Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус
– rasm. R, L va C iste’molchilari ketma-ket ulangan elektr zanjirida kuchlanishlar rezonansining elektr sxemasi va ko’rinishi
Yüklə 1,32 Mb.
|
|
7.1 – rasm. R, L va C iste’molchilari ketma-ket ulangan elektr zanjirida kuchlanishlar rezonansining elektr sxemasi va ko’rinishi
7.1 – jadval
Qanday elektr zanjirlarida kuchlanishlar rezonansi hosil bo’lishi mumkin? Kuchlanishlar rezonansi hosil bo’lishining shartlari qanday? Elektr zanjirida kuchlanishlar rezonansi vaqtida qanday hodisalar kuzatiladi? Kuchlanishlar rezonansi nima bilan xavfli? , va bo’lgan hollar uchun zanjirning vektor diagrammalari qanday quriladi? Qanday elektr zanjirida toklar rezonansi sodir bo’lishi mumkin? Vektor diagrammalar qanday quriladi? Vektor diagrammadan foydalanib quvvat koeffitsiyenti qanday topiladi? LABORATORIYA MASHG‘ULOTI № 8 MAVZU: SINUSOIDAL O‘ZGARUVCHAN TOK ZANJIRLARIDA TOKLAR REZONANSI HODISASINI TEKSHIRISH Mashg‘ulot maqsadi. Aktiv, induktiv va sig’im qarshiliklari parallel ulangan zanjirda toklar rezonansi xodisasini o’rganish; Kerakli jixozlar: Laboratoriya stendi; R, L va C elementlari; Elektr o’tkazgichlar; Chastota o’zgartirgich; O’zgaruvchan tok manbasi; O’lchov vositalari. Aktiv qarshilik (R), Induktiv g’altak (L) va kodensator (C) parallel ulangan elektr zanjirida toklar rezonansi tekshirish. Zanjirdagi umumiy tok bilan kuchlanish bir xil fazada bo’lganda toklar rezonansi yuz beradi. Toklar rezonansi bo’lishi uchun albatta zanjirdagi induktiv va sig’im reaktiv o’tkazuvchanliklar teng bo’lishi kerak. Masalan: . Tok va kuchlanishlarni o’lchash uchun 1-rasmdagi sxema bo’yicha elektromagnit ampermetrlar va volьtmetr ulanadi. Induktiv va sig’im reaktiv toklarni quyidagicha yozish mumkin: , va . Rezonans vaqtida , shuning uchun , va . Bunda induktiv o’tkazuvchanlik - , va Quyidagi elektr sxemani laboratoriya stendida yig’ing, elektr zanjiri yig’ilgandan so’ng elementlar qiymatlari o’lchang va 8.1 jadvalga yozing. 8.1 – rasm. R, L va C iste’molchilari parallel ulangan elektr zanjirida toklar rezonansining elektr sxemasi va ko’rinishi
Nazorat savollari Qanday elektr zanjirlarida toklar rezonansi hosil bo’lishi mumkin? Toklar rezonansi hosil bo’lishining shartlari qanday? Elektr zanjirida toklar rezonansi vaqtida qanday hodisalar kuzatiladi? , va bo’lgan hollar uchun zanjirning vektor diagrammalari qanday quriladi? Qanday elektr zanjirida toklar rezonansi sodir bo’lishi mumkin? Toklar rezonansi shartlari qanday? Toklar rezonansi vaqtidagi hodisalarni ayting? Vektor diagrammalar qanday quriladi? Vektor diagrammadan foydalanib quvvat koeffitsiyenti qanday topiladi? LABORATORIYA MASHG‘ULOTI № 9 MAVZU: ISTE’MOLCHILARI YULDUZ VA UCHBURCHAK SXEMADA ULANGAN UCH FAZALI ZANJIRNI TEKSHIRISH Mashg‘ulot maqsadi. Uch fazali tok tarmog’lariga iste’malchilarni yulduz usulida ulab simetrik va nosimimmetrik rejimlarni tekshirish va vektor diagramma qurishni o’rganish. Kerakli jixozlar: Laboratoriya stendi; Elektr istemolchilar; O’lchov vositalari; Uch fazali o’zgaruvchan tok manbasi. Bir xil chastotali, bir-biriga nisbatan bir xil burchakka siljigan va bitta generatorda induktsiyalangan uchta sinusoidal EYuK larga uch fazali tok tarmog’i deyiladi. Istemolchilarni yulduz usulida ulash Iste’malchilarni yulduz usulida ulaganda uch fazal tizim to’rt simli yoki uch simli bo’lishi mumkin. Iste’molchilar yulduz usulida ulanganda faza va liniya toklari o’zaro teng bo’ladi. Ya’ni: Iste’molchilarning aloxida fazalardagi toklar quyidagi formulalarga ko’ra xisoblanadi. , , . Quyidagi elektr sxemani laboratoriya stendida yig’ing, elektr zanjiri yig’ilgandan so’ng elementlar qiymatlarini o’lchang va 9.1 jadvalga yozing. 9.1 – rasm. uch fazali tok zanjiriga iste’molchilarni yulduz usulida ulash sxemasi 9.1 – jadval
Uch fazali tok manbai va iste’molchilar Istemolchilarni uchburchak usulida ulash. Istemolchilarni uchburchak usulida ulash uchun xar bir faza istemolchini generatordan kelayotgan linya simlariga ulanadi. Shuninsh uchun iste’molchilarning faza va liniya kuchlanishlari bir xil bo’ladi. Quyidagi elektr sxemani laboratoriya stendida yig’ing, elektr zanjiri yig’ilgandan so’ng elementlar qiymatlarini o’lchang va 13.1 jadvalga yozing. UAB=UA, UBC=UB, UCA=UC –rasm. Uch fazali tarmoqga iste’molchilarni uchburchak usulda ulash sxemasi. 13.2-rasm. Iste’molchilarni uchburchak usulida ulash, tok va kuchlanish vektor diagrammasi. Faza kuchlanishi: Faza toki: Bunda ZF - bitta fazaning to’la qarshiligi Liniya toki 13.1 – jadval
Nazorat savollari: Uch fazali tarmoqni asoschisi kim? Uch fazali tarmoq to’g’risida sharxlab bering? Uch fazali tarmog’da iste’molchilarni ulash usullari? Iste’molchilarni uchburchak usulda ulab bering va tushuntiring? Iste’molchilarni yulduz usulda ulab bering va tushuntiring? Linya kuchlanishi va faza kuchlanishlarini farqlab bering? Linya toklari va faza toklarini farqlab bering? Neytral simdagi tokning qiymati tekshiring? Neytral simdagi tokning qiymatini topish uchun vektorlar diagrammasi qurilsin? Mavzu bo’yicha xulosa chiqaring? FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. T.f.d.prof. A. S. Karimov, M.M. Mirxaydarov. Elektrotexnika va elektronika asoslari (masalalar to’plami va laboratoriya ishlari) “O’qituvchi” 1989 yil. 2. M.Yu.Zaychiq Nazariy elektrtexnikadan masala va mashqlar to’plami Toshkent “O’qituvchi” 1981 yil. 3. K.B.Kryuchkov, N.I.Kovalьskiy Elektrotexnikadan o’quv qo’llanmasi “O’qituvchi” Toshkent- 1973 yil. 4. S.F.Amirov, M.S.Yoqubov, N.G’.Jabborov Elektrotexnikaning nazariy asoslari birinchi kitob toshkent “Talqin” 2008 yil. 5. A.Xonboboyev, N.Xalilov Umumiy elektrotexnika va elektronika asoslari Toshkent “O’zbekiston” 2000 yil. 6. F.Ye.Yevdokimov Umumiy eletrotexnika Toshkent “O’qituvchi” 1995 yil. T.f.d.prof. A. S. Karimov, M.M. Mirxaydarov. Elektrotexnika va elektronika asoslari (masalalar to’plami va laboratoriya ishlari) “O’qituvchi” 1989 yil. 7. M.Yu.Zaychiq Nazariy elektrtexnikadan masala va mashqlar to’plami Toshkent “O’qituvchi” 1981 yil. 8. K.B.Kryuchkov, N.I.Kovalьskiy Elektrotexnikadan o’quv qo’llanmasi “O’qituvchi” Toshkent- 1973 yil.
Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||