Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi

SUWDÍŃ ELEKTROLITLIK DISSOTSIYALANIWÍ
Suw payda etetuǵın ionlar, yaǵnıy vodorod hám gidroksil ionları fiziologikalıq tárepten júdá aktiv esaplanadı. Sol sebepli suwdiń elektrolitlik dissotsiyalanıwın úyreniw úlken áhmiyetke iye. Suw kúshsiz elektrolit bolǵanlıǵı ushın kem dárejede sonda da hár túrli dissotsialanadi:
Bunda payda bolǵan ionlar kóp bolmasa da, fiziologikalıq tásir kórsetiw ushın jetkilikli muǵdarda boladı. Suwdiń disssosiyalanıw konstantası tómendegishe ańlatpalanıladı: Suwda vodorod ionı suw molekulası menen birigip gidroksoniy ionın payda etedi. Lekin ápiwayılastırıw maqsetinde gidroksiniy ionın da N+ arqalı belgileymiz.Termodinamik tárepten dissotsialanıw konstantası tómendegishe ańlatpalanıladı :
Yáǵnıy konsentraciyası ornına aktivlikler (a) qoyıladı. Ta'jribeler absolyut taza suwda dissotsiyalanbag'an 555 mln suw molekulasına H+ hám OH- ionlarına dissotsialanǵan bir molekula tuwrı keliwin kórsetedi. Absolyut taza suwda disosiyalanbaǵan molekulalar konsentraciyası ózgarmes muǵdar bolǵanı sebepli ion kóbeymesi de ózgarmes muǵdar boladı.Demak, suwdiń dissotsiyalanıw teńlemesin ápiwayılastırıp ion kóbeymesi kórinisinde ańlatıw da múmkin. Suwdiń dissotsiyalanıw konstantasın anıqlaw ushın ximiyalıq taza suw bolıwı kerek. Ádettegi dissotsiyalanǵan suwdı absolyut taza dep bolmaydı. Sebebi onıń quramında hár túrlı qosımshalar hám ásirese erigen karbonat angidrid kóp boladı. Karbonat angidrid suw menen reaksiyaǵa aralasıp karbonat kislota payda etedi. Suwǵa ózi menen usınıń sebepinen adette dissotsiyalanǵan suw neytral emes, bálki kislotalı ortalıqqa iye boladı. Absolyut suwdiń dissotsiyalanıw konstantası, dáslep Kolraush hám Geldveylar (1849 -jılı) elektr ótkiziwsheńlik metodı menen anıqlanǵan. Olardı suw arnawlı ásbaplarda tazalap bir neshe bar tazalaw jolı menen hawasız orında absolyut taza suw payda etgenler hám sol orında elektr ótkiziwsheńlikti o'lchegen. Kolrashuv hám Geydveylar maǵlıwmatına kóre suwdiń ionlar konsentraciyası kóbeymesi (dissotsiyalanıw konstantası) 22C de 10 -14 ke teń.
Suwdiń ionlar kóbeymesi ma`nisin bilgen halda suwdaǵı vodorod hám gidroksil ionlarınıń konsentraciyasın ańsat esaplap tabıw múmkin. Absolyut taza suwda H+ hám OH- ionlar muǵdarı óz-ara teń boladı
Bunda vodorod ionlarınıń konsentraciyası :
Suw molekulalarınıń ionlarǵa dissotsiyalanıw endotermik process bolıp tabıladı,
18 g suw ionlarǵa bóleklengende 56, 9 kJ ıssılıq jutıladı.
Kerisinshe 1 g H+ ionları 17 g OH- ionları menen birikkende 56, 9 kJ ıssılıq shıǵadı.
Le-Shtelle Principine kóre temperatura teń salmaqlılıq ońǵa jıljıydı, yaǵnıy endotermik reaksiya kúsheyip vodorod hám gidroksil ionlardıń konsentraciyası artadı.
Sonday eken, suwdiń ionlar kóbeymesi de artadı.
Túrli temperaturada suwdiń ion kóbeymesi
1 0 0, 1139 25 1, 008 60 5, 474
2 10 0, 2920 35 2, 089 60 9, 614
3 20 0, 6809 45 4, 018 100 59, 0 úsh túrli jaǵdayǵa keledi.