Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта



Yüklə 4,66 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə128/271
tarix19.12.2023
ölçüsü4,66 Mb.
#184868
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   271
Informatika va axborot texnologiyasi

 
 
173


quvvatining samarasiz ishlatilishiga hamda sarf-harajatlarning ancha oshishiga olib 
keldi. Bu xildagi universal kompyuterlarning resurslaridan foydalanish ularning 
markazlashgan usulda ishlashi tufayli juda ham murakkablashib ketdi. Chunki har 
bir alohida olingan resurslarga bir qancha foydalanuvchilarning bir vaqtda murojat 
qilishi ular orasida konfliktlar keltirib chiqarar edi. Markazlashgan usulda 
ma’lumot ishlab chiqarish informatsiya ishlab chiqarish jarayoniga qo’yiladigan 
yuqori ishonchlilik darajasini ta’minlash singari talablarga to’la javob bera olmadi, 
sistemaning rivojlanishiga bir qancha qiyinchiliklar tug’dirdi hamda dialogli 
ma’lumot ishlab chiqarishni qulay usulda tashkil etishga monelik qildi. Masalan, 
markaziy kompyuterning qisqa muddatli ishdan chiqishi sistema uchun katta 
noqulayliklar keltirib chiqarar edi, chunki buning natijasida ushbu sistemaga 
ulangan 
ko’pchilik kompyuterlarning ishi izdan chiqarilar edi. Bu axvolni tuzatish esa katta 
kuch va mehnat talab qilardi. Markazlashgan usulda ma’lumotlarni qayta ishlab 
chiqarish quyidagi tasvir orqali ifodalanishi mumkin: 
174


Markaziy kompyuter 
terminal 
terminal 
terminal 
Xususiy va kichik kompyuterlarning paydo bo’lishi hamda ularning 
koniyatlari beqiyos darajada o’sishi ma’lumot ishlab chiqarish sistemalarini 
tuzishning yangi yo’nalishini vujudga keltirdi va buning asosida yangicha turdagi 
informatsion texnologiyalar paydo bo’ldi. Bunday turdagi yangi informatsion 
texnologiyalarda ma’lumotlarni markazlashgan usulda ishlab chiqarishdan ularni 
tarqoq holda jaylashtirib, ma’lumot ishlab chiqarish amalga oshirildi. Ya’ni, 
ma’lumotlar qanday turga mansub va qaerda hosil bo’lganiga qarab, xilma-xil 
joylarda va turli xil kompyuterlarda qayta ishlanilishi amalga oshirildi. Bu esa o’z 
navbatida ma’lumot ishlab chiqarishning ishonchliligini, tezkorligini, aniqligini 
oshirib, foydalanuvchilarga ham talay qulayliklar yaratdi. Endi ma’lumot ishlab 
chiqaradigan kompyuterlar bir necha o’nlab yoki yo`zlab bo’lib, ulardan birining 
ishdan chiqishi barcha sistemaning ishini izdan chiqara olmas edi. Demak, 
ma’lumotlarni tarqoq holda ishlab chiqarish usuli ushbu jarayonni alohida, ammo 
bir-biri bilan bog’liq bo’lgan kompyuterlarda amalga oshirish deb tushunilishi 
mumkin. Tarqoq usulda ma’lumot ishlab chiqarish jarayonini amalga oshirish 
uchun ko’p mashinali sistemalar tashkil qilingan bo’lib ular ikki xil turga mansub 
’lishi mumkin: 
omplekslari deganda bir joyda o’rnatilgan bir 
pyuterlar bitta xonada joylashgan hamda ularni 
anishi uchun maxsus uskuna va aloqa kanallari zarur bo’lmasa. 
asofaviy (distantsion)
– agarda hisoblash kompleksining ba’zi bir kompyuterlari 
li o’zaro bir-
biri bilan ulangan kompyuterlar hamda terminallar tizimi yoki majmuasiga aytilib
ular tarqoq usulda ma’lumot ishlab chiqarish talablariga moslashtirilgan bo’lishi 
kerak.
im
bo
™
ko’p mashinali hisoblash komplekslari; 
™
kompyuter tarmoqlari. 
Ko’p mashinali hisoblash k
qancha kompyuterlar guruxiga tushunilib, ular o’zaro ulangan hamda birgalikda 
qandaydir informatsion-hisoblash jarayonini amalga oshiradi. Ko’p mashinali 
hisoblash komplekslari quyidagi ikki turga mansub bo’lishi mumkin: 
Lokal –
agarda barcha kom
ul
M
markaziy kompyuterdan o`zoq masofalarda joylashgan bo’lsa hamda ma’lumotlar 
uzatish uchun aloqa kanallaridan foydalanilsa. Bulardan farqli ravishda kompyuter 
tarmog’i deb aloqa kanallari va qo’shimcha maxsus qurilmalar orqa
175


Bu erda tizim yoki majmua deb kompyuterlar, ularning tashqi qurilmalari, 
programmaviy ta’minot, tegishli texnik ta’minot va tizimni boshqaruvchi inson 
resurslari tushunilib, ular birgalikda ma’lumot ishlab chiqarish jarayonini amalga 
oshirishi hamda boshqa tizimlar bilan operativ muloqotni ta’minlab berishi lozim. 
Kompyuter tar
g p
ish 
n biri resurslaridan 
hamkorlikda foydalanish, alohida ko
koniyatini kengaytirishdir. Tarmoq 
orqali foydalanuvchilar bir vaqtning o’z
bir xil
’lumot va fayl nushalari, 
am
m
holat 
ot tashuvchilardagi joyni 
tej
, mode
er dis

bir
latilishi 
a
i asrayd
Tarmoqdan foydalanganda axborotni saqlash ishonchliligi ortadi, chunki 
jud
ulda q
r
ayta 
u
hida 
foydalanuvchilar o’rtasida
ashis
rmoq 
ni mujassamlashtiradi, b
zida axborotdan 
’plab mijozlar foydalanish imkonini beradi. 
moqlarinin
aydo bo’l
mpyuter im
sabablarida
ida
kin. Bu
ma
axbor
aliy dasturlar bilan ishlashi mu
aydi. Bundan tash
galikda ish
qari, printer,
qo’shimcha m
skaner
blag`’n
m, laz
i. 
klar majmuinin
a oddiy us
immatli axbo
axborot
otlarni q
alm
nushalash m
h engillashti
ir vaqtning o’
mkin va alo
riladi. Ta
foydalanuvchilar so’rovi
ko
Apparat qurilmalari va tarmoq dastur ta’minoti orqali o’zaro bir-birlari bilan 
hamohang ishlay oladigan kompyuterlar majmuiga 

Yüklə 4,66 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   271




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin