‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi ‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

Fuqarolarga beriladigan boshqa turdagi nafaqalar.
Fuqarolarga 
qonun hujjatlariga koTa boshqa shakldagi nafaqalarning ham 
toM anishi n azard a tu tilg an . U lar ijtim oiy ta 'm in o t huquqi 
mavzusi doirasiga kirm asa-da, ammo aholini ijtimoiy jihatdan 
himoya qilishning, muayyan voqea-hodisalar bilan bogMiq tarzda 
yuz bergan noqulay sharoitlarda ulam i moddiy jihatdan qoMlab- 
quw atlashning muhim shakllaridan hisoblanadi. Ushbu nuqtayi 
nazardan qaraganda, m azkur nafaqa turlarini ham qisqacha 
koTib o'tish maqsadga muvofiq boMadi.
Bunday nafaqalar jumlasiga quyidagilami kiritish mumkin:
1) ishsizlik nafaqasi;
2) ishdan bo‘shash paytida beriladigan nafaqa;
3) yosh oilalaiga beriladigan moddiy yordam;
4) ishlab chiqarishda yuz bergan baxtsiz hodisalar tufayli 
halok boMgan yoki sogMig'iga shikast yetganda bir yoMa beriladigan 
nafaqa.
Ishsizlik nafaqasi.
0 ‘zbekiston Respublikasining 1998-yil 1- 
maydagi „Aholini ish bilan ta’minlash to ‘g‘risida“gi qonunining 
29-moddasiga ko‘ra, Bandlikka ko‘maklashish va aholini ijtimoiy 
m uhofaza qilish tum an (shahar) markazlari tom onidan belgi- 
langan tartibda ishsiz shaxs deb e'tirof etilgan fuqarolarga ishsizlik 
nafaqasi tayinlanadi.
1 3 9
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Nafaqaning miqdori va tolanishining eng uzoq muddati ham 
„Aholini ish bilan ta'm inlash to ‘g‘risida“gi qonunda va uning 
asosidagi qonun hujjatlarida nazarda tutilgan'.
Awal ishlagan, ishidan va ish haqi (m ehnat daromadi)dan 
mahrum bo‘lgan shaxslarga ular ishlagan davridagi ish haqining 
50 foizi m iqdorida, am m o eng kam oylik ish haqidan kam 
bo‘lmagan hamda nafaqani hisoblash paytida 0 ‘zbekiston Res- 
publikasida tarkib topgan o ‘rtacha ish haqidan ortiq bo‘Imagan 
miqdorda ishsizlik nafaqasi tayinlanadi.
Harbiy xizmatdan, Ichki ishlar va Milliy xavfsizlik xizma- 
tidan, boshqa harbiy organlardagi harbiy xizmatdan bo‘shatilgan 
shaxslar aw al ishlagan bo‘Isalar, ish haqlarining 50 foizi miq- 
dorida, aw al ishlamagan shaxslarga ishsizlik nafaqasi eng kam 
oylik ish haqining 100 foizi miqdorida tayinlanadi.
Birinchi marta ish qidirayotgan va ishsizlik nafaqasi olish 
huquqiga ega bo‘lgan shaxslarga eng kam oylik ish haqining 75 
foizi miqdorida ishsizlik nafaqasi tayinlanadi.
Ishsiz deb e 'tiro f etilgan shaxslarga bir m artalik moddiy 
yordamlar ham ko‘rsatilishi mumkin.
Ishsizlik nafaqasi birinchi marta ish qidirayotgan shaxslarga 
bir k alen d ar yili davom ida 13 h a ftag ach a, avval ishlagan 
shaxslarga esa yil davom ida 26 haftagacha b o ‘lgan m uddat 
davomida toManishi mumkin.
Ishsiz deb e 'tir o f etilgan shaxslarga ishsizlik nafaqasini 
tayinlash va toMash tartiblari 0 ‘zbekiston Respublikasi Adliya 
vazirligi tomonidan 1998-yil 23-noyabrda ro‘yxatga olingan „Ish- 
siz fuqarolarni ish bilan ta'm inlashga ko ‘maklashuvchi davlat 
jam g'arm asi mablagMaridan ajratiladigan moddiy yordam ko‘r- 
satish tartibi, miqdori va shartlari to ‘g‘risida“gi Nizomda ko‘r- 
satib qo‘yilgan.
Ishdan b o ‘shatilayotgan xodim larga beriladigan nafaqa.
0 ‘zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksida nazarda tutilgan 
boMib, unga ko‘ra muayyan sabablar bilan ishdan bo'shatila- 1
1 Q a r a n g : Mehnat vazirligining 1999-yil 24-apreldagi 2/4 sonli qarori 
bilan tasdiqlangan 
va O'zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida 1999-yil 3- 
iyulda 763-son bilan ro'yxatga olingan „Mehnat organlarida ro'yxatga olingan va 
ishsiz deb e'tirof etilgan shaxslami kasbga tayyorlash va qayta tayyorlash, ular- 
ning malakasini oshirish davrida stipendiyalar to ‘lash tartibi to'g'risida 
Nizom“. O'zbekiston Respublikasi vazirliklari, davlat qo'mitalari va 
idoralari 
me'yoriy hujjatlari Axborotnomasi. 1999-yil. 8-son.
140
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

yotgan shaxslaTga ishdan bo'shatilayotganlarida bunday nafaqa- 
laming berilishi belgilangan.
M ehnat kodeksining 109-moddasiga ko‘ra: mehnat shartno- 
masi bekor qilingan quyidagi hollarda ishdan bo'shatish nafaqasi 
to'lanadi:
— ish beruvchining tashabbusi bilan, xodim o‘zining m eh- 
nat vazifalarini bajarm aganligi sababli sh artn o m an in g bekor 
qilinishi bundan mustasno;
— taraflar ixtiyoriga bog‘Iiq bo‘lmagan, ushbu kodeksning 
106-moddasi 1 va 2-bandlarida nazarda tutilgan holatlarga binoan. 
M ehnat shartnomasi ushbu kodeksning 106-moddasi 4-bandiga 
binoan bekor qilinganda ishdan bo‘shatish nafaqasi to'lanadi, 
ishga qabul qilish yuzasidan belgilangan qoidalar xodimning aybi 
bilan buzilgan hollar (sudning muayyan lavozimni egallash yoki 
muayyan faoliyat turi bilan shug‘ullanish huquqidan m ahm m
etish haqidagi hukmini yashirish, soxta hujjatlar taqdim etish va 
hokazo) bundan mustasno;
— xodim yangi m ehnat shartlari asosida ishni davom etti- 
rishni rad etganligi sababli (89-moddaning to'rtinchi qismi).
Ishdan bo ‘shatish nafaqasining miqdori o ‘rtacha oylik ish 
haqidan kam bo'lishi mumkin emas.
Ishdan bo‘shatish nafaqasi o‘rtacha oylik ish haqining saqlab 
qolinishi bilan ham da foydalanilm agan m ehnat ta 'tili uchun 
beriladigan yoki ishdan bo'shatilish haqida oldindan ogohlan- 
tirish o ‘rniga to'lanadigan kompensatsiya puli bilan almashtirib 
yuborilm asligi lozim . Ishdan b o ‘shatish nafaqasi yuqoridagi 
to ‘lovlar berilgan — berilmaganligidan qat'i nazar to'lanaverishi 
lozim.
Yosh oilalarga beriladigan m oddiy yordam .
0 ‘zbekiston 
Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 1999-yil 17-mayda 729- 
tartib raqami bilan ro‘yxatga olingan „Moddiy jihatdan qo'llab- 
quvvatlashga m uhtoj b o 'lg an yosh oilalarga k o 'rsatilad ig an
m ablag‘larni tashkil toptirish va sarflash tartibi to ‘g‘risida“gi 
Nizom asosida ko‘rsatiladi'.
Ushbu Nizomga ko‘ra yosh oilalarga bir martalik qaytarib 
olinmaydigan moddiy yordam sbaklida, foiz olinmaydigan qarz 
berib turish tarzida yoki boshqa shakllarda m oddiy ko ‘mak 1
1 O'zbekiston Respublikasi vazirliklari, davlat qo'mitalari va idoralarining 
me'yoriy hujjatlari Axborotnomasi. 1999-yil, 9-son.
141
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

berilishi m um kin. K o‘rsatiladigan beg'araz yordam m iqdori, 
beriladigan foizsiz qarz, undan foydalanish tartibi va muddatlari 
yuqoridagi Nizom asosida fuqarolaming o'zini o ‘zi boshqarish 
oiganlari tomonidan belgilanadi.
Bunday yordamni olishda kelin yoki kuyov nogiron bo‘lsa, 
qarindoshlari va boshqa yordam beruvchi yaqinlari boMmasa, kam 
ta'm inlangan oilalardan bo ‘lsa, kelin yoki kuyov fuqarolar yi- 
g ‘ini faoliyatida muntazam ishtirok etsa, afzallikdan foydalana- 
dilar.
Yosh oila tom onidan m oddiy yordam ko'rsatishni so'rab 
berilgan ariza fuqarolar yig‘ini tom onidan belgilangan muddatda 
va tartibda ko‘rib chiqiladi,