13-lekciya Jańalanıp atırǵan Ózbekstan: milliy tikleniwden – milliy rawajlanıwǵa qaray
Jobası:
1. Milliy tikleniwden – milliy rawajlanıwǵa qaray.
2. 2017-2021-jıllarda Ózbekstan Respublikasın rawajlandırıwdıń bes baǵdarı boyınsha Háreketler strategiyasınıń islep shıǵılıwı, turmısqa engiziliwi hám onıń áhmiyeti.
3. 2017-2021-jıllarda Ózbekstan Respublikasın jánede rawajlandırıw boyınsha Háreketler strategiyası hám onda belgilengen baǵdarlar.
Ádebiyatlar:
Sh.M.Mirziyoev Erkin va farovon, demokratik O’zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. . – Toshkent: “O’zbekiston” NMIU, 2016.
Sh.M.Mirziyoev Qonun ustuvorligi va inson manfaatlari ta`minlash – yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. 2016 yil 7 dekabr`. − Toshkent: O’zbekiston, 2017.
Sh.M.Mirziyoev Tanqidiy tahlil, qatiy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo’lishi kerak. 2017 yil 14 yanvar` ∕ Toshkent: O’zbekiston, 2017.
Sh.M.Mirziyoev Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. – Toshkent: “O’zbekiston” NMIU, 2017.
I.A.Karimov Joqarı mánawiyat – jeńilmes kúsh. Toshkent.: “Ma`naviyat”, 2008.
2017-2021 yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha Harakatlar strategiyasi. – Toshkent: Ma`naviyat, 2017.
Noveyshaya istoriya Uzbekistana. Rukovoditel` proekta i redaktor: M.A.Raximov. - Toshkent: Adabiyot uchqunlari, 2018.
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning Oliy Majlisga Murojaatnomasini o’rganish va keng jamoatchilik o’rtasida tarǵib etishga baǵishlangan ilmiy-ommabop qo’llanma. T. 2019
Milliy tiklanishdan milliy yuksalish sari. T. 2019.
Harakatlar strategiyasi asosida jadal taraqqiyot va yangilanish sari T. 2017.
Fidoying bo’lgaymiz seni, O’zbekiston! Uslubiy qo’llanma / Respublika ma`naviyat va ma`rifat markazi. – T.: “Ma`naviyat”, 2017. – 208 b.
Prezidentimiz Ǵárezsizliktiń 28 jıllıǵı bayramında “Milliy tikleniwden – milliy rawajlanıwǵa qaray” degen iygilikli ideyanıń búgingi rawajlanıw dáwiriniń baslı uranı ekenin ayrıqsha atap ótti.
Haqıyqatında da, “Bunnan jigirma segiz jıl aldın Birinshi Prezidentimiz, húrmetli Islam Abduǵanievich Karimov xalqımız hám jáhán jámiyetshiligine Ózbekstan Respublikasınıń mámleketlik ǵárezsizligin daǵazaladı.
Ótken qısqa dáwirde Ózbekstan mashaqatlı, sonıń menen birge, dańqlı ǵárezsizlik jolın basıp ótti.
Márt hám jigerli xalqımız qanshelli qıyın hám awır sınawlarǵa dus kelmesin, óziniń bekkem jigerliligin kórsetip, ózi tańlap alǵan ǵárezsizlik jolına mudamı sadıq bolıp kelmekte.
Búgin Ózbekstan óz rawajlanıwınıń jańa basqıshına isenimli qádem qoymaqta. Mámleketimizdi modernizaciyalaw, insan huqıq hám erkinliklerin, nızam ústinligin támiyinlew tiykarında Ózbekstannıń jańa, demokratiyalıq kelbeti jaratılmaqta. Bul boyınsha Háreketler strategiyasında belgilep berilgen “Milliy tikleniwden – milliy rawajlanıwǵa qaray” degen baslı ideya biz ushın úlgi bolıp xızmet etpekte.
Milliy rawajlanıw degende, biz mámleketimiz rawajlanıwı, xalqımızdıń turmıs dárejesi hám sapasın hár tárepleme joqarı basqıshqa kóteriwdi túsinemiz.
Mámleketimiz, el-jurtımızdıń potencialı hám kúsh-qúdiretine súyenip, tábiyǵıy baylıqlarımızdan aqılǵa muwapıq paydalanıp, biz óz aldımızǵa qoyǵan usınday maqsetlerge qaray izshil qádem qoymaqtamız.
Biz búgin qanday reformalardı, qanday ózgerisler, qanday jańa joybarlardı ámelge asırıp atırǵan bolmayıq, olardıń barlıǵı birden bir, ullı bir maqsetke qaratılǵan. Ol usı miynetkesh, adamgershilikli xalqımızdı razı etiw, turmıstıń barlıq sınawların mártlik penen jeńip jasap atırǵan watanlaslarımızdıń isenimin aqlaw, awırın jeńil qılıwdan ibarat. Lekin, bunday ullı maqsetlerge óz-ózinen, qurǵaq hám bálentpárwaz gápler menen erisip bolmaydı. Bunday sheklerge tek tınımsız, awır hám pidákerlik miynet penen erisiledi.
Sociallıq-ekonomikalıq, mádeniy rawajlanıw tarawında, sońǵı jıllarda mámleket hám jámiyet basqarıwı, sud-huqıq sistemasın jetilistiriw, mámleketimizdiń qorǵanıw qúdiretin bekkemlew, haqıyqıy bazar ekonomikasına ótiw boyınsha úlken isler ámelge asırılmaqta. Jeke múlk hám isbilermenlik ushın keń sharayat hám imkániyatlar jaratıp berilmekte. Makroekonomika turaqlılıq támiyinlanbekte.
Awıl xojalıǵında túp reformalar alıp barılmaqta. Mısal ushın awıl xojalıǵında zamanagóy, perspektivalı tarmaqlarǵa tiykar salıw, klaster sistemasın jolǵa qoyıw, fermer xojalıqlarınıń nátiyjeliligin kúsheytiw boyınsha ámeliy isler alıp barılmaqta.
Jurtımızda sociallıq rawajlanıw boyınsha ózine tán sistema qáliplespekte. Bul boyınsha “Abat awıl”, “Abat máhálle”, “Jaslar – keleshegimiz”, “Bes unamlı baslama” sıyaqlı baǵdarlamalarımız xalıqtı jańasha pikirlew hám islewge baǵdarlawda áhmiyetli rol` oynamaqta. Bunıń nátiyjesinde júzlep rayon, qala hám awıllardıń arxitekturalıq kelbeti túpten jańalanbaqta. Mısal ushın, pútkil mámleket boylap keń qulash jayıp atırgan 5 ÁHMIYETLI BASLAMAnı ámelge asırıwda júdá úlken iygilikli ideya, hikmet, ilimiy sana ónimi bolǵan ullı maqsetler bar.
Sonnan, perzentlerimizdi muzıka, súwretshilik, ádebiyat, teatr hám kórkem óner menen dos qılıwǵa qaratılǵan BIRINShI BASLAMA joqarı talǵam, joqarı parasat iyelerin tárbiyalawǵa qaratılǵan umtılıslardı ózinde jámlegen. Aqırı bir ǵana muzıkanıń ózi insan ruwxıyatına teńi tayı joq unamlı tásir etiwshi qúdiretli kúsh esaplanadı. Kórkem óner, shubhasız, insandı, bolmıstı ańlawǵa, onıń ózine tartatuǵın barlıq táreplerin seziniwge úyretedi, jaqsılıqqa shaqıradı.
Bul baslama boyınsha 2019-2020-jıllarda 14 ten 30 jasqa shekem bolǵan 2 million jastı mádeniyat hám kórkem óner tarawına tartıw kózde tutılǵan. Sonday-aq, balalar muzıka hám kórkem óner mekteplerinde qosımsha klaslar, mádeniyat oraylarında saz shertiw, qosıq aytıw, súwretlew óneri dógerekleri, háweskerlik teatr jámáátleri hám balalar ansamblleri dúzildi.
EKINShI BASLAMA – jaslardı fizikalıq tárbiya, fizikalıq mádeniyat, sportqa dos etiw – hár tárepleme salamat áwladtı kámalǵa keltiriw degeni. Sebebi tek qáddi-qáwmeti tik, fizikalıq jaqtan kúshli hám salamat, ruwxıy jaqtan tetik, aqılıy jaqtan jetik ul-qızlar ǵana kámillikke dawager boladı.
Jaslardıń komp`yuter hám internetten nátiyjeli paydalanıwına sharayat jaratıwǵa qaratılǵan ÚShINShI BASLAMA keleshegimiz iyeleriniń házirgi informaciya texnologiyaları ásirinde zamanǵa say jasawına imkaniyat jaratadı.
Búgin komp`yuter – qaǵaz-qálem, kal`kulyator, televizor, gazeta dárejesindegi jańa qural, oqıw quralı, zamanagóy bilim deregi. Internet – pútkil xalıq aralıq kitapxana, sheksiz imkániyatlar dún`yası. Jáhánge júz tutıp atırǵan Ózbekstan perzentleri qatar-qurbılarınan artta qalmasın, desek, olar usı qurallardı qollaw kónlikpesin iyelewi shárt.
Jaslar mánewiyatın rawajlandırıw, olar ortasında kitapqumarlıqtı keń úgit-násiyatlaw TÓRTINShI BASLAMANÍŃ tiykarın quraydı. Sebebi, joqarı talǵam, joqarı parasatqa iye, fizikalıq jaqtan salamat, zamanagóy informaciya texnologiyaların puqta iyelegen jaslarımız, álbette, ilimli, sawatlı bolıwı kerek. Bilim, sananı qáliplestiriw deregi bolsa – kitap. Onısız kámalatqa, aǵartıwıshılıqqa, mánewiyatqa erisip bolmaydı.
Hayal-qızlardı jumıs penen támiyinlewge qaratılǵan BESINShI BASLAMANÍŃ áhmiyeti de sheksiz. Onıń negizinde jámiyette hayal-qızlar óz ornına, abıroyına iye bolsın, degen iygilikli maqsetler jámlengen. Bul gender teńligi, múnásip miynet tárbiyası, hayallarımızdı miynetke dos etiw ushın birlemshi sharayat bolǵan jańa jumıs ornı degeni.
Bir sóz benen aytqanda, bes baslama – názik talǵamlı, keń sana hám dún`yaǵa kózqarasqa iye, fizikalıq jaqtan hám ruwxıy jaqtan salamat perzentlerimizdiń óz keleshegin isenim menen qurıwı hám de Watan rawajlanıwına úles qosa alatuǵın jetik insan bolıp jetisiwine bekkem tiykar boladı. Bes baslama – mádeniyat, aǵartıwshılıq, mánewiyat hám sport, komp`yuter hám informaciya texnologiyaları hám jańa jumıs orınların ózinde birlestirgen birden bir innovaciyalıq aymaq, mákan, ortalıq degeni.
Bes baslama – jeke insan kámalatı ushın zárúr bolǵan 5 áhmiyetli faktordı, ózgeshelik, qásiyet, pazıyletti qáliplestiriw ushın biden bir mákanda barlıq zárúr shárt-sharayatlardı jaratıw degendi ańlatadı. Bes baslama – “Jurtımızǵa xızmet etiwde hújdanlı, insaplı hám hadal bolıwımız shárt!”, dep qatań wáde bergen, zeyini ótkir, mádeniyatlı, hújdanlı, watansúyer, fizikalıq jaqtan shınıqqan, kreativ pikirleytuǵın, dún`yadaǵı aldıńǵı qatardaǵı qatar-qurbıları menen básekilese alatuǵın jaslardı tárbiyalaw degeni.
Bes baslama – jańalanıp atırǵan Ózbekstannıń jańa áwladın qáliplestiriwdiń eń maqul paradigması – koncepciyası.
Eger bul baslamalardıń barlıǵı bir orında, yaǵnıy máhállede jámlesse, biliń, usı máhálle perzentleri baxtıyar er jetedi. Óz jumısına, dáramatına, shańaraq párawanlıǵına erisken usı aymaq hayal-qızlarınan baxıtlı hayallar bolmaydı. Jurtbasımız tárepinen ilgeri súrilgen ideyanıń tiykarǵı qádir-qımbatı hám áhmiyeti de sonda.
Máhállelerde mádeniyat orayları, zamanagóy kitapxanalar, kitap oqıw ushın tınısh orınlar, zamanagóy dógerekler, komp`yuter hám tezligi kúshli internet, Wi-Fi aymaqları, kovorking xanaları, sanlı texnologiyalar oqıw orayları, amfiteatrlar, universal sport maydanları qurılmaqta. Bul ob`ektler zárúr oqıw qollanbaları, kórkem ádebiyatlar, muzıka hám saz ásbapları, sport úskeneleri, optik talshıqlı baylanıs liniyalari menen támiyinlebekte. Hayal-qızlarımız ushın turaqlı, múnásip jumıs orınları jaratılap atır.
Ilim, tálim-tárbiya, densawlıqtı saqlaw, mádeniyat hám sport tarawlarında da úlken ózgerisler júz bermekte. Biz ulıwma bilimlendiriw mekteplerine 11 jıllıq sistemanı tikledik. Mektep tálimin rawajlandırıw máselesi ullı ulıwma milliy maqsetke, ulıwmaxalıqlıq háreketke aylanbaqta. Mısal ushın, keyingi jıllarda Prezidentimiz tárepinen xalıq tálimi sistemasına tiyisli 6 párman hám qarar, Ministrler Kabinetiniń 21 qararı qabıl etilip, bul tarawdaǵı reformalardıń huqıqıy-normativ tiykarları bekkemlendi.
Ata-analar, jámáátshiliktiń tilekleri esapqa alınıp, jurtımızda 11 jıllıq mektep tálimi sisteması tiklendi. Sońǵı úsh jılda jurtımızda 157 ulıwma bilimlendiriw mektebi jańadan qurıldı.
Ullı babalarımız – Mirza Uluǵbek hám Muhammed Xorezmiy atındaǵı qábiletli balalar mektepleri, Hamid Alimjan hám Zulfiya, Erkin Vohidov, Abdulla Oripov, Ibrayım Yusupov, Ishoqxon Ibrat, Muhammad Yusuf, Halima Xudoyberdieva atları menen atalǵan dóretiwshilik mektepleri, “Temurbekler mektebi”, Prezident mektepleri, jeke menshik mektepler sıyaqlı jańa hám zamanagóy úlgidegi bilim dárgayları shólkemlestirilgeni jurtımız perzentleri ushın tálim-tárbiya alıw boyınsha jańa imkaniyatlar ashıp bermekte.
Pedagog xızmetkerler miynetin xoshametlew boyınsha úlken isler ámelge asırılmaqta. Aqırǵı 3 jılda oqıtıwshılardıń miynet haqı ortasha 2,5 esege arttırıldı. Uzaq rayonlarǵa barıp islep atırǵan pedagog kadrlar miynetin xoshametlew boyınsha anıq ólshemler belgilendi. Olarǵa 50 procentke shekem qosımsha aylıq ústemeler tólenbekte. Bul alıs aymaqlarda jetispey atırǵan mıńnan aslam oqıtıwshını tartıw imkániyatın berdi. Napaqa jasında xızmetin dawam ettirip atırǵan oqıtıwshılarǵa pensiyası tolıq muǵdarda berilmekte.
Búgingi kúnde mámleketimizde joqarı bilimlendiriw tarawı da jedel rawajlanbaqta. Tek keyingi úsh jılda 35 jańa joqarı oqıw ornı shólkemlestirildi hám olırdıń ulıwma sanı 112 ke jetti. Bulardıń 13 i abıroylı shet el universitetleriniń filialları ekenin ayrıqsha atap ótiw lazım.
Densawlıqtı saqlaw tarawınıń materiallıq-texnikalıq bazası hám kadrlar potencialın bekkemlew mudamı itibar orayında bolıp kelmekte. Jurtımızda kóplep jańa emlewxanalar, medicina orayları, shańaraqlıq hám jeke klinikalar xızmeti jolǵa qoyılmaqta.
Keyingi jıllarda kem támiyinlengen, nágiranlıǵı bolǵan insanlar, jaslar, hayal-qızlar, kekse áwlad wákillerin sociallıq jaqtan qorǵaw mámleket siyasatınıń baslı baǵdarına aylandı. Bul boyınsha Medicinalıq-sociallıq xızmetler agentligi, Nágiranlıǵı bolǵan insanlardı qollap-quwatlaw xorı shólkemlestirilgenin atap ótiw lazım.
Jergilikli xalıq, ásirese, jaslar hám hayal-qızlardı jumıs penen támiyinlew eń aktual wazıypa bolıp kelmekte. Barlıq ekonomikalıq hám sociallıq baǵdarlamalarımız, iri investiciya joybarlarımız, xızmet kórsetiw tarawın rawajlandırıwǵa qaratılǵan shara-ilajlarımızdıń orayında usı áhmiyetli másele tiykarǵı maqset hám wazıypa bolıp turıptı.
Uzaq waqıt dawamında úlken mashqala bolıp kelgen xalıqtı úy-jay menen támiyinlew boyınsha da jurtımızda jańa dáwir baslandı. Mámleketimizdiń mádeniy turmısında da úlken ózgerisler júz bermekte. Birinshi márte Shahrisabz qalasında Xalıq aralıq maqom kórkem óneri konferenciyası, Termiz qalasında Xalıq aralıq baqsıshılıq óneri festivalı tabıslı ótkizildi. Kúni keshe Samarqand qalasında joqarı sapa hám bálent ruwx penen ótkizilgen “Sharq taronalari” xalıq aralıq muzıka festivalı tákirarlanbas klassik kórkem ónerimizdi jáne bir márte dún`yaǵa kórsetti.
Biz mánewiyat hám aǵartıwshılıq isin watanpárwarlıq isi, hújdan isi, dep bilemiz. Hújdanı, mánewiyatı bar insan Watandı álbette jaqsı kóredi. Hújdan, mánewiyat degeni – xalıqqa, Watanǵa shın júrekten xızmet etiw degeni. Mısal ushın, Ózbekstanda mánewiy jańalanıwlar, eń áweli, til siyasatında óz sáwleleniwin taptı. Haqıyqatında da, ǵárezsizlik qarsańında-aq ózbek tiline mámleketlik til biyliginiń beriliwi úlken tariyxıy áhmiyetke iye waqıya boldı. Mámleketlik til biyligi 1992-jıl dekabr`de qabıl etilgen Ózbekstan Respublikası Konstituciyasında huqıqıy jaqtan bekkemlendi. Konstituciyanıń 4-stat`yasında “Ózbekstan Respublikasınıń mámleketlik tili ózbek tili” dep atap ótilgen.
Ózbekstan Respublikası Oliy Kengashi tárepinen 1993-jıl 2-sentyab`rde “Latın jazıwına tiykarlanǵan ózbek álipbesin engiziw haqkında”ǵı Nızam qabıl etildi, jańa álipbe ózbek tiliniń milliy ózgesheliklerin jazıwda tolıǵıraq sáwlelendiriw imkaniyatın berdi.
Ǵárezsizlik jıllarında ámelge asırılǵan úlken islerden jáne biri – ilim hám mádeniyat rawajına úlken úles qosqan ullı watanlaslardıń tuwılǵan sáneleri belgileniwine ózbek xalqı mámleketshiligi, ilimi, mádeniyatı tariyxın, despotlıq dúzim jıllarında umıtılǵan ullı babalarımızdıń múbárek atların qayta tiklewdey sawaplı istiń ajıralmas bir bólimi sıpatında qaraldı.
Islam álemi danıshpanları Isa at-Termiziydiń 1200 jıllıǵı, Ismayıl al-Buxoriy tuwılǵanınıń 1225, Abu Mansur al-Moturudiydiń 1130, Mahmud az-Zamaxshariydiń 920, Najmiddin Kubronıń 850, Burxoniddin al-Marǵinoniydiń 910, Bahovuddin Naqshbandtıń 675, Xoja Ahrar Valiydiń 600 jıllıǵı keń túrde belgilendi.
Ózbekstan Respublikası Birinshi Prezidenti Islam Karimovtıń 1990-jıl 2-iyun`daǵı “Musılmanlardıń Saudiya Arabstanına haj qılıwı haqqında”ǵı Pármanına muwapıq, 1990-jıldan baslap Ózbekstan musılmanları Makka hám Madinaǵa xaj qılıw imkaniyatına iye boldı. Prezidenttiń arnawlı Pármanı menen Rwza hayiti hám Qurbon hayiti kúnleriniń turaqlı túrde bayram qılınıp, dem alıw kúni dep daǵazalanıwı da Ózbekstan húkimetiniń xalqımızdıń áyyemgi úrp-ádet, dástúrlerine bolǵan húrmetiniń belgisi boldı.
Usınday kózqaras pútkil xalqımız, ásirese, jaslarımız tárepinen keń hám qızǵın qollap-quwatlanıp atırǵanı mánewiy tárbiyanıń qanshelli aktual áhmiyetke iye ekenin kórsetedi. Mısal ushın, jaslarǵa tiyisli mámleketlik siyasat – jámiyet rawajınıń faktorı sıpatında qaralmaqta.
2016-jıl 14-sentyabr`de Ózbekstan Respublikasınıń “Jaslarǵa tiyisli mámleketlik siyasatı haqkında”ǵı jańa Nızamı qabıl etildi.
Jaslarǵa tiyisli mámleketlik siyasat áhmiyetli siyasiy baǵdar sıpatında izshil process bolıp, ol jaslar abıroyı hám turmısı menen baylanıslı bolǵan haqıyqatlıqtıń bas qásiyetlerin ózinde sáwlelendiredi.
Prezidentimizdiń 2017-jıl 5-iyul`daǵı “Jaslarǵa tiyisli mámleketlik siyasat nátiyjeliligin arttırıw hám Ózbekstan jaslar awqamı xızmetin qollap-quwatlaw haqqında”ǵı PF-5106-sanlı Pármanı qabıl etildi.
Pármanǵa muwapıq, jaslarǵa tiyisli mámleketlik siyasattı izshil hám nátiyjeli ámelge asırıw, jaslardı hár tárepleme qollap-quwatlaw, huqıq hám nızamlıq máplerin qorǵaw sistemasın túpten reformalaw maqsetinde Ózbekstan “Kamolot” jaslar sociallıq háreketi negizinde Ózbekstan jaslar awqamı dúzildi.
Mámleketimiz Prezidenti baslaması menen Ózbekstan jaslar awqamı dúzilgen kún – 30-iyun` sánesi mámleketimizde “Jaslar kúni” sıpatında belgilenedi.
Jaslar awqamı respublikamızda jaslarǵa tiyisli mámleketlik siyasatınıń ámelge asırılıwında mámleket organları, mámleketlik emes kommerciyalıq emes shólkemleri hám puqaralıq jámiyetiniń basqa institutları menen nátiyjeli birge islesiwdi támiyinlewshi, “Jaslar – keleshek qurıwshısı” uranı astında professional iskerlikti ámelge asırıwshı dúzilmege aylanadı.
Jaslarǵa tiyisli mámleketlik siyasattı ámelge asırıwda qatnasıwshı wákillikli mákemeler xızmeti ústinen nátiyjeli jámáátshilik qadaǵalawın shólkemlestiriw, nátiyjesi boyınsha tásirsheń sharalar kóriw maqsetinde Ózbekstan jaslar awqamınıń huqıqıy hám ámeliy minnetlemeleri keńeytildi, tiyisli imkaniyat hám jeńillikler berildi.
2017-jıl 22-avgust kúni Ózbekstan Respublikası Joqarı hám orta arnawlı bilimlendiriw ministrligi hám Ózbekstan jaslar awqamı Oraylıq Keńesiniń qospa qararı hám sol tiykarda joqarı bilimlendiriw sistemasındaǵı baslanǵısh shólkemleri strukturası tastıyıqlandı.
2017-jıl 5-avgust kúni Ózbekstan jaslar awqamı Oraylıq Keńesi menen kelisilgen “Joqarı bilimlendiriw sistemasında jaslarǵa tiyisli mámleketlik siyasattı ámelge asırıwǵa qaratılǵan shara-ilajlar baǵdarlaması” tastıyıqlandı. Oǵan muwapıq joqarı oqıw orınlarına “Joqarı oqıw orınlarınıń Jaslar awqamında islegen 35 jastan asqan kadrlardı usı oqıw ornında alıp qalıw, yaǵnıy oǵan túrli baǵdardaǵı lawazımlardan birin beriw sharasın kóriw” tapsırması berildi.
Ózbekstan jaslar awqamı sistemalarında nátiyjeli xızmet alıp barıp atırǵan xızmetkerlerdi qollap-quwatlaw maqsetinde olardı mámleket basqarıwı organlarındaǵı kadrlar xorına kiritiw mexanizmi islep shıǵılmaqta.
Jaslarǵa tiyisli mámleketlik siyasattı ámelge asırıw maqsetinde “Jaslar – keleshegimiz” Mámleketlik baǵdarlaması qabıl etildi. Bul baǵdarlama orınlanıwı ushın usı jıldıń ózinde 786 milliard swm qarjı ajıratılmaqta. Bunıń nátiyjesinde, sonnan, 100 mıńnan aslam jaslarımızdıń bántligi támiyinlenedi.
Jas shańaraqlardı zamanagóy úy-jaylar menen támiyinlew, jaslardı jumısqa ornalastırıw, kásip-ónerge tayarlaw hám qayta tayarlaw boyınsha belgilengen úlken kólemdegi isler izbe-iz dawam ettiriledi.
Ózbekstan sportshıları Indoneziyanıń Jakarta hám Palembang qalalarında ótkizilgen XVIII Aziya oyınlarında 21 altın, 24 gúmis hám 25 bronza medalların qolǵa kiritip, jámi 70 medal menen ulıwma jámáát esabında 5-orındı iyeledi.
Ózbekstan saylandı komandası jazǵı Aziya oyınlarındaǵı qatnası tariyxında altın, gúmis hám bronza medallar sanı hám ulıwma medallar sanı boyınsha eń jaqsı nátiyjeni qolǵa kiritti.
Huqıqıy rawajlanıw: insan huqıqları.
Ózbekstan insan huqıqları hám erkinliklerin támiyinlew boyınsha erkin siyasatın qatań dawam ettirmekte hám bul siyasat xalıq aralıq jámiyetshilik tárepinen tán alınbaqta.
Mısal ushın, ótken dáwir dawamında sud-huqıq sistemasın reformalaw hám jınayat nızamshılıǵın liberallastırıw boyınsha ámelge asırılǵan reformalar izbe-izligin tómendegi basqıshlarǵa ajıratıw múmkin:
Birinshi basqısh, 1991-2000-jıllardı óz ishine alıp, bul dáwirde, jańa mámleket hám jámiyet tiklewdiń aqılǵa muwapıq strategiyası islep shıǵıldı. Sud hákimiyatınıń ǵárezsizligin támiyinlewdiń huqıqıy tiykarları jaratılıp, mámleketimiz tariyxında birinshi ret Konstituciyalıq sud tiklenip, jańa mazmundaǵı ulıwma yurisdikciya sudları, xojalıq sudları engizildi. “Sudlar haqqında”ǵı Nızam, jınayat kodeksi, jınayat-processual kodeksi, ádil sudlawǵa tán basqa Nızamshılıq bazasi júzege keldi.
Ekinshi basqısh, 2001-2009-jıllardı óz ishine alıp, bul basqısh avtiv demokratiyalıq jańalanıwlar hám mámleketti modernizaciyalaw dáwiri bolıp, bunda ekonomikanıń turaqlı rawajlanıw, siyasiy turmıs, Nızamshılıq, sud-huqıq sisteması hám sociallıq tarawlardı sistemalı reformalaw támiyinlendi.
Úshinshi basqısh, 2010-jıldan 2016-jılǵa shekem bolǵan dáwirdi óz ishine alıp, usı basqıshtaǵı sud-huqıq reformaları Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2010-jıl 12-dekabrde Oliy Majlis Nızamshılıq palatası hám Senatınıń qospa jıynalısında sóylegen “Mámleketimizde demokratiyalıq reformalardı jáne de tereńlestiriw hám puqaralıq jámiyetin rawajlandırıw Koncepciyası” menen baylanıslı.
Onda kúshli puqaralıq jámiyetine tiykarlanǵan huqıqıy mámleket tiklewde sud-huqıq sistemasın sistemalı reformalawdıńeń áhmiyetli tárepleri sáwlelendi.
Tórtinshi basqısh, 2016-jıl sentyabr` ayınan keyingi dáwir bolıp, bul basqıshta Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2016-jıl 21-oktyabrdegi “Sud-huqıq sistemasın jáne de reformalaw, puqaralardıń huqıq hám erkinliklerin isenimli qorǵaw kepilliklerin kúsheytiw shara-ilajları haqqında”ǵı Pármanı, 2017-jıl 7-fevraldaǵı Pármanı menen tastıyıqlanǵan “2017-2021-jıllarda Ózbekstan Respublikasın rawajlandırıwdıń bes jetekshi baǵdarı boyınsha Háreketler strategiyası”, 2017-jıl 20-fevraldaǵı “Ózbekstan Respublikası sud sisteması strukturasın túp-tiykarınan jetilistiriw hám xızmet ónimdarlıǵın arttırıw shara-ilajları haqqında”ǵı Pármanınıń qabıllanıwı menen sapa jaǵınan jańa dáwir baslandı.
Mámleketimizde qamalǵanlardı ápiw etiw instituti engizildi. Keyingi úsh jılda jeti mártebe ápiw daǵazalandı. Nátiyjede qılmısınan shın kewilden pushayman bolıp, dúzeliw jolına qatań ótken 4 mıńǵa jaqın jınayatshı jazanı ótew orınlarınan azat etildi.
Ǵárezsizlik bayramı qarsańında Qaraqalpaqstan Respublikası Jaslıq qorǵanındaǵı jazanı orınlaw koloniyası jabılǵanı insanıylıq siyasattıń jáne bir kórinisi boldı.
Bul tariyxıy qádem mámleketimizde insan huqıq hám erkinliklerin qorǵaw waqtınshalıq kampaniya emes, al mámleket siyasatı dárejesindegi úzliksiz process ekenin kórsetedi.
Búgingi kúnde Ózbekstan ózpuqaralarınıń huqıq hám máplerin, olar qay jerde bolıwına qaramastan, qorǵawǵa iye mámleket sıpatında ózin kórsetpekte.
Shet ellerde islep atırǵan hám oqıp atırǵan watanlaslarımız benen baylanıslar bekkemlenip, olardıń huqıq hám mápleri támiyinlenbekte. Ózbekstanǵa qaytıp, jumıs yamasa oqıw xızmetin dawam ettiriw niyetinde bolǵan puqaralarımız ushın zárúr sharayatlar jaratılmaqta.
Usı jılı 156 watanlasımız – tiykarınan hayallar hám balalar jawıngerlik háreketler dawam etip atırǵan Siriyadan qaytarıp alıp kelindi hám olardıń puqaralıq huqıqları tiklendi.
Álbette, keshirimli, mehir-aqıbetli bolıw, usınday iygilikli pazıyletler biziń keń peyil xalqımızdı jáne de ulıǵlaydı.
Siyasiy rawajlanıw: sırtqı siyasat.
Házirgi waqıtta Ózbekstan sırtqı siyasat tarawında da aktiv hám nátiyjeli jumıs alıp barmaqta. Uzaq hám jaqındaǵı barlıq mámleketler, xalıq aralıq shólkemler menen baylanıslar kem-kemnen keńeyip, rawajlanbaqta.
Aldı menen, Oraylıq Aziya mámleketleri menen jaqsı qońsıshılıq qatnasları ornatılıp, ózara mápli baylanıslar jolǵa qoyılmaqta. Mıńlap ápiwayı adamlardıń shegaralardan biymálel ótiwi, regionımız boylap erkin háreketleniwi, aǵayin-tuwǵanları menen bardı-keldi islewi ushın barlıq sharayat jaratıldı.
Ózbekstan regionallıq qáwipsizlikti támiyinlew boyınsha shara-ilajlardı ámelge asırıwda, Awǵanstanda tınıshlıq ornatıwǵa qaratılǵan sóylesiwlerde aktiv qatnaspaqta.
Bulardıń barlıǵı mámleketimizdiń xalıqaralıq maydandaǵı abıray-itibarın arttırıwda, jurtımızdıń dosları hám sheriklerin kóbeytiwde áhmiyetli bolmaqta.
Turmısımızda tınıshlıq-tatıwlıq, milletler hám dinler ortasında doslıq hám tilekleslik bekkemlenip barmaqta.
Demokratiyalıq rawajlanıw: xalıq penen pikirlesiw.
Búgingi kúnde ámelge asırıp atırǵan reformalarımız, xalıq penen pikirlesiw mámleketlik siyasat dárejesine kóterilgeni sebepli jámiyetimizde ashıqlıq hám erkinlik ortalıǵı kem-kem kúsheyip barmaqta.
Adamlar baslama kórsetip, tek óziniń jeke mashqalası emes, al kópshiliktiń dárt-táshwishlerin sheshiw ushın mámleketlik mákemeler menen birgelikte islewge úyrenbekte.
Álbette, ómir bar eken, onıń ótkir talapları, mashqalaları bolǵan hám bunnan keyin de boladı. Lekin hár qanday mashqalanı aqılǵa say sheshiw ushın, eń aldı menen birge islesiw zárúr.
Barlıǵımızǵa, ásirese, basshı hám jetekshilerge tereń bilim, aqıl-sana, sabır-taqat kerek. Sonıń ushın “Jawızlıqqa qarsı – aǵartıwshılıq” degen pikirde úlken máni bar. Bul ideya tek diniy tárbiya menen baylanıslı jumıslarda emes, al turmısımızdıń barlıq tarawlarında sheshiwshi áhmiyetke iye.
Dáwirdiń, turmıstıń keskin talaplarınan artta qalmaw ushın barlıǵımız hár kúni oqıp-úyreniwimiz, óz úsimizde islewimiz, bilim hám dárejemizdi turaqlı asırıp barıwımız kerek.
Ullı babalarımızdıń múnásip izbasarları hám dawamshıları bolıw biz ushın hám qarız, hám parız. Óz Watanın, ana xalqın rawajlandırıw ushın ózin ayamastan miynet etiw: bul – mártlik, bul – ana jurtqa muhabbat hám sadıqlıq, bul – durıs tárbiya hám ámeliy úlgi demek.
Dostları ilə paylaş: |