masofasi uzunligini ularning AM 

 


Yüklə 1,31 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   45




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin