Zbekiston respublikasi

3.6.4-rasm. Rezinali tormoz elementlari 
 
𝑐 =
𝐵𝐸𝐴
ℎ
bu yerda: 
E-
rezinaning dinamik modul elastikligi, 
E
=(0,6…1,0)
⋅
10
-8
MPa; 
A
-
rezinali elementning ko`ndalang kesimi sathi; 
h –
deformatsiyaga uchramagan 
element balandligi;
x 
— element deformatsiyasi kattaligi;
B –
qattiqlanish 
koeffitsiyenti, u quyidagiga teng: 
 
B=1-( f∙K
f 
) 
 
bu yerda: 
f
-tayanch materiali va rezina orasidagi ishqalanish koeffitsiyenti (“rezina-
po`lat” jufligidagi moylanmagan yuzalar uchun 
f
=0,12....0,15); 
K
f
-shakl 
koeffitsiyenti (diametri 
D
va balanligi 
h
bo`lgan butun silindrik rezina elementlari 
uchun 
K
f
=D/4h
; tashqi diametri 
D
va ichki diametri 
d
bo`lgan rezinali vtulkalar 
uchun 
K
f
=(D-d)/4h
). 
Rezinali vtulkani qisishda mustahkamlik sharti quyidagicha: 

---

234 
𝜎
𝑞
=
𝐹
𝐴
≤ [𝜎]
𝑞
 
bu yerda 
[σ]
q
— ruxsat etilgan qisish kuchlanishi, o`rta qattiqlikdagi rezina uchun 
[σ]
q
= (2,5…5,0) MPa. 
Siljishga ishlaydigan rezina elementi uchun (3.6.4-rasm, 
c
) elastik qarshilik 
kuchi quyidagicha aniqlanadi: 
F=c
`
x 
bu yerda 
с
`-rezinaning siljishga qattiqlik koeffitsiyenti, N/mm: 
𝑐
′
=
2𝜋𝐺ℎ
𝑙𝑛
𝑑
𝐷
 
Siljishga ishlaydigan rezinali vtulka uchun mustahkamlik sharti 
quyidagicha: 
𝜏
𝑚𝑎𝑥
=
𝐹
𝜋𝑑ℎ
≤ [𝜏]
 
bu yerda [τ]- zarbali qisqa muddatli yuklamada rezina uchun rusxat etilgan 
kuchlanish, o`rta qattiqlikdagi rezina uchun [τ] =(1…2) MPa. 
Rezina vtulkaning ichki yuzasida siljishning maksimal kuchlanishi paydo 
bo`ladi. 
Rezina metall qurilmalar yuqori ishonchlilik, ishlatishga qulaylilik va katta 
energiyahajmlilik xususiyatlariga ega, hamda konstruktsiyasi va texnologiyasi 
oddiydir.

---

235 
Ularning 
harorat 
va 
namlikning 
o`zgarishiga 
sezgirligi, 
texnik 
xarakteristikasining individualligi (ikkita bir xil o`lchamdagi elemetlar turli 
qattiqlikka ega) kamchilik bo`lib hisoblanadi.