Õzbekiston respublikasida jismoniy madaniyat tizimini rivojlanishining umumiy tavsifi reja

Mashğulotga qat’iy qiziqishni shakllantirish
Õqituvchi õquvchilarda mashğulotlarning umumiy maqsadi va aniq
vazifalariga qiziqish uyğotishi, ongli muomalasini
shakllantirishi zarur. Buning uchun aniq vazifalarni qõyish
prinsipi bõyicha: biror ish-harakatga. mashqqa õrganmasang.
bclgilangan maqsadga erisha olmaysan.
Õquvchilar nimani õrganishigina cmas. uni qanday bajarish
kerakligini bilishlari shart. Bu. ayniqsa, tayyoiiov va
yordamchi mashqlarning bcnlishiga taalluqli. Chunki bu jarayonda
o‘quvchilarning qiziqishi past bo'ladi. Qo'yilgan vazifalar
oquvchilarning qaysidir talablariga javob bcrishi kerak.
õrganiladigan mashqlarni so'zlab bcrishda. o'qituvchi uning
sportdagi ahamiyatini. yutuqlarini. mashqlarini o'zlash- tirib
olishi. yaqin vazifalarni. shug'ullanuvchilarning kelgu- sidagi
maqsadlarini aniq ochib bermog'i lozim.
õqituvchi o'quvchilar faolligini oshira borib. ulaming har
biridan ..Sen shu masliqni bajarishda o‘z oldingga qanday vazifa
qo‘yasan?“ — deb so‘raydi. Bunday vazifalarni qo'yish har bir
sinf o'quvchisini maqsadni anglashga, faollikka. vazifani to‘g‘n
tushunishga olib kcladi.
Yangi mashqlarni o’zlashtirib olishdan oldin o'quvchi- laming
tayyorgarligini tekshirish maqsadga muvofiq. Bunday tekshirish
har bir o‘quvchi uchun vazifani aniqlab olishiga. ulaming
faolligiga qo'shimeha turtki be rad i.
O'quvchilar faoliyatlarini tahlil qilishi
Onglilik va faollik tamoyillarining ikkinchi yo‘nalishi —har
nbir o’quvchining o*z faoliyatini ongli nazonit qilishidan
iborat.c
O quv dasturida belgilangan mashqlarni o'zlashtirib olish
jarayonida o'quvchi malakani shakllantirishga urinadi.
Ilg’or o‘quvchilaming tajribasi shuni ko'rsatadiki. hozirgi
davrda darsda o‘quvchilaming o*z xatti-harakatlarini ongli
tahlil qilishi uchun quyidagi samarali usullardan foydalanadi:
1. Oddiy mashqlarni ko'rsatishni hoshlang’ich sinflardan
boshlash zarur.
2. Yangi harakat faoliyatlarni o‘rgatishda. ulaming tempi va
ritm (marom)i. harakatni to'g’ri sezish qobiliyatini oshirishda
maxsus trenajor va ovozlardan foydalanish zarur.
3. Ideomotor masliq usulidan o rganilayotgan harakatfaoliyatlami o'zaro tahlil qilish va baholashdan foydalanish
zarur.
4. O'qituvchining topshirig'i bo’yicha mashqlarni mustaqil
mashqlar oladi, mashqni õzlashtirib olganligi haqida muho- kama
qilish imkonini beradi.
6. õquvchilar õz faoliyatlarini anglashi va nazorat qilislilari uchun maxsus harakat tayyorgarligi zarur. Ya’ni. masalan.
burilish va aylanishlar bilan boğliq bõlgan mashqlarni õrgana
boshlashdan oldin. vestibular apparati maxsus mashqlar vositasida sozlanadi. Bu usul uchuvchi va kosmonavtlarni tayyorlashda keng qõllaniladi.
7. Õquvchilarning õzlarini mufassal kuchlari va tezlik
kõrinishlarini boshqarishga õrgatish eng zarurdir. Õqituvchi
shuğullanuvchilarga. faqat maksimal imkoniyatlarini namoyon
qilishga topshiriq beribgina qolmasdan, ulami mashq bajara
bilishga: yugurish, uloqtirish, yarim kuch tezlik bilan yoki
malum qadam sonida ma’lum vaqtda masofani bosib õtishni
õrgatishi zarur.
8. Jismoniy mashqlar mazmunini tushunishi. ularning bajarilish
sifati va zõr berishlikni qõllash ustidan nazorat õmatish.
musiqa orqali bajarish õz faoliyatini tahlil qilishda yordam
beradi.
Musiqa orqali mashq qilishning pedagogik ta’siri. ohangni
darsga qõyilgan vazifa va mazmun xususiyatlariga, õrganiladigan harakatlaming xarakteriga qarab tanlash kerak.
Musiqaning psixofiziologik la'sir ctishi harakat aktivligini
õzlashtirishdan. ta'sir etish va sezgi a’zolari funksiyasining
ma’luni vegetativ darajasini õrgatish. modda almashinuvi, qon
aylanish, nafas olishdan iborat.