H ar bir stil tu ri fonetik, leksik-frazeologik va gram m atik
xususiyatlariga ega.
So‘zlashuv stilining
fonetik xususiyatlari
Bu stilda ham adabiy tilga, ham og‘zaki nutqqa xos talaffuz
xususiyatlarini ko‘rish mumkin. Bu stilga xos talaffuz m e’yorlarini
2 turga b o ‘lib o ‘rganamiz:
Birinchisi —
aktyorlar, o'qituvchilar, suxandonlar, notiqlar
nutqiga xos bo‘lib, bunda har bir so‘z dona-dona talaffuz qilinishi,
nutqning fonetik b o ‘laklari: fraza, takt to ‘g‘ri ajratilislii lozim.
Ikkinchisi
— oddiy so'zlashuv nutqiga xos b o ‘lib, adabiy
talaffuzdan farqlanuvchi va unga qarama-qarshi bo ‘lgan xususiyatlar
ifodalanishi muntkin.
U lar quyidagilar:
1. So‘z boshidagi
i
tovushi juda qisqa talaffuz qilinishi mumkin:
(i)p, (i)lon, (i)t, (i)sh
kabi.
2. So‘z oxiridagi
q
tovushi
v
tarzida aytiladi:
qoshiq-qoshuv,
soiroq-soirov, oshiq-oshuv kahi.
3. Kishi ismlari qisqartirib aytiladi:
Muazzam-Muaz, Nozima-
Nozi, Salima-Sali, Bahodir-Boho, Baxtiyor-Baxti kabi.
4.
So‘z tarkibidagi tovushlaming tushib qolishi:
Borisa-bo'sa,
tashlamoq-tashamoq, qulflamoq-quflamoq kabi.
5. So‘z tarkibidagi tovushlaming o ‘rin almashishi:
La’nat-na’lat,
sharpa-shapra, Sarvi-Savri, Saltanat-Santalat kabi.
6. So‘zlarda tovushlaming orttirilishi:
Ayvon-hayvon, yechmoq-
chechmoq, yangidan-yangitdan, qamchi-qamchin kabi.
7. So‘zlarda bir tovush o‘miga boshqasining qo‘llanishi:
Dostları ilə paylaş: